Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
Халдвартын тэргүүлэх зэргийн эмч, анагаах ухааны дэд доктор Б.Саруултай уулзаж дараах асуултад хариу авлаа.
-Таныг саяхан ОХУ-ын Эрхүү хотод докторын зэрэг хамгаалаад ирсэн гэж сонслоо. Таны судалгааны ажлын гол зорилго юу байв?
-Судалгааны ажлын маань гол зорилго бол Монголд ёлом өвчин хэрхэн илэрч буй болон өвчин үүсгэхэд ямар хүчин зүйл нөлөөлж байгааг илрүүлэхэд чиглэсэн. Түүнчлэн уг өвчнөөр өвдсөн хүмүүсийн эмнэлзүй болон лабораторын шинжилгээнд дүгнэлт өгөх, өвчлөгсдийн биеийн байдал хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харах зорилготой байв. 13 жилийн хугацаанд 1712 хүн ёлом өвчнөөр өвдсөн байдаг юм. Өвчний түүхийг үндэслэн судалгааны арга ашиглан олон дүгнэлт гаргасан.
-Яагаад заавал ёлом гэдэг энэ өвчнийг сонгох болов. Энэ ямар замаар халдварладаг өвчин бэ?
-Энэ өвчний судалгааг хийх болсон хэд хэдэн шалтгаан бий. Манайд харьцангуй цөөн тохиолддог үхэл багатай өвчин юм. Тиймээс энэ өвчнийг судлах ажил хойш тавигдсаар ирсэн. Ихэнх хүмүүс ёлом өвчнийг мэднэ.
Тархалтын хувьд сүүлийн үед ихсэж байгаа. Халдварт өвчинд тооцогддог ч үүсгэгч нь үрэвсэлт өвчний шинжтэй. Ёлом өвчин нянгаар халдварладаг. Энэ өвчинд чих хамар хоолой болон шархны халдвар, мөн бөөрний үрэвсэл нөлөөлдөг. Халдварт өвчний төрөлд улаан исэргэнэ, ёлом өвчин ордог.
-Тэгвэл ямар шинж тэмдгээр илэрдэг вэ?
-Ёлом бол халдвар болон харшлын өвчинд хамаарагддаг. Нян хүний биед ерөнхий хордлогын шинж үүсгэдэг. Илрэх шинж тэмдэг нь халуурах, бие сульдах, зэргээр илэрч болно. Гэхдээ үндсэн өвчний гол шинж бол арьсан дээр улайх цэврүү болон цусархаг өвөрмөц тууралт өгдөг. Харахад бусад үрэвсэлүүдээс ялгаатай. Энэ өвчний 80 хувийг нүдээр оношилдог.
-Манай улсад ёлом өвчний тархалт хэр вэ?
-Энэ өвчин гурван хэлбэртэй. Анхдагч ба хөнгөн хэлбэрийн, хоёрдогч буюу сэдрэлтийн үе, хүндрэлийн үе гэж ангилдаг. Манайд жилээс жилд ихсэж байна гэсэн статистик тоо гарсныг дээр би хэлсэн. Миний хувьд 13 жил ёлом өвчний талаар судалгаа хийж байна. Судалгааны явцаас харахад энэ өвчнөөр эмнэлэгт оношлогдож байгаа өвчтөний тархвар болон энэ талын мэдээлэл хүмүүсийн дунд дутуу байдаг нь харагдсан.
-Халдварт өвчин улирлын чанартай байдаг. Ёлом өвчний хувьд бусад халдварт өвчинтэй адилхан байдаг уу?
-Тиймээ. Адилхан зун, намрын үед илүү дэлгэрч найман сарын үед ихэсдэг. Дээр нь эмнэлзүйн шинжээр тухайн хүний юуг гэмтээж байгаагаар нь мөчлөл гаргаж онош тавьдаг юм. Монгол Улсын хэмжээнд гарч байгаа ёлом нь эмнэлзүйн хувьд нүүрний арьсыг илүү гэмтээдэг.
Ихэнхдээ хөдөлмөрийн насны 40-59 насны хүмүүс илүү өвчилдөг. Хүйсээр нь ангилж үзэхэд эмэгтэй хүмүүс илүү өвчилдөг гэсэн тоо гарсан. Олон улсын судлаачид судалсны эцэст 59-69 насны хүмүүс илүү өвчлөмтгий байдаг юм.
-Энэ өвчин хэр эмчилгээ авдаг вэ ?
-Хөнгөн өвчин мэт боловч удаан хугацаагаар өвдөх, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, тунгалагийн системд нөлөөлснөөс болж хаван үүсч цаашлаад хүндрэл гардаг. Одоогийн байдлаар манай улсад хүндэрсэн хүн байхгүй. Харьцангуй дунд хэлбэрээр явагддаг. Эмчилгээний хувьд өвчин үүсгэгчийн эсрэг эмчилгээг хийх ёстой.
Ёломын эсрэг эмчилгээ бол антибиотек эмчилгээ байдаг. Хүмүүс дур мэдэн замбараагүй эм хэрэглэснээс болж үүсгэгч нян мэдрэг биш болох тохиолдол гардаг. Тиймээс эмчийн заавраар эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай.
Энэ өвчинд хамгийн их нөлөөлж байгаа хүчин зүйл бол хоолойны ангина буюу гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл, чих хамар хоолойн үрэвсэл,арьсны бүрэн бүтэн байдал алдагдаж идээт, идээгүй үрэвсэл, бөөрний архаг үрэвсэл мөн мэс ажилбарын дараах шархнууд нөлөөлдөг. Хөнгөн өвдсөн тохиолдолд эм ууж эдгээж болдог.
Архаг халдвар тээж яваа хүмүүс харъяа дүүргийнхээ эмнэлэгт заавал үзүүлэх хэрэгтэй. Нянг тээгээд удсан бол үхэлд хүргэж болзошгүй.
-Хавар болж байгаатай холбогдуулан иргэдийн дунд халдварт шар өвчин ихсэх хандлагатай байдаг. Энэ жилийн хувьд хэр байна вэ?
-Дулааны улирал ирж байгаа үед халдварт өвчний дэгдэлт гарахыг үгүйсгэх аргагүй. Хүмүүс өөрсдийгөө анхаарч байх хэрэгтэй. Харьцангуй манай оронд өвчний мэдээллийн талаар тархац их болсон. Аль ч вирусыг эрт эмчилбэл эдгэрдэг. Харин нэг жил болон түүнээс илүү хугацаатай явбал архагшдаг. Энэ нь эргээд хүндрэл үүсгэх талтай.
-Сүүлийн үед элэгний хорт хавдар ихсэх болсон. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?
-Архаг вирусын гаралтай өвчин хүндэрсэнээр элэгний хатуурал үүсч даамжраад хорт хавдар болох үндэслэлтэй. Архаг вирус гэдэг нь В,С вирусыг хэлдэг. Хяналтад орсноос хойш тухайн хүний вирус идэвхтэй дархлааны систем сул байх мөн өөрийгөө өвчилсөн гэдгээ мэдээгүй тохиолдолд С вирус хүндэрдэг. Энэ вирус нь хувирамтгай байдаг өөрөөр хэлбэл шинж тэмдэг илрэхгүй байх талтай.
Вирус өөрөө аяндаа эдгэнэ гэж байдаггүй. Архаг вирус нь 10-15 жилийн дараа илэрч, улмаар элэгний архаг үрэвсэл үүсгэдэг. Судалгаанаас үзэхэд нийт хүн амын 60-65 хувийг элэгний архаг үрэвсэлтэй хүмүүс эзэлж байна. Хүүхэд байхдаа шарлаж байсан хүмүүс дутуу хагас эдгээснээс болж элэгний үрэвсэл үүсч болзошгүй. Манай иргэд цагийг нь тулгаж ажил хийдэг зангаасаа болж хожуу эмчид хандаж нас барах тохиолдол их байна.
1992 оноос манай оронд В гепатитын вирусын вакцин гарсан. Түүнээс өмнө байсан 20 дээш насны хүмүүс заавал В вирусын вакцинд хамрагдах хэрэгтэй. Үүнд хөдөлмөрийн насны, мөн оюутнууд энэ вакцинд хамрагдвал зохистой.
Элэгний өвчин нь бусад эрхтэнд нөлөөлөх нь бага. Цөсний өвчингүй хүний элэг өвчлөх нь ховор юм. Тиймээс цөсөө угааж цэвэрлэх нь тустай ч цөсний чулуутай хүн угааж болохгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Хүмүүс зөв хооллож чадвал хаврын ядаргаа болон халдварт өвчинд өртөхгүй байх боломжтой.
Б.Рэнцэнханд
-Таныг саяхан ОХУ-ын Эрхүү хотод докторын зэрэг хамгаалаад ирсэн гэж сонслоо. Таны судалгааны ажлын гол зорилго юу байв?
-Судалгааны ажлын маань гол зорилго бол Монголд ёлом өвчин хэрхэн илэрч буй болон өвчин үүсгэхэд ямар хүчин зүйл нөлөөлж байгааг илрүүлэхэд чиглэсэн. Түүнчлэн уг өвчнөөр өвдсөн хүмүүсийн эмнэлзүй болон лабораторын шинжилгээнд дүгнэлт өгөх, өвчлөгсдийн биеийн байдал хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харах зорилготой байв. 13 жилийн хугацаанд 1712 хүн ёлом өвчнөөр өвдсөн байдаг юм. Өвчний түүхийг үндэслэн судалгааны арга ашиглан олон дүгнэлт гаргасан.
-Яагаад заавал ёлом гэдэг энэ өвчнийг сонгох болов. Энэ ямар замаар халдварладаг өвчин бэ?
-Энэ өвчний судалгааг хийх болсон хэд хэдэн шалтгаан бий. Манайд харьцангуй цөөн тохиолддог үхэл багатай өвчин юм. Тиймээс энэ өвчнийг судлах ажил хойш тавигдсаар ирсэн. Ихэнх хүмүүс ёлом өвчнийг мэднэ.
Тархалтын хувьд сүүлийн үед ихсэж байгаа. Халдварт өвчинд тооцогддог ч үүсгэгч нь үрэвсэлт өвчний шинжтэй. Ёлом өвчин нянгаар халдварладаг. Энэ өвчинд чих хамар хоолой болон шархны халдвар, мөн бөөрний үрэвсэл нөлөөлдөг. Халдварт өвчний төрөлд улаан исэргэнэ, ёлом өвчин ордог.
-Тэгвэл ямар шинж тэмдгээр илэрдэг вэ?
-Ёлом бол халдвар болон харшлын өвчинд хамаарагддаг. Нян хүний биед ерөнхий хордлогын шинж үүсгэдэг. Илрэх шинж тэмдэг нь халуурах, бие сульдах, зэргээр илэрч болно. Гэхдээ үндсэн өвчний гол шинж бол арьсан дээр улайх цэврүү болон цусархаг өвөрмөц тууралт өгдөг. Харахад бусад үрэвсэлүүдээс ялгаатай. Энэ өвчний 80 хувийг нүдээр оношилдог.
-Манай улсад ёлом өвчний тархалт хэр вэ?
-Энэ өвчин гурван хэлбэртэй. Анхдагч ба хөнгөн хэлбэрийн, хоёрдогч буюу сэдрэлтийн үе, хүндрэлийн үе гэж ангилдаг. Манайд жилээс жилд ихсэж байна гэсэн статистик тоо гарсныг дээр би хэлсэн. Миний хувьд 13 жил ёлом өвчний талаар судалгаа хийж байна. Судалгааны явцаас харахад энэ өвчнөөр эмнэлэгт оношлогдож байгаа өвчтөний тархвар болон энэ талын мэдээлэл хүмүүсийн дунд дутуу байдаг нь харагдсан.
-Халдварт өвчин улирлын чанартай байдаг. Ёлом өвчний хувьд бусад халдварт өвчинтэй адилхан байдаг уу?
-Тиймээ. Адилхан зун, намрын үед илүү дэлгэрч найман сарын үед ихэсдэг. Дээр нь эмнэлзүйн шинжээр тухайн хүний юуг гэмтээж байгаагаар нь мөчлөл гаргаж онош тавьдаг юм. Монгол Улсын хэмжээнд гарч байгаа ёлом нь эмнэлзүйн хувьд нүүрний арьсыг илүү гэмтээдэг.
Ихэнхдээ хөдөлмөрийн насны 40-59 насны хүмүүс илүү өвчилдөг. Хүйсээр нь ангилж үзэхэд эмэгтэй хүмүүс илүү өвчилдөг гэсэн тоо гарсан. Олон улсын судлаачид судалсны эцэст 59-69 насны хүмүүс илүү өвчлөмтгий байдаг юм.
-Энэ өвчин хэр эмчилгээ авдаг вэ ?
-Хөнгөн өвчин мэт боловч удаан хугацаагаар өвдөх, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, тунгалагийн системд нөлөөлснөөс болж хаван үүсч цаашлаад хүндрэл гардаг. Одоогийн байдлаар манай улсад хүндэрсэн хүн байхгүй. Харьцангуй дунд хэлбэрээр явагддаг. Эмчилгээний хувьд өвчин үүсгэгчийн эсрэг эмчилгээг хийх ёстой.
Ёломын эсрэг эмчилгээ бол антибиотек эмчилгээ байдаг. Хүмүүс дур мэдэн замбараагүй эм хэрэглэснээс болж үүсгэгч нян мэдрэг биш болох тохиолдол гардаг. Тиймээс эмчийн заавраар эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай.
Энэ өвчинд хамгийн их нөлөөлж байгаа хүчин зүйл бол хоолойны ангина буюу гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл, чих хамар хоолойн үрэвсэл,арьсны бүрэн бүтэн байдал алдагдаж идээт, идээгүй үрэвсэл, бөөрний архаг үрэвсэл мөн мэс ажилбарын дараах шархнууд нөлөөлдөг. Хөнгөн өвдсөн тохиолдолд эм ууж эдгээж болдог.
Архаг халдвар тээж яваа хүмүүс харъяа дүүргийнхээ эмнэлэгт заавал үзүүлэх хэрэгтэй. Нянг тээгээд удсан бол үхэлд хүргэж болзошгүй.
-Хавар болж байгаатай холбогдуулан иргэдийн дунд халдварт шар өвчин ихсэх хандлагатай байдаг. Энэ жилийн хувьд хэр байна вэ?
-Дулааны улирал ирж байгаа үед халдварт өвчний дэгдэлт гарахыг үгүйсгэх аргагүй. Хүмүүс өөрсдийгөө анхаарч байх хэрэгтэй. Харьцангуй манай оронд өвчний мэдээллийн талаар тархац их болсон. Аль ч вирусыг эрт эмчилбэл эдгэрдэг. Харин нэг жил болон түүнээс илүү хугацаатай явбал архагшдаг. Энэ нь эргээд хүндрэл үүсгэх талтай.
-Сүүлийн үед элэгний хорт хавдар ихсэх болсон. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?
-Архаг вирусын гаралтай өвчин хүндэрсэнээр элэгний хатуурал үүсч даамжраад хорт хавдар болох үндэслэлтэй. Архаг вирус гэдэг нь В,С вирусыг хэлдэг. Хяналтад орсноос хойш тухайн хүний вирус идэвхтэй дархлааны систем сул байх мөн өөрийгөө өвчилсөн гэдгээ мэдээгүй тохиолдолд С вирус хүндэрдэг. Энэ вирус нь хувирамтгай байдаг өөрөөр хэлбэл шинж тэмдэг илрэхгүй байх талтай.
Вирус өөрөө аяндаа эдгэнэ гэж байдаггүй. Архаг вирус нь 10-15 жилийн дараа илэрч, улмаар элэгний архаг үрэвсэл үүсгэдэг. Судалгаанаас үзэхэд нийт хүн амын 60-65 хувийг элэгний архаг үрэвсэлтэй хүмүүс эзэлж байна. Хүүхэд байхдаа шарлаж байсан хүмүүс дутуу хагас эдгээснээс болж элэгний үрэвсэл үүсч болзошгүй. Манай иргэд цагийг нь тулгаж ажил хийдэг зангаасаа болж хожуу эмчид хандаж нас барах тохиолдол их байна.
1992 оноос манай оронд В гепатитын вирусын вакцин гарсан. Түүнээс өмнө байсан 20 дээш насны хүмүүс заавал В вирусын вакцинд хамрагдах хэрэгтэй. Үүнд хөдөлмөрийн насны, мөн оюутнууд энэ вакцинд хамрагдвал зохистой.
Элэгний өвчин нь бусад эрхтэнд нөлөөлөх нь бага. Цөсний өвчингүй хүний элэг өвчлөх нь ховор юм. Тиймээс цөсөө угааж цэвэрлэх нь тустай ч цөсний чулуутай хүн угааж болохгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Хүмүүс зөв хооллож чадвал хаврын ядаргаа болон халдварт өвчинд өртөхгүй байх боломжтой.
Б.Рэнцэнханд
Халдвартын тэргүүлэх зэргийн эмч, анагаах ухааны дэд доктор Б.Саруултай уулзаж дараах асуултад хариу авлаа.
-Таныг саяхан ОХУ-ын Эрхүү хотод докторын зэрэг хамгаалаад ирсэн гэж сонслоо. Таны судалгааны ажлын гол зорилго юу байв?
-Судалгааны ажлын маань гол зорилго бол Монголд ёлом өвчин хэрхэн илэрч буй болон өвчин үүсгэхэд ямар хүчин зүйл нөлөөлж байгааг илрүүлэхэд чиглэсэн. Түүнчлэн уг өвчнөөр өвдсөн хүмүүсийн эмнэлзүй болон лабораторын шинжилгээнд дүгнэлт өгөх, өвчлөгсдийн биеийн байдал хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харах зорилготой байв. 13 жилийн хугацаанд 1712 хүн ёлом өвчнөөр өвдсөн байдаг юм. Өвчний түүхийг үндэслэн судалгааны арга ашиглан олон дүгнэлт гаргасан.
-Яагаад заавал ёлом гэдэг энэ өвчнийг сонгох болов. Энэ ямар замаар халдварладаг өвчин бэ?
-Энэ өвчний судалгааг хийх болсон хэд хэдэн шалтгаан бий. Манайд харьцангуй цөөн тохиолддог үхэл багатай өвчин юм. Тиймээс энэ өвчнийг судлах ажил хойш тавигдсаар ирсэн. Ихэнх хүмүүс ёлом өвчнийг мэднэ.
Тархалтын хувьд сүүлийн үед ихсэж байгаа. Халдварт өвчинд тооцогддог ч үүсгэгч нь үрэвсэлт өвчний шинжтэй. Ёлом өвчин нянгаар халдварладаг. Энэ өвчинд чих хамар хоолой болон шархны халдвар, мөн бөөрний үрэвсэл нөлөөлдөг. Халдварт өвчний төрөлд улаан исэргэнэ, ёлом өвчин ордог.
-Тэгвэл ямар шинж тэмдгээр илэрдэг вэ?
-Ёлом бол халдвар болон харшлын өвчинд хамаарагддаг. Нян хүний биед ерөнхий хордлогын шинж үүсгэдэг. Илрэх шинж тэмдэг нь халуурах, бие сульдах, зэргээр илэрч болно. Гэхдээ үндсэн өвчний гол шинж бол арьсан дээр улайх цэврүү болон цусархаг өвөрмөц тууралт өгдөг. Харахад бусад үрэвсэлүүдээс ялгаатай. Энэ өвчний 80 хувийг нүдээр оношилдог.
-Манай улсад ёлом өвчний тархалт хэр вэ?
-Энэ өвчин гурван хэлбэртэй. Анхдагч ба хөнгөн хэлбэрийн, хоёрдогч буюу сэдрэлтийн үе, хүндрэлийн үе гэж ангилдаг. Манайд жилээс жилд ихсэж байна гэсэн статистик тоо гарсныг дээр би хэлсэн. Миний хувьд 13 жил ёлом өвчний талаар судалгаа хийж байна. Судалгааны явцаас харахад энэ өвчнөөр эмнэлэгт оношлогдож байгаа өвчтөний тархвар болон энэ талын мэдээлэл хүмүүсийн дунд дутуу байдаг нь харагдсан.
-Халдварт өвчин улирлын чанартай байдаг. Ёлом өвчний хувьд бусад халдварт өвчинтэй адилхан байдаг уу?
-Тиймээ. Адилхан зун, намрын үед илүү дэлгэрч найман сарын үед ихэсдэг. Дээр нь эмнэлзүйн шинжээр тухайн хүний юуг гэмтээж байгаагаар нь мөчлөл гаргаж онош тавьдаг юм. Монгол Улсын хэмжээнд гарч байгаа ёлом нь эмнэлзүйн хувьд нүүрний арьсыг илүү гэмтээдэг.
Ихэнхдээ хөдөлмөрийн насны 40-59 насны хүмүүс илүү өвчилдөг. Хүйсээр нь ангилж үзэхэд эмэгтэй хүмүүс илүү өвчилдөг гэсэн тоо гарсан. Олон улсын судлаачид судалсны эцэст 59-69 насны хүмүүс илүү өвчлөмтгий байдаг юм.
-Энэ өвчин хэр эмчилгээ авдаг вэ ?
-Хөнгөн өвчин мэт боловч удаан хугацаагаар өвдөх, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, тунгалагийн системд нөлөөлснөөс болж хаван үүсч цаашлаад хүндрэл гардаг. Одоогийн байдлаар манай улсад хүндэрсэн хүн байхгүй. Харьцангуй дунд хэлбэрээр явагддаг. Эмчилгээний хувьд өвчин үүсгэгчийн эсрэг эмчилгээг хийх ёстой.
Ёломын эсрэг эмчилгээ бол антибиотек эмчилгээ байдаг. Хүмүүс дур мэдэн замбараагүй эм хэрэглэснээс болж үүсгэгч нян мэдрэг биш болох тохиолдол гардаг. Тиймээс эмчийн заавраар эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай.
Энэ өвчинд хамгийн их нөлөөлж байгаа хүчин зүйл бол хоолойны ангина буюу гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл, чих хамар хоолойн үрэвсэл,арьсны бүрэн бүтэн байдал алдагдаж идээт, идээгүй үрэвсэл, бөөрний архаг үрэвсэл мөн мэс ажилбарын дараах шархнууд нөлөөлдөг. Хөнгөн өвдсөн тохиолдолд эм ууж эдгээж болдог.
Архаг халдвар тээж яваа хүмүүс харъяа дүүргийнхээ эмнэлэгт заавал үзүүлэх хэрэгтэй. Нянг тээгээд удсан бол үхэлд хүргэж болзошгүй.
-Хавар болж байгаатай холбогдуулан иргэдийн дунд халдварт шар өвчин ихсэх хандлагатай байдаг. Энэ жилийн хувьд хэр байна вэ?
-Дулааны улирал ирж байгаа үед халдварт өвчний дэгдэлт гарахыг үгүйсгэх аргагүй. Хүмүүс өөрсдийгөө анхаарч байх хэрэгтэй. Харьцангуй манай оронд өвчний мэдээллийн талаар тархац их болсон. Аль ч вирусыг эрт эмчилбэл эдгэрдэг. Харин нэг жил болон түүнээс илүү хугацаатай явбал архагшдаг. Энэ нь эргээд хүндрэл үүсгэх талтай.
-Сүүлийн үед элэгний хорт хавдар ихсэх болсон. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?
-Архаг вирусын гаралтай өвчин хүндэрсэнээр элэгний хатуурал үүсч даамжраад хорт хавдар болох үндэслэлтэй. Архаг вирус гэдэг нь В,С вирусыг хэлдэг. Хяналтад орсноос хойш тухайн хүний вирус идэвхтэй дархлааны систем сул байх мөн өөрийгөө өвчилсөн гэдгээ мэдээгүй тохиолдолд С вирус хүндэрдэг. Энэ вирус нь хувирамтгай байдаг өөрөөр хэлбэл шинж тэмдэг илрэхгүй байх талтай.
Вирус өөрөө аяндаа эдгэнэ гэж байдаггүй. Архаг вирус нь 10-15 жилийн дараа илэрч, улмаар элэгний архаг үрэвсэл үүсгэдэг. Судалгаанаас үзэхэд нийт хүн амын 60-65 хувийг элэгний архаг үрэвсэлтэй хүмүүс эзэлж байна. Хүүхэд байхдаа шарлаж байсан хүмүүс дутуу хагас эдгээснээс болж элэгний үрэвсэл үүсч болзошгүй. Манай иргэд цагийг нь тулгаж ажил хийдэг зангаасаа болж хожуу эмчид хандаж нас барах тохиолдол их байна.
1992 оноос манай оронд В гепатитын вирусын вакцин гарсан. Түүнээс өмнө байсан 20 дээш насны хүмүүс заавал В вирусын вакцинд хамрагдах хэрэгтэй. Үүнд хөдөлмөрийн насны, мөн оюутнууд энэ вакцинд хамрагдвал зохистой.
Элэгний өвчин нь бусад эрхтэнд нөлөөлөх нь бага. Цөсний өвчингүй хүний элэг өвчлөх нь ховор юм. Тиймээс цөсөө угааж цэвэрлэх нь тустай ч цөсний чулуутай хүн угааж болохгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Хүмүүс зөв хооллож чадвал хаврын ядаргаа болон халдварт өвчинд өртөхгүй байх боломжтой.
Б.Рэнцэнханд
-Таныг саяхан ОХУ-ын Эрхүү хотод докторын зэрэг хамгаалаад ирсэн гэж сонслоо. Таны судалгааны ажлын гол зорилго юу байв?
-Судалгааны ажлын маань гол зорилго бол Монголд ёлом өвчин хэрхэн илэрч буй болон өвчин үүсгэхэд ямар хүчин зүйл нөлөөлж байгааг илрүүлэхэд чиглэсэн. Түүнчлэн уг өвчнөөр өвдсөн хүмүүсийн эмнэлзүй болон лабораторын шинжилгээнд дүгнэлт өгөх, өвчлөгсдийн биеийн байдал хэрхэн өөрчлөгдөж байгааг харах зорилготой байв. 13 жилийн хугацаанд 1712 хүн ёлом өвчнөөр өвдсөн байдаг юм. Өвчний түүхийг үндэслэн судалгааны арга ашиглан олон дүгнэлт гаргасан.
-Яагаад заавал ёлом гэдэг энэ өвчнийг сонгох болов. Энэ ямар замаар халдварладаг өвчин бэ?
-Энэ өвчний судалгааг хийх болсон хэд хэдэн шалтгаан бий. Манайд харьцангуй цөөн тохиолддог үхэл багатай өвчин юм. Тиймээс энэ өвчнийг судлах ажил хойш тавигдсаар ирсэн. Ихэнх хүмүүс ёлом өвчнийг мэднэ.
Тархалтын хувьд сүүлийн үед ихсэж байгаа. Халдварт өвчинд тооцогддог ч үүсгэгч нь үрэвсэлт өвчний шинжтэй. Ёлом өвчин нянгаар халдварладаг. Энэ өвчинд чих хамар хоолой болон шархны халдвар, мөн бөөрний үрэвсэл нөлөөлдөг. Халдварт өвчний төрөлд улаан исэргэнэ, ёлом өвчин ордог.
-Тэгвэл ямар шинж тэмдгээр илэрдэг вэ?
-Ёлом бол халдвар болон харшлын өвчинд хамаарагддаг. Нян хүний биед ерөнхий хордлогын шинж үүсгэдэг. Илрэх шинж тэмдэг нь халуурах, бие сульдах, зэргээр илэрч болно. Гэхдээ үндсэн өвчний гол шинж бол арьсан дээр улайх цэврүү болон цусархаг өвөрмөц тууралт өгдөг. Харахад бусад үрэвсэлүүдээс ялгаатай. Энэ өвчний 80 хувийг нүдээр оношилдог.
-Манай улсад ёлом өвчний тархалт хэр вэ?
-Энэ өвчин гурван хэлбэртэй. Анхдагч ба хөнгөн хэлбэрийн, хоёрдогч буюу сэдрэлтийн үе, хүндрэлийн үе гэж ангилдаг. Манайд жилээс жилд ихсэж байна гэсэн статистик тоо гарсныг дээр би хэлсэн. Миний хувьд 13 жил ёлом өвчний талаар судалгаа хийж байна. Судалгааны явцаас харахад энэ өвчнөөр эмнэлэгт оношлогдож байгаа өвчтөний тархвар болон энэ талын мэдээлэл хүмүүсийн дунд дутуу байдаг нь харагдсан.
-Халдварт өвчин улирлын чанартай байдаг. Ёлом өвчний хувьд бусад халдварт өвчинтэй адилхан байдаг уу?
-Тиймээ. Адилхан зун, намрын үед илүү дэлгэрч найман сарын үед ихэсдэг. Дээр нь эмнэлзүйн шинжээр тухайн хүний юуг гэмтээж байгаагаар нь мөчлөл гаргаж онош тавьдаг юм. Монгол Улсын хэмжээнд гарч байгаа ёлом нь эмнэлзүйн хувьд нүүрний арьсыг илүү гэмтээдэг.
Ихэнхдээ хөдөлмөрийн насны 40-59 насны хүмүүс илүү өвчилдөг. Хүйсээр нь ангилж үзэхэд эмэгтэй хүмүүс илүү өвчилдөг гэсэн тоо гарсан. Олон улсын судлаачид судалсны эцэст 59-69 насны хүмүүс илүү өвчлөмтгий байдаг юм.
-Энэ өвчин хэр эмчилгээ авдаг вэ ?
-Хөнгөн өвчин мэт боловч удаан хугацаагаар өвдөх, хөдөлмөрийн чадвараа алдах, тунгалагийн системд нөлөөлснөөс болж хаван үүсч цаашлаад хүндрэл гардаг. Одоогийн байдлаар манай улсад хүндэрсэн хүн байхгүй. Харьцангуй дунд хэлбэрээр явагддаг. Эмчилгээний хувьд өвчин үүсгэгчийн эсрэг эмчилгээг хийх ёстой.
Ёломын эсрэг эмчилгээ бол антибиотек эмчилгээ байдаг. Хүмүүс дур мэдэн замбараагүй эм хэрэглэснээс болж үүсгэгч нян мэдрэг биш болох тохиолдол гардаг. Тиймээс эмчийн заавраар эмчилгээ хийлгэх шаардлагатай.
Энэ өвчинд хамгийн их нөлөөлж байгаа хүчин зүйл бол хоолойны ангина буюу гүйлсэн булчирхайн үрэвсэл, чих хамар хоолойн үрэвсэл,арьсны бүрэн бүтэн байдал алдагдаж идээт, идээгүй үрэвсэл, бөөрний архаг үрэвсэл мөн мэс ажилбарын дараах шархнууд нөлөөлдөг. Хөнгөн өвдсөн тохиолдолд эм ууж эдгээж болдог.
Архаг халдвар тээж яваа хүмүүс харъяа дүүргийнхээ эмнэлэгт заавал үзүүлэх хэрэгтэй. Нянг тээгээд удсан бол үхэлд хүргэж болзошгүй.
-Хавар болж байгаатай холбогдуулан иргэдийн дунд халдварт шар өвчин ихсэх хандлагатай байдаг. Энэ жилийн хувьд хэр байна вэ?
-Дулааны улирал ирж байгаа үед халдварт өвчний дэгдэлт гарахыг үгүйсгэх аргагүй. Хүмүүс өөрсдийгөө анхаарч байх хэрэгтэй. Харьцангуй манай оронд өвчний мэдээллийн талаар тархац их болсон. Аль ч вирусыг эрт эмчилбэл эдгэрдэг. Харин нэг жил болон түүнээс илүү хугацаатай явбал архагшдаг. Энэ нь эргээд хүндрэл үүсгэх талтай.
-Сүүлийн үед элэгний хорт хавдар ихсэх болсон. Энэ талаар та юу хэлэх вэ?
-Архаг вирусын гаралтай өвчин хүндэрсэнээр элэгний хатуурал үүсч даамжраад хорт хавдар болох үндэслэлтэй. Архаг вирус гэдэг нь В,С вирусыг хэлдэг. Хяналтад орсноос хойш тухайн хүний вирус идэвхтэй дархлааны систем сул байх мөн өөрийгөө өвчилсөн гэдгээ мэдээгүй тохиолдолд С вирус хүндэрдэг. Энэ вирус нь хувирамтгай байдаг өөрөөр хэлбэл шинж тэмдэг илрэхгүй байх талтай.
Вирус өөрөө аяндаа эдгэнэ гэж байдаггүй. Архаг вирус нь 10-15 жилийн дараа илэрч, улмаар элэгний архаг үрэвсэл үүсгэдэг. Судалгаанаас үзэхэд нийт хүн амын 60-65 хувийг элэгний архаг үрэвсэлтэй хүмүүс эзэлж байна. Хүүхэд байхдаа шарлаж байсан хүмүүс дутуу хагас эдгээснээс болж элэгний үрэвсэл үүсч болзошгүй. Манай иргэд цагийг нь тулгаж ажил хийдэг зангаасаа болж хожуу эмчид хандаж нас барах тохиолдол их байна.
1992 оноос манай оронд В гепатитын вирусын вакцин гарсан. Түүнээс өмнө байсан 20 дээш насны хүмүүс заавал В вирусын вакцинд хамрагдах хэрэгтэй. Үүнд хөдөлмөрийн насны, мөн оюутнууд энэ вакцинд хамрагдвал зохистой.
Элэгний өвчин нь бусад эрхтэнд нөлөөлөх нь бага. Цөсний өвчингүй хүний элэг өвчлөх нь ховор юм. Тиймээс цөсөө угааж цэвэрлэх нь тустай ч цөсний чулуутай хүн угааж болохгүй гэдгийг анхаарах хэрэгтэй. Хүмүүс зөв хооллож чадвал хаврын ядаргаа болон халдварт өвчинд өртөхгүй байх боломжтой.
Б.Рэнцэнханд