Улаанбурханаар өвчлөгсөдийн дунд есөн сар хүртэлх нялхас буюу вакцин тариулж амжаагүй хүүхдүүд мөн 18-30 насны залуус байгаа юм.

Улаан бурхан нь тухайн өвчтөний биеийн дархлаанаас хамаараад хөнгөн, дунд, хүнд хэлбэрээр өвчлүүлнэ.

Хөнгөн хэлбэрээр өвчилбөл тууралт, халуурах шинж илэрч 5-7 хоногт түргэн эдгэрнэ. Хөнгөн хэлбэрийг гэрээр эмчлэх бүрэн боломжтой.

Дархлааны дутмагшилтай тохиолдолд дунд, хүнд хэлбэрээр өвчлүүлнэ. Дунд болон хүнд хэлбэрийг зөвхөн ХӨСҮТ-ийн амьсгалын замын халдварын тасагт мэргэжлийн эмчийн хяналтын доор эмчилнэ. Хүндрэл нь эрт ба хожуу үеийн гэж ангилалтай.

Насанд хүрсэн хүн тууралт багатай хэрнээ хордлогын шинж давамгайлж хүндээр өвчлөх магадлал өндөртэй. Улаанбурханы вирус дэлүүнд хамгийн их өтгөрөлтэй байх боловч хүнд үед бүх биеэр тархаж бүхий л эрхтэн системийг гэмтээнэ.

Нийт өвчлөлийн 1-1.8 хувь нь нас баралтаар төгсдөг. Эпидеми тархалтын үед энэ бол ноцтой тоо болно. Уушгины хатгаа, хоолой бачуурлын хүндрэлээс бага насны хүүхэд, ерөнхий хордлого, менингоэнцефалитаар насанд хүрэгчид нас барах эрсдэлтэй.

ЕРӨНХИЙ ШИНЖ ТЭМДЭГ

Улаанбурханы тууралт чихний ар, толгойн хуйх хэсгээс эхэлж доошоо туурч эхэлнэ. Гар, хөлийн үзүүрээр туурч дуусна.

Улаанбурханы нууц үе 9-11 хоног. Эхлэхдээ халуурах, хоолонд дургүй болох, бие сулрах, цочиромхой болох, хоолны дуршил буурна.

Улайралтын үед ринит, ларингит, коньюктивит буюу хамар битүүрэх нус гоожих, хоолой үрэвсэх, нуух цувах, нүд улайх, гэрэлд гялбах шинж илэрнэ.

Бие ядарч сульдах, шалтгаангүйгээр сульдах шинжээр эхэлнэ. Ихэнхи тохиолдолд хүүхэд тийм ч хүчтэй биш бага зэргийн халуурч, хоолондоо дургүй болно. Хэрвээ таны хүүхэд 40 хэмээс дээш халуурч байвал энэ нь маш аюултай тул эмчид хандах хэрэгтэй.

Хамраас нус гоожих, нүд улайж үрэвсэх, ханиалгах, хоолой өвдөх нь нь улаанбурханы эрт үед илэрдэг нийтлэг шинж тэмдэг бөгөөд халуурснаас хойш 1-3 хоногийн дараа эдгээр нь илэрнэ.

АВАХ АРГА ХЭМЖЭЭ

Нэн түрүүнд даруй эмч, эмнэлгийн байгууллагад хандана. Улаанбурханы вирус тасалгааны хэмд 34 цаг халдварлах идэвхтэй байдаг ба 60 хэм, нарны гэрэл, хэт ягаан туяа, халдваргүйтгэх бодист үхнэ. Өрөөгөө байнга чийгшүүлж, агаар солилцоог хийх хэрэгтэй.

Хэвтрийн дэглэм сахиж, даарч хөрөхгүй, витамин, чанартай хоол унд, шингэн сайн өгнө. Амны хөндийг буцалсан ус, содын 2 хувийн уусмалаар зайлуулна. Бүдэг гэрэлтэй байлгаж нүд нуух ихтэй бол буцалсан усаар цэвэрлэж антибиотектой дусаалга хэрэглэж болно.

Нялхсын хувьд ээжүүд нь хөхөө ойр ойрхон хөхүүлэх, шингэн сайтар өгөх, унтуулж амраахыг хичээнэ. Хөхөөр хооллож буй хүүхэд эхийн дархлаа авах тул өвдсөн ч хөнгөн хэлбэрээр өвддөг.

Улаанбурхны үеийн хооллолтын талаарх мэдээллийг ЭНД ДАРЖ хүлээн авна уу. Энэ өвчнөөр өвчилсөн үед А, С аминдэмээр баялаг хүнс өгөх ёстой. Энэ талаарх мэдээллийг ЭНД ДАРЖ авна уу.

ЭМЧИЛГЭЭ

Дахин хэлэхэд, юун түрүүнд эмч эмнэлгийн байгууллагад хандана.

Хөнгөн хэлбэрийн үед гэрийн нөхцөлд эмчилж болно. Улаанбурхан өвчин хүнд явцтай хүндэрсэн, эсвэл хоёр нас хүрээгүй болон жирэмсэн эмэгтэйчүүдийг эмнэлэгт эмчлэх шаардлагатай.

Вирусын  эсрэг эмчилгээ Гроприносин 500мг 50-70 мг /кг 7-14 хоног уулгана.

Витамин С –г хоногт 400-500 мг хэрэглэх  Витамин А –г:

• 12 сартай хүүхдүүдэд 200,000 ед
• 6-12 настайд, 100,000 ед
• 6 сартайд 50,000 ед,
• насанд хүрэгсдэд 400,000 ед  хүртэл өгнө. А витаминыг заавал өрхийн эмчийн хяналтанд өгнө. Энэ талаарх илүү дэлгэрэнгүй мэдээллийг ЭНД ДАРЖ хүлээн авна уу.

ХАЛДВАР ХЭРХЭН ДАМЖИХ ВЭ

Улаанбурханаар өвчлөөд эдгэсэн хэдий ч вакцин тариулах насанд хүрээгүй нялх хүүхэдтэй айлуудаар хэсэхгүй байхыг зөвлөж байна.

Вирус нь амьсгалын замаар халдварлахаас гадна халдвартай гараар нүдээ нухахад хүртэл халдварлана. Вирус амьсгалын дээд замаас ярих, ханиах, найтаах үед гадаад орчинд цацагдаж халдварыг тараана. Халдварлалтын индекс хамгийн өндөр буюу 100 хувь. Жилийн улирал хамаарахгүйгээр дэгдэж тархаж өвчлүүлнэ.

Ихсээр халдвар орсон бол улаануудын ижил ургийн гажиг үүсгэх магадлалтай.

Хэрэв ХДХВ халдвартай хүн улаанбурханаар өвчилбөл нас баралт 70 хувь.

УРЬДЧИЛАН СЭРГИЙЛЭЛТ

Даржлаажуулалт бол төгс урьдчилан сэргийлэлт юм. Дэлхий дахинд, 1973 оноос вакцин тарьж эхэлсэн бол манай улс 2009 оноос улаан бурхан, улаанууд, гахай хавдрын хавсарсан вакцин тарьж эхэлсэн.

Вакцины үр дүн 90 хувь. Вакцины дархлаа 20 ба түүнээс дээш жилийн хугацаагаар тогтоно.

Хүүхдүүдэд 9 сартайд, 2 настайд вакцин тарьдаг.