Идлэг шонхор нүүдлийн шувуу мөн, эсэхийг МУИС-ийн ШУС -ийн Биологийн тэнхимийн багш профессор С.Гомбобаатар тайлбарлав.

Тэрбээр “Дэлхийд жинхэнэ шонхрын бүлэгт хамаарах 35 янзын шонхор байна. Үүнээс Монголд 10 төрөл бий. Шонхор шувууг ашиглаж ирсэн түүх Монголчуудтай ч холбоотой. Арабын ертөнцөд агнуурт ашиглаж ирсэн 4 зүйлийн шонхор байна.

• Цагаан
• Эгэл
• Идлэг
• Шилийн

Цагаан шонхор манай оронд зөвхөн өвөл орж ирдэг учраас нөөцгүй гэж үздэг. Шилийн шонхор нь говь, баруун аймагт хоёрхон үүр олдсон тул барих нөөцгүй гэж үздэг. Эгэл шонхор мөн нөөцгүй. Тиймээс идлэг шонхрыг барих, Арабт агнуурын зорилгоор ашиглахаар барьдаг.

1990-ээд оноос идлэг шонхрын биологи, экологийн судалгаа хийсэн. 1994 оноос Арабын зарим улс руу гаргаж байсан. 2012 онд арилжааны зорилгоор ашиглахыг хориглосон. Энэ хориг хэвээр байгаа гэж ойлгож байна. 1990-2006 он хүртэл нөөц тогтоох судалгааны ажил хийгдсэн. Харин 2018 онд үндэсний хэмжээний тооллого хийсэн. Мөн 2024 онд тооллого хийхээр судлаачид хээрийн судалгаанд гарч байна. Тэгэхээр 2024 онд идлэг шонхрын тоо толгой тодорхой болно гэж ойлгож байгаа. 2018 оны тоогоор 10 мянга гаруй тоо толгой бодгаль шувуу байна гэдэг тоо гарсан.

Шонхор нүүдлийн шувуу юу үгүй юу гэдэг асуудал гарч байна. Нүүдлийн, суурин, хагас суурин, хагас нүүдлийн гэж ангилдаг. Идлэг шонхор шувуу бол хагас буюу заримдаг нүүдлийн шувуу. Залуу шувууд нүүнэ, бие гүйцсэн шувууд өвөлжиж үрждэг. Тиймээс бүтэн нүүдлийн шувуу биш. Бие гүйцсэн шувууд ч бас нүүдэг.

Өвөлждөг гол газар нь Шар мөрний эх, (Түвдийн нуруунаас эхээ авч Орин нуур, Жаран нуураар өнгөрч Хятадын умард талаар урсдаг), Тэнгэр уулын (дундад Азийн Казахстан, Узбекистан, Киргиз, Хятад зэрэг орны хил хязгаараар сунайсан уул) тэр орчимд өвөлждөг. Зөвхөн Монголын шувууд ч биш Оросын алтай орчмын шувууд тэнд өвөлждөг гэсэн судалгаа байдаг” гэлээ.