Төрийн албаны хүнд суртал хэрээс хэтэрсэн тухай иргэд олон жил ярьсан. Нэг ажил бүтээхийн тулд “Энэ хүнээс асуу, тийшээ оч” гэсэн үгийг нэг биш удаа сонсдог. “Ийм ч баримт бүрдүүл, тэрийг ч нотариатаар баталгаажуул” гэх мэтчилэн бичиг цаасны ажил иргэд төдийгүй бизнес эрхлэгчдэд ч ихээхэн хүндрэл учруулж, цагийг нь хумсалдаг.

Сүүлийн жилүүдэд И-Монголиа зэрэг цахим платформууд бий болсноор зарим төрийн үйлчилгээг авахад арай хялбар болсон нь үнэн. Гэхдээ цахим шилжилт бүрэн төгс хэрэгжээгүй, мэдээлэл дутмаг, зарим үйлчилгээ хараахан нэгтгэгдээгүй зэрэг сул талууд олон бий.

Тиймээс ч шинэ Засгийн газар бүрэлдмэгцээ нэн түрүүнд яамдын ажилтнуудын орон тоог цөөлж, үндэсний зарим хороодыг татан буулгах шийдвэр гаргасан. Үүнийг хүнд суртлыг арилгах, хүртээмжтэй, бүтээмжтэй, чадвартай төрийн бүтэц бүрдүүлэх алхам хэмээн тайлбарласан.

Монголын Үндэсний Худалдаа Аж Үйлдвэрийн Танхим /МҮХАҮТ/ хоёр жил тутамд бизнес эрхлэгчдээс авсан судалгаанд үндэслэн хүнд суртлын индексийг үнэлэн гаргадаг. 2024 оны судалгааны үр дүнгээс танилцуулж байна.

2024 онд хүнд суртлын индекс 2.85 оноотой гарсан нь 2021 оныхоос сайжирсан ч 2018 оны хэмжээнд хүрээгүй үр дүн юм. Төрийн байгууллагын хүнд суртлын индексийг 1 буюу “маш их хүнд сурталтай”-аас 5 буюу “хүнд сурталгүй” гэсэн тоогоор үнэлдэг.
/Тайлбар: 1-Маш Их Хүнд Сурталтай; 2-Хүнд Сурталтай; 3-Хүнд Суртал Дунд Зэрэг;  4-Хүнд Суртал Бага; 5-Хүнд Сурталгүй/

Хүнд суртлын индексийг “ерөнхий индекс” болон “төрийн үйлчилгээний хүнд суртлын индекс” гэсэн хоёр дэд индексийн дунджаар тооцдог.

Ерөнхий индекс нь судалгаанд хамрагдсан бизнес эрхлэгчдийн үнэлгээний үр дүнд үндэслэн тооцсон бөгөөд

1. Төрийн байгууллагуудын ил тод байдал
2. Төрийн байгууллага хоорондын уялдаа холбоо
3. Төрийн байгууллагын үйл ажиллагааны хүнд суртал
4. Төрийн албан хаагчдын ёс зүй, харилцаа, хандлага
5. Төрийн бодлого, хууль, дүрэм, журам, шийдвэр гаргалтад бизнес эрхлэгчид оролцох боломж гэсэн таван үзүүлэлтэд үндэслэжээ.

Дээрх таван үзүүлэлтээс 2024 онд хамгийн бага буюу хүнд сурталтай гэсэн үнэлгээ авсан үзүүлэлт нь Төрийн байгууллага хоорондын уялдаа холбоо байгаа юм.

Харин төрийн үйлчилгээний хүнд суртлын индекс нь төрийн байгууллагууд үйлчилгээ үзүүлэх явцдаа хэр зэрэг хүнд суртал гаргаж байгааг болон энэ нь бизнесийн үйл ажиллагаанд яаж нөлөөлж байгааг үнэлдэг. Ингэхдээ

1. Мэдээлэл
2. Баримт бичиг
3. Хугацаа
4. Төрийн албан хаагч
5. Албан зардал гэсэн үзүүлэлтүүдээр задлан авч үзэж байна.

2024 оны хувьд дээрх таван үзүүлэлтийн хамгийн муу оноотой буюу хүнд сурталтай байгаа ангилал нь хугацаа буюу ямар нэг үйлчилгээ авахад хугацаа их шаарддаг гэсэн үр дүн гарчээ.