Улсын Их Хурлын 2025 оны 62 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан Оюутолгойн бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх Улсын Их Хурлын хянан шалгах түр хорооны нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсгол өнөөдөр (2025.12.12) үргэлжилж байна.

Өнөөдрийн нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголоор: 

• "Оюу толгой” ХХК-ийн Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ /Нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, дахин тодотгосон/-ний санхүүжилтийн хүүгийн хувь, түүнийг олон улсын зах зээлийн жишигт нийцүүлэн бууруулах талаар авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, холбогдох үр дагавар сэдвээр шинжээчийн дүгнэлт, хянан шалгагч нарын тайланг сонсох, шаардлагатай нотлох баримтыг танилцуулах, холбогдох гэрчүүдээс асуулт асууж, хариулт авах, гэрч, шинжээч, хянан шалгагчаас тайлбар авна.

УИХ-ын гишүүн П.Ганзориг, Бид юун дээр алдав. Одоо бид юуг нь засаж залруулах ёстой вэ? гэсэн асуултад гэрчүүдээс хариулт авлаа.УИХ-ын гишүүн П.Ганзориг, Бид юун дээр алдав. Одоо бид юуг нь засаж залруулах ёстой вэ? гэсэн асуултад гэрчүүдээс хариулт авлаа.

25 дахь Ерөнхий сайд С.Баяр, ЗГ-уудын бодлогын залгамж чанар алдагдсан.  Миний ЗГ-аас хойш долоон ЗГ солигдсон байна. Би ЗГ болгоныг муу ажилласан гэхгүй. Миний дараах Сү.Батболд Ерөнхий сайдын ЗГ-ын үед зээлийн хүүг бууруулах, хувь нийлүүлэгчдийн гэрээг сайжруулах, хөрөнгө оруулалтын гэрээнд тодорхой засварууд оруулсан. Л.Оюун-Эрдэнийн ЗГ-ын үед 2021 онд хуримтлагдсан өрийг тэглэх асуудлаар тодорхой алхмууд хийсэн. Өөр бусад ЗГ-ууд бодлогын залгамж чанарыг хангаж байгуулсан гэрээгээ хэрэгжүүлэх чиглэлээр хөөцөлдөж ажиллаагүй нь нэг том алдаа.

Мөн төрийн байгууллагуудын үйл ажиллагаа хоорондоо авцалдаагүй байна. Жишээлбэл, энэ сонсгол. Засгийн газар нь Оюутолгойтой хэлэлцээ хийж байх үед зэрэгцэн нээлттэй сонсгол хийсэн нь буруу. Хэлэлцээний үед бодлогын асуудлууд нууц байж тодорхой амжилтад хүрнэ. Гэтэл олны өмнө хамаг асуудлаа дэлгэхэд хэлэлцээр хийх ЗГ чинь хэцүү байдалд орно. Аливаа төсөл үр өгөөжийн төлөө байх ёстой. энийгээ хууль болон гэрээндээ тусгаж, хоёр талын үүрэг болгон тавих дээр бид алдсан гэж үзэж байна.



Сангийн сайд асан С.Баярцогт, Сайжруулах үндсэн 2 зүйл нь эрх зүйн орчныг сайжрулах, үе үеийг ЗШ гүйцэтгэлийг хангах асуудал. Эрхзүйн орчинд дутагдалтай зүйлүүд байсан. Тиймээс 2011 онд үнийн өсөлтийн, АМНАТ-ыг бүх төрлийн ашигт малтмал дээр хэрэгжүүлэх заалтыг хуульд оруулж батлуулсан. 2011 онд ийм боломж гарсан. 2015 онд туснай АМНАТ-ыг санаачилж оруулсан.

Энэ нь хувьцааг тусгай АМНАТ-аар солих боломжийг нээсэн. Тухайн үед УИХ-ын шийдвэр гарч, Цагаан суваргын ордоос төр хувь эзэмшихгүй тэг болгох шийдвэр гаргасан. Яг тэр үед Гачууртын алтны ордын  стратегийн ордод хамруулах шийдвэр гарсан. Тэгэхээр бид энэ гэрээнд гаргасан алдаанаас сургамж авч, ирээдүйн ордууд дээрээ алдахгүй байх байр суурь баримталсан. Сая 11 хэлэлцээр хийхэд тусгай АМНАТ-ыг анх удаа ашиглаж байна. Тэгэхээр үр дүн гарч байна гэсэн үг.

ЗГ-ууд хүндрэл үүсгэсэн зүйл олон бий. Хүү өндөр байна, менежментийн төлбөр өндөр байна. 3-рт, С.Баяр даргын хэлдэг ТЭЗҮ дээр өгөөжийн 53 хувийг Монголын тал, 47 хувийг хөрөнгө оруулагч тал авна гэсэн заалтыг хуульдаа тусгаж баталгаажуулаагүй нь бидний алдаа болжээ.

Мөн Рио Тинто хятадуудад хувиа зараад гарах гэж байна гэсэн асуудал яригдсан тул бид нар “Рио Тинто Монгол Улсын ЗГ-аас асуухгүйгээр хувьцаагаа шилжүүлэх эрхгүй” гэсэн тусгай гэрээг хийсэн. Төсөл 70 жил үргэлжлэх учир гэрээг тодорхой хугацаанд ярьдаг байя гээд7 жилд тутамд гэрээний асуудлыг ярихаар тогтсон. Харамсалтай нь 2018 онд энэ заалтыг хэрэгжүүлээгүй. Ийм зүйлүүд байгаа учир бид длтроо нэлээн сайн ярих ёстой. Ард түмэндээ нээлттэй ярих зүйл байна, энэ бол зөв. Халуун тогоондоо ярих зүйл ч байна. Би ийм хоёр саналыг байнга хэлж байгаа. Хөрөнгө оруулалтын гэрээ сайн хийгдсэн, хэрэгжилтийг муу хангасан гэж би хувьдаа боддог. Энийг би ганц хэлээд байгаа юм биш, 2019 онд батлагдсан УИХ-ын тогтоолд “Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээтэй холбоотой асуудлыг сайжруул. Дубайн гэрээтэй холбоотой асуудлыг хуульд нийцүүл” гэсэн эхний хоёр заалт бий.