Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
Хүнсний тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан “Хүнсний нэмэлт-хэрэглээ, чанар, аюулгүй байдал” сэдэвт хэлэлцүүлэг өнөөдөр Стандарт хэмжил зүйн газарт үргэлжилж байна.
Хэлэлцүүлэгт ҮХААЯ, МХЕГ, ЭМЯ, Стандарт хэмжилзүйн газар болон Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh, БНХАУ-ын стандартын эксперт Gary Zhan болон хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид оролцож байна.
Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh тавьсан илтгэлдээ “Хүнсний нэмэлт болох будагч бодисны тал дээр Европын холбоо ихэд анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа. Европын холбооны хүсэлтийн дагуу манай байгууллагын зүгээс хүнсний нэмэлтэд ялангуяа “aspartome” буюу сахар орлуулагч хортой юу үгүй юу гэдэгт дахин үнэлгээ хийсэн. Сахар орлуулагч ямар ч аюулгүй гэдэг дүгнэлтийг гаргасан.
Хятад, БНСУ, Япон, Индонез гээд улс орнууд өөрийн гэсэн хүнсний нэмэлтийн үнэлгээ хийдэг системтэй учраас харилцан адилгүй стандарт байдаг. Энэ бүгдийг олон улсад “CODEX”-ээр зохицуулдаг. Хүнсний бүтээгдэхүүнд амт, үнэр оруулагч нэмэлт хэр байх ёстой вэ гэдгийг гүнзгий анхаарч ажиллах шаардлагатай. Жишээ нь ундаанд гэхэд дээд тал нь 600мг нэмэлт бодис байх ёстой гээд л” хэмээн ярилаа.
Хүнсний тухайн шинэ хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан холбогдох албан тушаалтнуудаас дараах тодруулгыг авлаа.
Д.Даш-Янжмаа: 60 стандартыг хүчингүй болгосон
/Стандартчилал хэмжилзүйн газрын СТЗХ-ын ахлах мэргэжилтэн/
-Хүнсний тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотойгоор хүнсний бүтээгдэхүүнүүдэд тавигдах хэчнээн стандарт өөрчлөгдөж шинэчилэгдэж байгаа бол?
-Энэхүү хууль батлагдахтай зэрэгцэн улс орон даяар стандартчилалын үзлэг явуулсан. Ингээд 60 орчим стандартыг хүчингүй болгож 600 гаруй стандартыг шинэчилж боловсруулахаар төлөвлөгөө гаргаад байна. Зөвхөн энэ онд гэхэд эхний ээлжинд 30 орчим стандартыг өөрчилнө. Гэхдээ зайлшгүй шаардлагатай гэсэн стандартуудыг цаг тухайд нь шинэчилж боловсруулаад явах юм. Үүнээс гадна генийн өөрчлөлттэй хүнсний бүтээгдэхүүн, органик хүнс зэрэгт стандарт гаргаж бэлэн болгоод Засгийн газарт өргөн барих гэж байна.
-Генийн өөрчлөлт бүхий хүнсний бүтээгдэхүүнд ямар стандарт тогтоож байгаа бол. Сайн, муу гээд янз бүрээр л яриад байгаа шүү дээ?
- Генийн өөрчлөлттэй хүнс гэхээр биотехнологийн аргаар өөрчлөн гаргаж авсан хувирамтгай амьд организм шүү дээ. Голдуу хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнүүд байдаг. Манай гэхэд шош голдуу байх жишээтэй. Үүнтэй холбоотойгоор нэлээд хэдэн төрлийн стандартыг оруулж өгсөн байгаа.
Л.Гэрэлмаа: Импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг
/МХЕГ-ын ХХААХА-ны дарга/
-Манай улсын хувьд хүнсний бүтээгдэхүүний 80 хувийг импортоор оруулж ирдэг гэсэн тооцоо судалгаа бий. Хүнсний нэмэлт бодист тавигдах шаардлага шалгуур хангасан бүтээгдэхүүний тал дээр хэрхэн хяналт тавьж ажиллаж байгаа бол?
- Хамгийн гол тухайн хүнсний бүтээгдэхүүн Е тэмдэглэгээ байх ёстой. Хэрвээ шаардлагатай тохиолдолд тухайн бүтээгдэхүүний нэмэлт бодисыг лабораториар оруулж зохих дүгнэлтийг гаргаж ёстой. Хүнсний нэмэлтүүдийн хувьд олон янз л даа. Амт, өнгө оруулагч, исэлдэлтийг багасгах, хүчлийг тогтворжуулах гээд ерөнхийдөө 100-1500 гэсэн кодтой хүнсний нэмэлтийг хэрэглэж байгаа.
Импортоор орж ирж буй бүтээгдэхүүний хувьд гарал үүсэл нь тодорхойгүй, хадгалах хугацаа дууссан, хаяг шошго нь хятад хэл дээр, эсвэл тодорхой заавар байдаггүй зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүн орж ирдэг байсан. Ялангуяа хятад хэл дээр бичигдсэн ийм бүтээгдэхүүний хувьд эм юм уу хүнснийх нь ч юм уу гэдэг нь мэддэггүй байх жишээтэй. Харин шинэ хуулийн дагуу бол энэ бүх алдаа дутагдлыг арилгах боломжтой болсон.
-Шинэ хуулийн дагуу бол хувь хүн гаалиар хүнсний бүтээгдэхүүн оруулж ирэхийг хориглосон нь хүнсний аюулгүй байдалд сайнаар нөлөөлөх байх аа?
-Тийм ээ. Импортлогч, үйлдвэрлэгч хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой хариуцлагыг бүрэн хүлээх ёстой болсон. Жишээ нь импортлогч нь тухайн улсын үндэсний үйлдвэрүүдийн албан ёсны гэрээт борлуулагч байх, худалдааны гэрээ байгуулсан байх шаардлагатай гэсэн заалт байгаа.
Үүнээс гадна импортолж буй хүнсний бүтээгдэхүүний хугацааны гуравны хоёр нь хүчинтэй байх ёстой гэж хүртэл нарийн заасан. Ингэснээр хугацаан дуусах дөхсөн, хямдарсан бүтээгдэхүүнүүдийг оруулж ирэх нь багасна. Үүнд хяналт тавих төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын эрх үүргийг ч нарийвчлан зааж өгсөн.
-Тэгэхээр хэрэглэгчдээс хамгийн ихээр гомдол гаргадаг хугацаа нь дуусах дөхсөн, дууссан бүтээгдэхүүн цаашдаа байхгүй болох нь ээ. Ер нь, импортлож буй хүнсний бүтээгдэхүүн монголд ирэхийн тулд хэдий хугацаа алддаг юм бэ?
-Тийм. Хоёроос дээш улс орноор дамжиж импортолдог хүнсний бүтээгдэхүүн хоёр сарын дараа монголд ирдэг. Тяньжинаас гэхэд нэг сар болох жишээтэй. Тийм учраас тухайн бүтээгдэхүүний хугацаа гуравны хоёр нь хүчинтэй байх гэсэн хуулийн зааль хэрэгжих бүрэн боломжтой.
Хүнсний дэлгүүр, зах, худалдааны төвд лангуу ажиллуулдаг иргэдийн хувьд ч зарж буй бүтээгдэхүүнийхээ хаяг шошго, он сар өдөр зэргийг маш сайн харж байх хэрэгтэй. Баталгаатай, чанартай бүтээгдэхүүн худалдахын хэрээр орлого нь тогтвортой байна шүү дээ.
-Хүнсний тухай хууль шинээр бизнес эрхэлж буй хүмүүст хэр босго өндөртэй байгаа бол?
-Хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулбал ямар ч асуудалгүй. Жишээ нь мал, ургамал, амьтны гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн, түүхий эд анх удаа импортлох гэж байгаа тохиолдолд ачилт хийхээсээ сарын өмнө МХЕГ-т албан ёсоор мэдэгдэх ёстой. Бид холбогдох бичиг баримт мэдээллийг нь судлаж үзээд шаардлагатай гэвэл шинжилгээ хийж үзээд боломжтой эсэх хариуг нь өгөх юм.
-Хүнсний бүтээгдэхүүн импортлогчдын гаргадаг нийтлэг алдаа юу байдаг вэ?
- Аливаа улсын үндэсний үйлдвэртэй гэрээ хийхдээ заавал хэрвээ стандарт шаардлагад таарахгүй байвал буцаах талаар тусгах хэрэгтэй. Ялангуяа ОХУ-аас импортлогчдын хувьд. Бид энэ талаар маш их хэлдэг ч хэн нь үүнийг гэрээнд тусгадаггүй. Зөвхөн мөнгөний дүн, худалдан авах бүтээгдэхүүний хэмжээг л оруулчихдаг.
Ачилт хийгээд монголд авчраад шинжилгээнд өгөхөөр манайд мөрдөгдөж буй стандартаас зөрчихдөг. Жишээ нь хар тугалганы хэмжээ өндөр гарах ч юм уу. Ингээд буцаагаад ачуулах гэхээр экспортлогчидтой хийсэн гэрээнд тусгаж өгөөгүй учраас хүнд байдалд ордог. Уул нь бол импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг юм.
-Зөрчил дутагдал гаргасан тохиолдолд хүлээх торгууль, хариуцлагын талаар шинэ хуульд хэрхэн тусч өгсөн бэ?
-Өмнө нь МХЕГ-аас торгоод өнгөрдөг байсан бол энэ удаад үүрэг хариуцлага өндөр болсон. Торгуулийн хэмжээ нэмэгдэж алдаа дутагдлаа заасан хугацаанд засч залруулахгүй бол тухайн байгууллагын зөвшөөрлийг цуцлах хүртэл арга хэмжээ авах боломжтой болсон.
Б.Ирээдүй
Хэлэлцүүлэгт ҮХААЯ, МХЕГ, ЭМЯ, Стандарт хэмжилзүйн газар болон Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh, БНХАУ-ын стандартын эксперт Gary Zhan болон хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид оролцож байна.
Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh тавьсан илтгэлдээ “Хүнсний нэмэлт болох будагч бодисны тал дээр Европын холбоо ихэд анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа. Европын холбооны хүсэлтийн дагуу манай байгууллагын зүгээс хүнсний нэмэлтэд ялангуяа “aspartome” буюу сахар орлуулагч хортой юу үгүй юу гэдэгт дахин үнэлгээ хийсэн. Сахар орлуулагч ямар ч аюулгүй гэдэг дүгнэлтийг гаргасан.
Хятад, БНСУ, Япон, Индонез гээд улс орнууд өөрийн гэсэн хүнсний нэмэлтийн үнэлгээ хийдэг системтэй учраас харилцан адилгүй стандарт байдаг. Энэ бүгдийг олон улсад “CODEX”-ээр зохицуулдаг. Хүнсний бүтээгдэхүүнд амт, үнэр оруулагч нэмэлт хэр байх ёстой вэ гэдгийг гүнзгий анхаарч ажиллах шаардлагатай. Жишээ нь ундаанд гэхэд дээд тал нь 600мг нэмэлт бодис байх ёстой гээд л” хэмээн ярилаа.
Хүнсний тухайн шинэ хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан холбогдох албан тушаалтнуудаас дараах тодруулгыг авлаа.
Д.Даш-Янжмаа: 60 стандартыг хүчингүй болгосон
/Стандартчилал хэмжилзүйн газрын СТЗХ-ын ахлах мэргэжилтэн/
-Хүнсний тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотойгоор хүнсний бүтээгдэхүүнүүдэд тавигдах хэчнээн стандарт өөрчлөгдөж шинэчилэгдэж байгаа бол?
-Энэхүү хууль батлагдахтай зэрэгцэн улс орон даяар стандартчилалын үзлэг явуулсан. Ингээд 60 орчим стандартыг хүчингүй болгож 600 гаруй стандартыг шинэчилж боловсруулахаар төлөвлөгөө гаргаад байна. Зөвхөн энэ онд гэхэд эхний ээлжинд 30 орчим стандартыг өөрчилнө. Гэхдээ зайлшгүй шаардлагатай гэсэн стандартуудыг цаг тухайд нь шинэчилж боловсруулаад явах юм. Үүнээс гадна генийн өөрчлөлттэй хүнсний бүтээгдэхүүн, органик хүнс зэрэгт стандарт гаргаж бэлэн болгоод Засгийн газарт өргөн барих гэж байна.
-Генийн өөрчлөлт бүхий хүнсний бүтээгдэхүүнд ямар стандарт тогтоож байгаа бол. Сайн, муу гээд янз бүрээр л яриад байгаа шүү дээ?
- Генийн өөрчлөлттэй хүнс гэхээр биотехнологийн аргаар өөрчлөн гаргаж авсан хувирамтгай амьд организм шүү дээ. Голдуу хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнүүд байдаг. Манай гэхэд шош голдуу байх жишээтэй. Үүнтэй холбоотойгоор нэлээд хэдэн төрлийн стандартыг оруулж өгсөн байгаа.
Л.Гэрэлмаа: Импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг
/МХЕГ-ын ХХААХА-ны дарга/
-Манай улсын хувьд хүнсний бүтээгдэхүүний 80 хувийг импортоор оруулж ирдэг гэсэн тооцоо судалгаа бий. Хүнсний нэмэлт бодист тавигдах шаардлага шалгуур хангасан бүтээгдэхүүний тал дээр хэрхэн хяналт тавьж ажиллаж байгаа бол?
- Хамгийн гол тухайн хүнсний бүтээгдэхүүн Е тэмдэглэгээ байх ёстой. Хэрвээ шаардлагатай тохиолдолд тухайн бүтээгдэхүүний нэмэлт бодисыг лабораториар оруулж зохих дүгнэлтийг гаргаж ёстой. Хүнсний нэмэлтүүдийн хувьд олон янз л даа. Амт, өнгө оруулагч, исэлдэлтийг багасгах, хүчлийг тогтворжуулах гээд ерөнхийдөө 100-1500 гэсэн кодтой хүнсний нэмэлтийг хэрэглэж байгаа.
Импортоор орж ирж буй бүтээгдэхүүний хувьд гарал үүсэл нь тодорхойгүй, хадгалах хугацаа дууссан, хаяг шошго нь хятад хэл дээр, эсвэл тодорхой заавар байдаггүй зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүн орж ирдэг байсан. Ялангуяа хятад хэл дээр бичигдсэн ийм бүтээгдэхүүний хувьд эм юм уу хүнснийх нь ч юм уу гэдэг нь мэддэггүй байх жишээтэй. Харин шинэ хуулийн дагуу бол энэ бүх алдаа дутагдлыг арилгах боломжтой болсон.
-Шинэ хуулийн дагуу бол хувь хүн гаалиар хүнсний бүтээгдэхүүн оруулж ирэхийг хориглосон нь хүнсний аюулгүй байдалд сайнаар нөлөөлөх байх аа?
-Тийм ээ. Импортлогч, үйлдвэрлэгч хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой хариуцлагыг бүрэн хүлээх ёстой болсон. Жишээ нь импортлогч нь тухайн улсын үндэсний үйлдвэрүүдийн албан ёсны гэрээт борлуулагч байх, худалдааны гэрээ байгуулсан байх шаардлагатай гэсэн заалт байгаа.
Үүнээс гадна импортолж буй хүнсний бүтээгдэхүүний хугацааны гуравны хоёр нь хүчинтэй байх ёстой гэж хүртэл нарийн заасан. Ингэснээр хугацаан дуусах дөхсөн, хямдарсан бүтээгдэхүүнүүдийг оруулж ирэх нь багасна. Үүнд хяналт тавих төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын эрх үүргийг ч нарийвчлан зааж өгсөн.
-Тэгэхээр хэрэглэгчдээс хамгийн ихээр гомдол гаргадаг хугацаа нь дуусах дөхсөн, дууссан бүтээгдэхүүн цаашдаа байхгүй болох нь ээ. Ер нь, импортлож буй хүнсний бүтээгдэхүүн монголд ирэхийн тулд хэдий хугацаа алддаг юм бэ?
-Тийм. Хоёроос дээш улс орноор дамжиж импортолдог хүнсний бүтээгдэхүүн хоёр сарын дараа монголд ирдэг. Тяньжинаас гэхэд нэг сар болох жишээтэй. Тийм учраас тухайн бүтээгдэхүүний хугацаа гуравны хоёр нь хүчинтэй байх гэсэн хуулийн зааль хэрэгжих бүрэн боломжтой.
Хүнсний дэлгүүр, зах, худалдааны төвд лангуу ажиллуулдаг иргэдийн хувьд ч зарж буй бүтээгдэхүүнийхээ хаяг шошго, он сар өдөр зэргийг маш сайн харж байх хэрэгтэй. Баталгаатай, чанартай бүтээгдэхүүн худалдахын хэрээр орлого нь тогтвортой байна шүү дээ.
-Хүнсний тухай хууль шинээр бизнес эрхэлж буй хүмүүст хэр босго өндөртэй байгаа бол?
-Хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулбал ямар ч асуудалгүй. Жишээ нь мал, ургамал, амьтны гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн, түүхий эд анх удаа импортлох гэж байгаа тохиолдолд ачилт хийхээсээ сарын өмнө МХЕГ-т албан ёсоор мэдэгдэх ёстой. Бид холбогдох бичиг баримт мэдээллийг нь судлаж үзээд шаардлагатай гэвэл шинжилгээ хийж үзээд боломжтой эсэх хариуг нь өгөх юм.
-Хүнсний бүтээгдэхүүн импортлогчдын гаргадаг нийтлэг алдаа юу байдаг вэ?
- Аливаа улсын үндэсний үйлдвэртэй гэрээ хийхдээ заавал хэрвээ стандарт шаардлагад таарахгүй байвал буцаах талаар тусгах хэрэгтэй. Ялангуяа ОХУ-аас импортлогчдын хувьд. Бид энэ талаар маш их хэлдэг ч хэн нь үүнийг гэрээнд тусгадаггүй. Зөвхөн мөнгөний дүн, худалдан авах бүтээгдэхүүний хэмжээг л оруулчихдаг.
Ачилт хийгээд монголд авчраад шинжилгээнд өгөхөөр манайд мөрдөгдөж буй стандартаас зөрчихдөг. Жишээ нь хар тугалганы хэмжээ өндөр гарах ч юм уу. Ингээд буцаагаад ачуулах гэхээр экспортлогчидтой хийсэн гэрээнд тусгаж өгөөгүй учраас хүнд байдалд ордог. Уул нь бол импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг юм.
-Зөрчил дутагдал гаргасан тохиолдолд хүлээх торгууль, хариуцлагын талаар шинэ хуульд хэрхэн тусч өгсөн бэ?
-Өмнө нь МХЕГ-аас торгоод өнгөрдөг байсан бол энэ удаад үүрэг хариуцлага өндөр болсон. Торгуулийн хэмжээ нэмэгдэж алдаа дутагдлаа заасан хугацаанд засч залруулахгүй бол тухайн байгууллагын зөвшөөрлийг цуцлах хүртэл арга хэмжээ авах боломжтой болсон.
Б.Ирээдүй
Хүнсний тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан “Хүнсний нэмэлт-хэрэглээ, чанар, аюулгүй байдал” сэдэвт хэлэлцүүлэг өнөөдөр Стандарт хэмжил зүйн газарт үргэлжилж байна.
Хэлэлцүүлэгт ҮХААЯ, МХЕГ, ЭМЯ, Стандарт хэмжилзүйн газар болон Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh, БНХАУ-ын стандартын эксперт Gary Zhan болон хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид оролцож байна.
Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh тавьсан илтгэлдээ “Хүнсний нэмэлт болох будагч бодисны тал дээр Европын холбоо ихэд анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа. Европын холбооны хүсэлтийн дагуу манай байгууллагын зүгээс хүнсний нэмэлтэд ялангуяа “aspartome” буюу сахар орлуулагч хортой юу үгүй юу гэдэгт дахин үнэлгээ хийсэн. Сахар орлуулагч ямар ч аюулгүй гэдэг дүгнэлтийг гаргасан.
Хятад, БНСУ, Япон, Индонез гээд улс орнууд өөрийн гэсэн хүнсний нэмэлтийн үнэлгээ хийдэг системтэй учраас харилцан адилгүй стандарт байдаг. Энэ бүгдийг олон улсад “CODEX”-ээр зохицуулдаг. Хүнсний бүтээгдэхүүнд амт, үнэр оруулагч нэмэлт хэр байх ёстой вэ гэдгийг гүнзгий анхаарч ажиллах шаардлагатай. Жишээ нь ундаанд гэхэд дээд тал нь 600мг нэмэлт бодис байх ёстой гээд л” хэмээн ярилаа.
Хүнсний тухайн шинэ хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан холбогдох албан тушаалтнуудаас дараах тодруулгыг авлаа.
Д.Даш-Янжмаа: 60 стандартыг хүчингүй болгосон
/Стандартчилал хэмжилзүйн газрын СТЗХ-ын ахлах мэргэжилтэн/
-Хүнсний тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотойгоор хүнсний бүтээгдэхүүнүүдэд тавигдах хэчнээн стандарт өөрчлөгдөж шинэчилэгдэж байгаа бол?
-Энэхүү хууль батлагдахтай зэрэгцэн улс орон даяар стандартчилалын үзлэг явуулсан. Ингээд 60 орчим стандартыг хүчингүй болгож 600 гаруй стандартыг шинэчилж боловсруулахаар төлөвлөгөө гаргаад байна. Зөвхөн энэ онд гэхэд эхний ээлжинд 30 орчим стандартыг өөрчилнө. Гэхдээ зайлшгүй шаардлагатай гэсэн стандартуудыг цаг тухайд нь шинэчилж боловсруулаад явах юм. Үүнээс гадна генийн өөрчлөлттэй хүнсний бүтээгдэхүүн, органик хүнс зэрэгт стандарт гаргаж бэлэн болгоод Засгийн газарт өргөн барих гэж байна.
-Генийн өөрчлөлт бүхий хүнсний бүтээгдэхүүнд ямар стандарт тогтоож байгаа бол. Сайн, муу гээд янз бүрээр л яриад байгаа шүү дээ?
- Генийн өөрчлөлттэй хүнс гэхээр биотехнологийн аргаар өөрчлөн гаргаж авсан хувирамтгай амьд организм шүү дээ. Голдуу хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнүүд байдаг. Манай гэхэд шош голдуу байх жишээтэй. Үүнтэй холбоотойгоор нэлээд хэдэн төрлийн стандартыг оруулж өгсөн байгаа.
Л.Гэрэлмаа: Импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг
/МХЕГ-ын ХХААХА-ны дарга/
-Манай улсын хувьд хүнсний бүтээгдэхүүний 80 хувийг импортоор оруулж ирдэг гэсэн тооцоо судалгаа бий. Хүнсний нэмэлт бодист тавигдах шаардлага шалгуур хангасан бүтээгдэхүүний тал дээр хэрхэн хяналт тавьж ажиллаж байгаа бол?
- Хамгийн гол тухайн хүнсний бүтээгдэхүүн Е тэмдэглэгээ байх ёстой. Хэрвээ шаардлагатай тохиолдолд тухайн бүтээгдэхүүний нэмэлт бодисыг лабораториар оруулж зохих дүгнэлтийг гаргаж ёстой. Хүнсний нэмэлтүүдийн хувьд олон янз л даа. Амт, өнгө оруулагч, исэлдэлтийг багасгах, хүчлийг тогтворжуулах гээд ерөнхийдөө 100-1500 гэсэн кодтой хүнсний нэмэлтийг хэрэглэж байгаа.
Импортоор орж ирж буй бүтээгдэхүүний хувьд гарал үүсэл нь тодорхойгүй, хадгалах хугацаа дууссан, хаяг шошго нь хятад хэл дээр, эсвэл тодорхой заавар байдаггүй зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүн орж ирдэг байсан. Ялангуяа хятад хэл дээр бичигдсэн ийм бүтээгдэхүүний хувьд эм юм уу хүнснийх нь ч юм уу гэдэг нь мэддэггүй байх жишээтэй. Харин шинэ хуулийн дагуу бол энэ бүх алдаа дутагдлыг арилгах боломжтой болсон.
-Шинэ хуулийн дагуу бол хувь хүн гаалиар хүнсний бүтээгдэхүүн оруулж ирэхийг хориглосон нь хүнсний аюулгүй байдалд сайнаар нөлөөлөх байх аа?
-Тийм ээ. Импортлогч, үйлдвэрлэгч хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой хариуцлагыг бүрэн хүлээх ёстой болсон. Жишээ нь импортлогч нь тухайн улсын үндэсний үйлдвэрүүдийн албан ёсны гэрээт борлуулагч байх, худалдааны гэрээ байгуулсан байх шаардлагатай гэсэн заалт байгаа.
Үүнээс гадна импортолж буй хүнсний бүтээгдэхүүний хугацааны гуравны хоёр нь хүчинтэй байх ёстой гэж хүртэл нарийн заасан. Ингэснээр хугацаан дуусах дөхсөн, хямдарсан бүтээгдэхүүнүүдийг оруулж ирэх нь багасна. Үүнд хяналт тавих төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын эрх үүргийг ч нарийвчлан зааж өгсөн.
-Тэгэхээр хэрэглэгчдээс хамгийн ихээр гомдол гаргадаг хугацаа нь дуусах дөхсөн, дууссан бүтээгдэхүүн цаашдаа байхгүй болох нь ээ. Ер нь, импортлож буй хүнсний бүтээгдэхүүн монголд ирэхийн тулд хэдий хугацаа алддаг юм бэ?
-Тийм. Хоёроос дээш улс орноор дамжиж импортолдог хүнсний бүтээгдэхүүн хоёр сарын дараа монголд ирдэг. Тяньжинаас гэхэд нэг сар болох жишээтэй. Тийм учраас тухайн бүтээгдэхүүний хугацаа гуравны хоёр нь хүчинтэй байх гэсэн хуулийн зааль хэрэгжих бүрэн боломжтой.
Хүнсний дэлгүүр, зах, худалдааны төвд лангуу ажиллуулдаг иргэдийн хувьд ч зарж буй бүтээгдэхүүнийхээ хаяг шошго, он сар өдөр зэргийг маш сайн харж байх хэрэгтэй. Баталгаатай, чанартай бүтээгдэхүүн худалдахын хэрээр орлого нь тогтвортой байна шүү дээ.
-Хүнсний тухай хууль шинээр бизнес эрхэлж буй хүмүүст хэр босго өндөртэй байгаа бол?
-Хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулбал ямар ч асуудалгүй. Жишээ нь мал, ургамал, амьтны гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн, түүхий эд анх удаа импортлох гэж байгаа тохиолдолд ачилт хийхээсээ сарын өмнө МХЕГ-т албан ёсоор мэдэгдэх ёстой. Бид холбогдох бичиг баримт мэдээллийг нь судлаж үзээд шаардлагатай гэвэл шинжилгээ хийж үзээд боломжтой эсэх хариуг нь өгөх юм.
-Хүнсний бүтээгдэхүүн импортлогчдын гаргадаг нийтлэг алдаа юу байдаг вэ?
- Аливаа улсын үндэсний үйлдвэртэй гэрээ хийхдээ заавал хэрвээ стандарт шаардлагад таарахгүй байвал буцаах талаар тусгах хэрэгтэй. Ялангуяа ОХУ-аас импортлогчдын хувьд. Бид энэ талаар маш их хэлдэг ч хэн нь үүнийг гэрээнд тусгадаггүй. Зөвхөн мөнгөний дүн, худалдан авах бүтээгдэхүүний хэмжээг л оруулчихдаг.
Ачилт хийгээд монголд авчраад шинжилгээнд өгөхөөр манайд мөрдөгдөж буй стандартаас зөрчихдөг. Жишээ нь хар тугалганы хэмжээ өндөр гарах ч юм уу. Ингээд буцаагаад ачуулах гэхээр экспортлогчидтой хийсэн гэрээнд тусгаж өгөөгүй учраас хүнд байдалд ордог. Уул нь бол импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг юм.
-Зөрчил дутагдал гаргасан тохиолдолд хүлээх торгууль, хариуцлагын талаар шинэ хуульд хэрхэн тусч өгсөн бэ?
-Өмнө нь МХЕГ-аас торгоод өнгөрдөг байсан бол энэ удаад үүрэг хариуцлага өндөр болсон. Торгуулийн хэмжээ нэмэгдэж алдаа дутагдлаа заасан хугацаанд засч залруулахгүй бол тухайн байгууллагын зөвшөөрлийг цуцлах хүртэл арга хэмжээ авах боломжтой болсон.
Б.Ирээдүй
Хэлэлцүүлэгт ҮХААЯ, МХЕГ, ЭМЯ, Стандарт хэмжилзүйн газар болон Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh, БНХАУ-ын стандартын эксперт Gary Zhan болон хүнсний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгчид оролцож байна.
Хүнсний хууль эрхзүйн хорооны эксперт George Pugh тавьсан илтгэлдээ “Хүнсний нэмэлт болох будагч бодисны тал дээр Европын холбоо ихэд анхаарал хандуулан ажиллаж байгаа. Европын холбооны хүсэлтийн дагуу манай байгууллагын зүгээс хүнсний нэмэлтэд ялангуяа “aspartome” буюу сахар орлуулагч хортой юу үгүй юу гэдэгт дахин үнэлгээ хийсэн. Сахар орлуулагч ямар ч аюулгүй гэдэг дүгнэлтийг гаргасан.
Хятад, БНСУ, Япон, Индонез гээд улс орнууд өөрийн гэсэн хүнсний нэмэлтийн үнэлгээ хийдэг системтэй учраас харилцан адилгүй стандарт байдаг. Энэ бүгдийг олон улсад “CODEX”-ээр зохицуулдаг. Хүнсний бүтээгдэхүүнд амт, үнэр оруулагч нэмэлт хэр байх ёстой вэ гэдгийг гүнзгий анхаарч ажиллах шаардлагатай. Жишээ нь ундаанд гэхэд дээд тал нь 600мг нэмэлт бодис байх ёстой гээд л” хэмээн ярилаа.
Хүнсний тухайн шинэ хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбогдуулан холбогдох албан тушаалтнуудаас дараах тодруулгыг авлаа.
Д.Даш-Янжмаа: 60 стандартыг хүчингүй болгосон
/Стандартчилал хэмжилзүйн газрын СТЗХ-ын ахлах мэргэжилтэн/
-Хүнсний тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэнтэй холбоотойгоор хүнсний бүтээгдэхүүнүүдэд тавигдах хэчнээн стандарт өөрчлөгдөж шинэчилэгдэж байгаа бол?
-Энэхүү хууль батлагдахтай зэрэгцэн улс орон даяар стандартчилалын үзлэг явуулсан. Ингээд 60 орчим стандартыг хүчингүй болгож 600 гаруй стандартыг шинэчилж боловсруулахаар төлөвлөгөө гаргаад байна. Зөвхөн энэ онд гэхэд эхний ээлжинд 30 орчим стандартыг өөрчилнө. Гэхдээ зайлшгүй шаардлагатай гэсэн стандартуудыг цаг тухайд нь шинэчилж боловсруулаад явах юм. Үүнээс гадна генийн өөрчлөлттэй хүнсний бүтээгдэхүүн, органик хүнс зэрэгт стандарт гаргаж бэлэн болгоод Засгийн газарт өргөн барих гэж байна.
-Генийн өөрчлөлт бүхий хүнсний бүтээгдэхүүнд ямар стандарт тогтоож байгаа бол. Сайн, муу гээд янз бүрээр л яриад байгаа шүү дээ?
- Генийн өөрчлөлттэй хүнс гэхээр биотехнологийн аргаар өөрчлөн гаргаж авсан хувирамтгай амьд организм шүү дээ. Голдуу хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүнүүд байдаг. Манай гэхэд шош голдуу байх жишээтэй. Үүнтэй холбоотойгоор нэлээд хэдэн төрлийн стандартыг оруулж өгсөн байгаа.
Л.Гэрэлмаа: Импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг
/МХЕГ-ын ХХААХА-ны дарга/
-Манай улсын хувьд хүнсний бүтээгдэхүүний 80 хувийг импортоор оруулж ирдэг гэсэн тооцоо судалгаа бий. Хүнсний нэмэлт бодист тавигдах шаардлага шалгуур хангасан бүтээгдэхүүний тал дээр хэрхэн хяналт тавьж ажиллаж байгаа бол?
- Хамгийн гол тухайн хүнсний бүтээгдэхүүн Е тэмдэглэгээ байх ёстой. Хэрвээ шаардлагатай тохиолдолд тухайн бүтээгдэхүүний нэмэлт бодисыг лабораториар оруулж зохих дүгнэлтийг гаргаж ёстой. Хүнсний нэмэлтүүдийн хувьд олон янз л даа. Амт, өнгө оруулагч, исэлдэлтийг багасгах, хүчлийг тогтворжуулах гээд ерөнхийдөө 100-1500 гэсэн кодтой хүнсний нэмэлтийг хэрэглэж байгаа.
Импортоор орж ирж буй бүтээгдэхүүний хувьд гарал үүсэл нь тодорхойгүй, хадгалах хугацаа дууссан, хаяг шошго нь хятад хэл дээр, эсвэл тодорхой заавар байдаггүй зэрэг хүнсний бүтээгдэхүүн орж ирдэг байсан. Ялангуяа хятад хэл дээр бичигдсэн ийм бүтээгдэхүүний хувьд эм юм уу хүнснийх нь ч юм уу гэдэг нь мэддэггүй байх жишээтэй. Харин шинэ хуулийн дагуу бол энэ бүх алдаа дутагдлыг арилгах боломжтой болсон.
-Шинэ хуулийн дагуу бол хувь хүн гаалиар хүнсний бүтээгдэхүүн оруулж ирэхийг хориглосон нь хүнсний аюулгүй байдалд сайнаар нөлөөлөх байх аа?
-Тийм ээ. Импортлогч, үйлдвэрлэгч хүнсний аюулгүй байдалтай холбоотой хариуцлагыг бүрэн хүлээх ёстой болсон. Жишээ нь импортлогч нь тухайн улсын үндэсний үйлдвэрүүдийн албан ёсны гэрээт борлуулагч байх, худалдааны гэрээ байгуулсан байх шаардлагатай гэсэн заалт байгаа.
Үүнээс гадна импортолж буй хүнсний бүтээгдэхүүний хугацааны гуравны хоёр нь хүчинтэй байх ёстой гэж хүртэл нарийн заасан. Ингэснээр хугацаан дуусах дөхсөн, хямдарсан бүтээгдэхүүнүүдийг оруулж ирэх нь багасна. Үүнд хяналт тавих төрийн болон төрийн бус байгууллагуудын эрх үүргийг ч нарийвчлан зааж өгсөн.
-Тэгэхээр хэрэглэгчдээс хамгийн ихээр гомдол гаргадаг хугацаа нь дуусах дөхсөн, дууссан бүтээгдэхүүн цаашдаа байхгүй болох нь ээ. Ер нь, импортлож буй хүнсний бүтээгдэхүүн монголд ирэхийн тулд хэдий хугацаа алддаг юм бэ?
-Тийм. Хоёроос дээш улс орноор дамжиж импортолдог хүнсний бүтээгдэхүүн хоёр сарын дараа монголд ирдэг. Тяньжинаас гэхэд нэг сар болох жишээтэй. Тийм учраас тухайн бүтээгдэхүүний хугацаа гуравны хоёр нь хүчинтэй байх гэсэн хуулийн зааль хэрэгжих бүрэн боломжтой.
Хүнсний дэлгүүр, зах, худалдааны төвд лангуу ажиллуулдаг иргэдийн хувьд ч зарж буй бүтээгдэхүүнийхээ хаяг шошго, он сар өдөр зэргийг маш сайн харж байх хэрэгтэй. Баталгаатай, чанартай бүтээгдэхүүн худалдахын хэрээр орлого нь тогтвортой байна шүү дээ.
-Хүнсний тухай хууль шинээр бизнес эрхэлж буй хүмүүст хэр босго өндөртэй байгаа бол?
-Хуулийн дагуу үйл ажиллагаа явуулбал ямар ч асуудалгүй. Жишээ нь мал, ургамал, амьтны гаралтай хүнсний бүтээгдэхүүн, түүхий эд анх удаа импортлох гэж байгаа тохиолдолд ачилт хийхээсээ сарын өмнө МХЕГ-т албан ёсоор мэдэгдэх ёстой. Бид холбогдох бичиг баримт мэдээллийг нь судлаж үзээд шаардлагатай гэвэл шинжилгээ хийж үзээд боломжтой эсэх хариуг нь өгөх юм.
-Хүнсний бүтээгдэхүүн импортлогчдын гаргадаг нийтлэг алдаа юу байдаг вэ?
- Аливаа улсын үндэсний үйлдвэртэй гэрээ хийхдээ заавал хэрвээ стандарт шаардлагад таарахгүй байвал буцаах талаар тусгах хэрэгтэй. Ялангуяа ОХУ-аас импортлогчдын хувьд. Бид энэ талаар маш их хэлдэг ч хэн нь үүнийг гэрээнд тусгадаггүй. Зөвхөн мөнгөний дүн, худалдан авах бүтээгдэхүүний хэмжээг л оруулчихдаг.
Ачилт хийгээд монголд авчраад шинжилгээнд өгөхөөр манайд мөрдөгдөж буй стандартаас зөрчихдөг. Жишээ нь хар тугалганы хэмжээ өндөр гарах ч юм уу. Ингээд буцаагаад ачуулах гэхээр экспортлогчидтой хийсэн гэрээнд тусгаж өгөөгүй учраас хүнд байдалд ордог. Уул нь бол импортлогч улс давуу эрхтэй байдаг юм.
-Зөрчил дутагдал гаргасан тохиолдолд хүлээх торгууль, хариуцлагын талаар шинэ хуульд хэрхэн тусч өгсөн бэ?
-Өмнө нь МХЕГ-аас торгоод өнгөрдөг байсан бол энэ удаад үүрэг хариуцлага өндөр болсон. Торгуулийн хэмжээ нэмэгдэж алдаа дутагдлаа заасан хугацаанд засч залруулахгүй бол тухайн байгууллагын зөвшөөрлийг цуцлах хүртэл арга хэмжээ авах боломжтой болсон.
Б.Ирээдүй