2024 оны долоодугаар сараас энэ оны нэгдүгээр саруудад “Орон нутаг дахь төсвийн зарцуулалтын үйл явцын мониторинг” төслийг хэрэгжүүлсэн бөгөөд үр дүнг өнөөдөр хэлэлцүүллээ.

“Нээлттэй нийгэм форум”-ын менежер Д.Оюунбадам “Бид 2010-аад оноос мониторингийн төслүүдийг дэмжиж ирсэн. Иргэний нийгмийн байгууллагууд төсвийн ил тод байдлыг дээшлүүлэх чиглэлд маш идэвхтэй ажилласан. 2015 оноос Шилэн дансны тухай хууль хэрэгжиж эхэлсэн ч өнөөдрийг хүртэл нийслэлд шийдвэрийн ил тод байдал хангалтгүй хэвээр байна.

Нийслэлийн тухайд таваас дээш сая үнийн дүнтэй зарцуулалтыг цахимд байршуулах ёстой ч үүнийгээ нийтлэхгүй тохиолдол нийтлэг байдаг” гэдгийг хэлэлцүүлгийн үеэр дурдав.

АТГ-ын Урьдчилан сэргийлэх, Соён гэгээрүүлэх хэлтсийн ахлах ажилтан, ахлах комиссар Б.Тэрбиш, АТГ-аас авлигын гэмт хэрэг гарах шалтгаан, нөхцөлийг судлан тогтоох ажлын хүрээнд хэд хэдэн эрсдэл байгааг тогтоосон.

10 төгрөгөөр хийх ажлыг 50 төгрөгөөр хийнэ гэж төсөвлөдөг.

Үүний нэг нь төсвийн төслийн боловсруулалт, судалгаа, хяналт муу. Өөрөөр хэлбэл орон нутгийн болон нийслэлийн төсвийг хэлэлцэхдээ судалгаа нь маш дутмаг байдаг. Ул суурьтай судалгаатай төсөв батлаагүйн улмаас гардаг нэг эрсдэл нь зураг төсөлгүй ажлууд төсөвт ордог.

Барилга байгууламжийг барихад бодитой мөнгө төсөвлөж өгөөгүйн улмаас төлөвлөсөн хугацаандаа дуусахгүй зогсох, царцах тохиолдол их гарч байна. Мөн 10 төгрөгөөр хийх ажлыг 50 төгрөгөөр буюу маш өндөр өртгөөр төсөвлөсөн байдаг. Энэ нь гүйцэтгэгч байгууллагад давуу байдал олгодог.

Түүнчлэн шаардлагагүй худалдан авалтууд их төлөвлөсөн байдаг. Үзвэр үйлчилгээ гэх мэт. Ингэхдээ гол ажлаа орхигдуулдаг” гэлээ.

Төсвийн тогтвортой байдлын зөвлөлийн гишүүн А.Энхбат “Дэлхийн улс орнуудын Төсвийн ил тод байдлын индекс гэж гардаг. Манай улс 2023 оны байдлаар 100-аас 62 оноо авсан. Үүнийг дүгнэхдээ төсөвт иргэдийн оролцоо ямар түвшинд байна, зарцуулалтын ил тод байдал хэр байгааг үндэслэдэг.

Төсвийн зарцуулалтаа нээлттэй байршуулдаггүй байгууллагууд байдаг. Энэ нь төсвийн хөрөнгийг үр ашиггүй зарцуулж, ямар нэг хулгай, луйвар байгаа гэдгийг илтгэж буй нэг хэлбэр гэж бодож байна.

Манай улсын хувьд төсвийн эрх зүйн орчин сайжирч байгаа ч зарцуулах үйл явцад иргэдийн хяналт дутмаг байдаг. Цаашид иргэдийн аудит гэдэг тогтолцоог бий болгох хэрэгтэй. Төсөв нь иргэдийн татвараас бүрддэг. Иймд иргэд төсвийг юунд зарцуулж байгаад тодорхой хэмжээний хяналт тавьдаг байх хэрэгтэй. Хяналт, хариуцлагын тогтолцоог сайжруулах хэрэгтэй” гэв.