Дуурь бүжгийн эрдмийн театр өнөө жил 45 нас хүрч байгаа. Үүнтэй холбогдуулан энэ сарын 6-нд театрын ууган бүтээл “Евгений Оне­гин” дууриар шинэ улирлын­хаа нээлтийг хийх гэж байна. Энэ талаар болон театрт хийгдэж буй шинэлэг ажлын талаар ДБЭТ-ын захирал Б.Сэргэлэнтэй ярилцлаа.

-Шинэ улирлын нээлтээ хийхэд хэдхэн хоног үлд­лээ. 45 насны төрсөн өдөр мэдээж урьд жилүүдээс онцлогтой болох байх?
-Жил бүр л онцлогтой байдаг. Мэдээж 45 дахь жи­лийнхээ улирлын нээлтийг өвөрмөц хийхээр бэлдсэн. 1963 онд манай Хөгжимт, драмын театр маань хоёр салж нэг нь Дуурь бүжгийн театр гэдэг нэр зүүсэн. Энэ эрхэм хүндтэй нэрийг зүүс­нээр манай театр 45 дахь намартайгаа золгох гэж бай­на. Энэ жилийн тоглолтын хөтөлбөртөө бид 45 жилийн турш тоглогдсон театрынхаа сор болсон бүтээлээс аль болох олныг оруулахыг зо­рьсон байгаа. Манайх нээл­тээ хийснээс хойш арван сарын хугацаанд нийт 80 тоглолтыг ард түмэндээ ба­рьдаг. Ингэхдээ долоо хоног бүрийн амралтын өдрүүдэд өөр өөр дуурь, балет үзэх боломжийг олгодог. Нээл­тийн­хээ анхны тоглолтыг учир утгатай сонгодог л доо. Энэ удаа яагаад П.И.Чай­ковскийн “Евгений Оне­гин” дуурийг сонгосон бэ гэхээр манай театр Дуурь бүж­гийн эрдмийн театр гэсэн нэр авахдаа анхны тоглолт нь “Евгений Онегин” дуурь бай­сан. Энэ дуурь үнэхээр гай­хам­шигтай. А.С.Пушкин ямар зохиолч билээ, П.И.Чай­ковский ямар хөгжмийн зо­хиолч билээ. Гайхамшигтай байж чадсан учраас л энэ дуурь 45 жил Монголын ард түмнээр хайрлагдан манай урын сангаас арчигдаагүй, хүндтэй байр суурь эзэлсээр ирсэн. Нэлээн ч хүнд дуурь. Уран бүтээлчдээс маш өндөр чадвар шаарддаг, олон бүжиг­тэй, хөгжим тал дээрээ ч мөн нэлээн техник шаардсан, мэргэжлийн өндөр түвшинд бэлтгэгдсэн дуурь байгаа.

-Ганц дууриар нээлтээ хийдэггүй, мөн балетын тоглолт байгаа. Энэ нь анх удаа симфони оркестртой тоглох гэж байгаа гэлүү?
-Тиймээ, аравдугаар са­рын 7-нд А.Мэнд-Амарын хөгжим Д.Жамъяндагвын дэг­лэлт “Үйлийн гурван толгой” балетаар нээлт эхэл­нэ. Үүнийг сонгож авсан нь мөн учиртай. 20 жилийнх нь төрсөн өдөр болж байгаа юм. Энэ балетыг анх тавих­даа үндэсний гэдэг дэг жаягаа хадгалахын тулд үндэсний найрал хөгжим фоног­рам­маар 20 жил тоглогдсон. Мэ­дээж фонограмм бол гоё. Чанга тавьчихна, бас багас­гачихна. Гэхдээ хөгжмийн тодотголтой манайх шиг том театрт бол өөрийнхөө сим­фони найрал хөгжмөөр тогло­вол үзэгчдэд хүртэх хүр­тээмж нь, дээр нь бүжиглэж байгаа бүжигчдийнх нь ур чадварт илүү сайнаар нө­лөөл­дөг учраас бид зориг гаргаж анх удаа симфони найрал хөгжимтэй тоглох гэж байна. Үүн дээр хөгжмийн залуу удирдаач Батбаатар ажиллаж байгаа.

-Танайх бас онлайнаар тасалбараа худалдаж эхэл­сэн гэсэн?
-Өнөө жил 45 жилийн ой гэдэг утгаараа нэлээд хэдэн том ажлыг зоригтойгоор хийж эхлээд байна. Энэ жил гэлтгүй бид сүүлийн гурван жил дэл­хийн бусад том том теат­рын жишгээр бүтэн жи­лийнхээ программыг гарга­сан. Тэгэ­хээр манай нээл­тэд ирсэн хүн дараа жилийн долдугаар сарын 6 хүртэлх бүтэн арван сарын тоглолтыг бүгдийг нь мэдээд буцах боломжтой. Энэ сараас эх­лээд онлайнаар тасалбараа худалдах гэж байна. Вэб хууд­­саа нэлээд арвижуулж байгаа. Түүх, ар­хив талаас нь, танин мэдэ­хүйн талаас нь баяжуулах зорилготой ажил­лаж байна. Ингэснээрээ га­даа­дад сурч ажиллаж амьдар­даг хүмүүс интернэтээр ма­най театрын бүх мэдээллийг авч оюутнууд бол зуныхаа амралтаар ирээд юу үзэх зэрэг мэдээл­лээ авахын зэрэгцээ тасалба­раа ч худал­дан авах боломж­той болж байгаа юм.

Үйлчилгээний соёлыг нэвт­­­рүүлэх нь мэдээж ха­риуц­лагатай алхам. Тех­ник­тэй ажиллаж байгаа учраас алдаа гарч магадгүй. Гэхдээ юмнаас айгаад хийхгүй байх нь амжилт биш биз дээ. Энэ бол дэвшилт. Бас манай бүх лоож бүтэн жилээрээ худал­дагдсан байгаа. Энэ бол теат­рын түүхнээ гарч байгаагүй үзэгдэл.

-Тодруулбал?
-Бид “Сонгодог урлаг бүх нийтийн боловсролд” гэсэн төсөл хэрэгжүүлж хүүхэд, залуучууд руу хандсан ажил хийж байсан бол энэ жилээс олон нийтийн болгож өргө­жүүлж байгаа.

Шинэ улирлын нээлт эх­лэ­хэд найман лоож наймуу­лаа эзэнтэй болсон нь энэ төслийн үр дүн. Би энэ төслийг 10 жил хэрэгжүүлж байгаа, мөн мэргэжлийн менежер хүний хувьд хэлэхэд, сонго­дог урлаг сүүлийн жилүүдэд нийгэмд ойртож чадаж байна. Үзэгчид маань ч өөрсдөө ойртож ирсэн байна. Энэ бидний хамтын ажиллагаа, бие биеэ дэмжиж, сонгодог урлаг үзэх хэрэгтэй юм аа гэдгийг ухаарч байгаа ухамс­рын том илрэл юм.

-Лоожны хэдэн суудал байдаг юм бэ. Яагаад лоожны суудлыг онцолсон юм бэ?
-Найман лоожны нийт 80 суудал. Театрын суудал гэдэг бол лоож, бельтаж, партер гэсэн гурван хэсгээс бүрддэг. Бельтаж гэхээр хоёр давхрын суудал. Хоёр давх­рын суудал гэхээр муу суу­дал юм шиг бодох хүн бий. Гэтэл бельтаж гэдэг франц үгийг орчуулахаар хамгийн гоё суудал, хамгийн гоё давхар гэж орчуулагддаг. Партер гэдэг бол голын төв суудал. Лоож гэдэг ханаа дагасан байрлалтай жижиг жижгээр хайрцагласан өөр өөрийн хаалгатай тусгай суудал. Ер нь лоожны тасал­бар үнэтэй байдаг л даа. Яагаад тэгдэг юм бэ гэж хүмүүс асуудаг. Үүнд хариу­ла­хад дуурь байна уу, балет байна уу бүгдээрээ хөгжмөөр илэрхийлэгдэж хүр­дэг уч­раас тэр хөгжим нь хамгийн түрүүнд ханаараа дамжиж очдог учраас л үнэ­тэй байдаг. Тиймээс бид гад­ны жишиг дээр тулгуурлаад сүүлийн жилүүдэд лоож­нуудаа тү­рээсэлж байгаа. Манай лоож нэг нь 15 суудал­тай. Түрээс­лэгч маань энэ 15 суудалдаа найз нөхөд, гадны зочид хэ­нийг ч хамаагүй урьж болно. Сар бүр 1200 хүнийг сонгодог урлагийн тоглолтод урьснаар энэ хүн сонгодог урлагийн бүх нийтийн боловсролд хувь нэмрээ оруулж байна гэсэн үг л дээ. Энэ дашрамд, түрээс­лэгч байгууллага хувь хү­мүүст талархлаа илэрхийл­мээр байна. Тухайлбал, “Мон­гол сайхан” сан, “Хаан банк”, “МҮОНРТВ”, “Моннис”, “MCS”. Сонирхуулахад, нэг лоожийг маань Голландын язгууртан гаралтай бизнес­мэн хүн таван жилээр авсан.

-Энэ мэдээллийг уншсан хүн магадгүй өөрийн гэсэн суудал түрээслэхийг бодож болох юм. Тийм боломж олдох уу, эсвэл хоцорчихсон уу?
-Лоож дууссан ч гэлээ гол суудлыг эгнээгээр нь авч болно. Дэлхийн алдартай театруудад ч заавал лоож гэлтгүй суудал авдаг. Тэр суудалд хүн суух суухгүй нь хамаагүй бүтэн жилээр нь авчихдаг. Ингэснээрээ ту­хайн хүн би зөвхөн сайн бизнесмэн биш, зөвхөн энэ улсын иргэн биш сонгодог урлагт хувь нэмрээ оруулж байна гэдэг нь хүмүүнлэг үйл явдал хэмээн өөрийгөө рек­ламд­даг байхгүй юу. Өөрөөр хэлбэл, таетрт суудал авс­наар зөвхөн театрт орлого оруулаад зогсохгүй, театраар дамжуулж соёл урлаг, ялан­гуяа сонгодог урлагаар дам­жуулж өөрийгөө нийгэмд нээж өгч байгаа буянтай үйлс гэж боддог.

-Сонгодог урлагийг үзэх соёл гэж их ярьдаг. Энэ талаар лекц хийдэг гэж сонссон юм байна?
-Сүүлийн үед үзэгчдийн соёл гэдэг лекцийг манайхаас зохион байгуулж явуулж бай­гаа. Театрт ирж байгаа хүн ямар соёлтой байх вэ гэж хүмүүс асуудаг л даа. Үүнд хариулахад театрт ирж байгаа хүн би өөрөө тоглолтод орол­цоно гэж ирэх хэрэгтэй. Жишээ нь, манай вэб сайтаас мэдээллээ аваад би өнөөдөр “Хунт нуур” үзэх юм байна. Энэ тоглолт чинь хэддүгээр зууны тоглолт би­лээ, юуны тухай гардаг билээ гэдэг мэдээллийг сайтаас уншаад өөрийгөө бэлдээд ирж болно. Тэгээд өөрийгөө хун гэж төсөөлөөд сэтгэл санаагаа­раа бэлдээд ирэх юм бол тоглолтдоо уусч, тэр хүмүүс­тэй цуг амьдарч тэр­хэн хуга­цаанд өөрийгөө стресс­тэй нийгмээс салгаж чадна. Ин­гэж чадсанаар жин­хэнэ үзэгч. Үүнийг ямар ч мөнгөөр худалдаж авахгүй. Ийм л менежментийг бид явуулж байгаа.

-Та өмнө театрынхаа менежер байсан. Магадгүй энэ нь одоогийн хийж буй шинэчлэлүүдэд дөхөм болж байгаа болов уу?
-Би өөрөө балетын жүжиг­чин. Сургууль төгсөөд18 жил болж байна. Энэ хугацаанд жүжигчнээс гадна балет­мейстер гэдэг мэргэжлийг эзэмшсэн. Мөн нийгэм, соёл, урлагийн менежментээр гур­ван дээд сургууль төгссөн. Одоо урлаг судлалын доктор горилж байгаа. Миний хийж байгаа менежмент мэдээж онол дээр тулгуурлалгүй яа­хав. Гэхдээ урлагийн менеж­мент нэн ялангуяа сонгодог урлагийн менежментийг ямар ч багш заадаггүй. Практикаар л олж авдаг. Миний суурь хүмүүжил, миний театр, ми­ний хийж байсан алдаа ч дараа нь амжилт болж хувир­даг юм уу. Нууц нь ердөө тэндээ л байдаг.

Д.Цогзолмаа