Үндэсний статистикийн хорооны 2011 онд гаргасан судалгаагаар Монгол улсад 90 мянган орчим хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн байна гэсэн тоо гарчээ.

Төрөөс хүн амын хөгжлийн талаар баримтлах цогц бодлого”-ыг шинэчлэн боловсруулах ажлын хүрээнд Салбар яамнаас өчигдөр “Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөгжил, хамгааллын бодлого-шинэчлэлт үндэсний чуулганыг зохион байгуулахаар болж буйгаа мэдэгдлээ.

Учир нь хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн холбогдох хууль эрх зүйн болон бодлогын баримт бичгүүд хангалтгүй, түүнд тавих хяналт сул, эрүүл мэнд, боловсрол, хөдөлмөр эрхлэлт, нийгмийн харилцаанд оролцох эрхүүд нь хязгаарлагдмал, тэдэнтэй ажиллах боловсон хүчний нөөц дутмаг, тэдэнтэй харилцах олон нийтийн хандлага төлөвшөөгүй, дэд бүтэц орчны нөхцөл бүрэн шийдвэрлэгдээгүй учраас эдгээр иргэдийн асуудлууд бүрэн шийдвэрлэгдээгүй байгааг онцолж байсан юм.

Сэргээн засах хөгжлийн үндэсний төвийн ерөнхий захирал Б.Нарантуяагаас доорх асуултад хариулт авлаа.

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн дунд хөдөлмөр эрхлэх боломжтой иргэд хэд байдаг юм бол?
-Манай орны хувьд 2012 оны хувьд зуу гаруй мянган хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэн байна гэсэн судалгаа гарсан байгаа. НҮБ-ын харьяа газрууд хамтдаа олон нийтэд түшиглэсэн биш хамт олонд түшиглэсэн сэргээн засах тусламж үйлчилгээг санал болгохоор ярьж байна.

Үүний хүрээнд олон судалгаа хийж хүний хөгжлийн асуудлыг ямар түвшинд авч хэлэлцэх ёстой юм бэ гэдэгтал дээр манай улс салбар бүрт тусдаа бодлоготой байсан. Харин одоо төрийн нэгдсэн тогтолцоонд оруулах ямар гарц байна гэхчлэн бүх салбарт нь судалгаа хийж байна.

Хөдөлмөр эрхлэлтийн талаар судалгаа хийж үзэхэд туйлын хангалтгүй дүн гарсан байдаг. Тиймээс цаашдаа бид хөдөлмөр эрхлэлтийг дэмжих, үнэхээр хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ авч ажиллуулах нөхцөл боломж талаас нь түлхүү анхаарч ажиллана гэж бодож байгаа.

-Яамнаас яг ямар бодлого барьж ажиллах юм бэ?
-Ерөөсөө хүний хөгжлийн асуудал тэр дотроо хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хөгжлийн асуудлыг авч хэлэлцэх гэж байна. Бид өнөөдрийг хүртэл хөдөлмөрийн чадвар алдалтыг үнэлдэг байсан бол дэлхий нийтээрээ хандаж байгаа чадамжид үнэлгээ хийж тухайн хүнийхээ хөгжлийн бодлогыг тодорхойлох энэ асуудалд анхаарлаа хандуулан ажиллахыг хэлээд байгаа юм.

Хөгжлийн бодлого дотроо нөгөө дэд бүтэц ар гэрийнхэн амьдралын түвшин ямар байгаа, тухайн хүний ар талд асран хамгаалж байгаа хүмүүсийн сэтгэл зүйг үнэлэх тэдэнд тусламж дэмжлэг үзүүлэх ийм бодлого баримталж ажиллана гэж ойлгож байгаа.

-Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн авч байгаа Сэргээн засах хөгжлийн үндэсний төвийн үйлчилгээ хангалтгүй байна гэх шүүмжлэл бий. Энэ тал дээр та тайлбар өгөөч?
-Манай байгууллага улсын хэмжээнд сэргээн засах туслах хэрэгсэл, хиймэл эрхтнийг үндэсний хэмжээнд хүмүүст хүргэж үйлчилдэг ганц газар нь. Аль 30 жилийн өмнө ОХУ-аас орж ирсэн хэдэн тоног төхөөрөмж байдаг.

Мөн АИФО-байгууллагын тусламжтайгаар орж ирсэн хэдэн тоног төхөөрөмж бий. Ерөнхийдөө тоног төхөөрөмж маань хоцрогдсон. Энэ тал дээр дэлхийд хэрэглэж байгаа тоног төхөөрөмж ямар байна гэтэл манайх хэрхэн хоцрогдсон байна вэ гэдэгт харьцуулалт судалгаа гаргаад төр засагт хандсан. Энэ нөхцөл байдлыг маань ойлгож дээрээс дэмжиж буйгаа илэрхийлсэн.

Манай байгууллага СБД-ийн нийгмийн даатгалын байрыг төсвөөс төсөв рүү шилжүүлэн тухайн байран дээр бид үйлдвэр, эмнэлгээ шилжүүлэх тухай төсөвт төлөвлөгөөний тооцоо судалгаа гаргаад ажиллаж байгаа. Харин өнгөрсөн долоо хоногт уг байрыг тохижуулах, эмнэлэг үйлдвэрийн тоног төхөөрөмж шинэчлэх, боловсон хүчнийг бэлтгэх зэрэгт зарцуулах 3.2 тэрбум төгрөгийн шийдвэр гарсанд маш их баяртай байна.

Нэг сарын аян гээд зогсохгүй үргэлж энэ асуудлыг хөндөж тодорхой шийдэлд хүрэх нь чухал

Хан-Уул дүүргийн Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн холбооны тэргүүн Ч.Уранчимэгтэй уулзлаа.

-Манай дүүрэг 16 хороотой. Тэр бүх хороодод хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ хүлээн авч тэдний санал хүсэлт, гомдол мэдүүлгийг хүлээн авдаг хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн холбоо гэж байдаг. Тус яамнаас хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан сарын аян зохиож байна.

Энэ арга хэмжээ ингээд дуусгавар болох биш цаашдаа ч эдгээр хүмүүсийн ажиллаж амьдрах орчин нөхцлийг хангаж өгөх улмаар жирийн иргэдтэй адил хөдөлмөрлөдөг хүмүүс байдаг гэдгийг олон нийтэд мэдрүүлэх ажлыг өргөнөөр хийгээсэй хэмээн хүсэж байна. Тэргэнцэртэй дөрвөн давхарт гарч буухад хүндрэлтэй байдаг.

Мөн бид нийтийн тээврээр үйлчлүүлж чаддаггүй тиймээс таксигаар үйлчлүүлэх болдог. Энэ талын нийгмийн оролцоотой байх асуудлыг шийдвэрлэхэд төрийн шийдвэр гаргах шатны хүмүүс анхаарч ажиллаасай.

Налайхад хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд зориулсан зам дэд бүтэц байдаггүй

Налайх дүүргийн ХБИХ-ны тэргүүн Д. Төгсбаяр ийн ярьсан юм.

-Манай дүүргийн хувьд нийт 1600 иргэнтэй үүнээс 600 нь халамжийн тэтгэвэр авдаг. Энэ өдөр дээрх яамнаас хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн сарын аян зохиож байгаад талархал илэрхийлмээр байна. Гэхдээ энэ аяныг цаашид байнга үргэлжлүүлээсэй. Ялангуяа Налайхын уурхай, бичил уурхайд аваар ослын улмаас нуруу нугасны гэмтэл аваад хэвтэж байгаа хүмүүст цаашдын амьдралаа яаж авч явах вэ гэдэг сэтгэлийн гүн хямралд орох зэрэг хүндрэл гардаг.

Төрөлхийн хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хувьд хувь заяатайгаа эвлэрээд сэтгэл санааны хувьд гайгүй байдаг бол зүгээр эрүүл саруул, ажил хөдөлмөр эрхлээд амьдралаа аваад явж байсан иргэн гэнэтийн аваар ослын улмаас өөрөөр хэлбэл олдмолоор хөгжлийн бэрхшээлтэй бол-сон иргэдийн сэтгэл санаа маш тогтворгүй болчихдог.

Тухайлбал, эмчийн буруугаас эсвэл аль нэг компанийн буруутай үйлдлээс болж хөгжлийн бэрхшээлтэй болсон хүмүүс маш их байдаг. Тухайн үед нь компани эмчилгээнийх нь хэдэн төгрөг өгөөд хаячихдаг бол тухайн айл гэрийн амьдрал авч явж байсан хүнийг насаар нь хөдөлмөр эрхлэх боломжгүй болго-чихсоноо тэд мэддэггүй.

Энэ мэтийн ээдрээтэй асуудлыг шийдвэрлэх хууль эрх зүйн зохицуулалт хийх шаардлагатай. Ялангуяа манай дүүрэгт тэргэнцэртэй хүний зам дэд бүтцийн ямар ч арга хэмжээ авч ажиллаагүй. Түүнчлэн тухайн хүний ар гэрийн амьдрал ахуй хэр байдаг зэргийг өнгийж хараад тодорхой шийдвэрт хүрч ажиллаасай хэмээн хүсэх байна.

X.Баяр-Угтах