Сар нь манай дэлхийн цорын ганц дагуул гариг юм. Сарны диаметр нь 3476 км аж. Дэлхийгээс алслагдсан зай нь 384400 км. Татах хүч нь дэлхийгээс зургаа дахин бага бөгөөд гадаргын үндсэн хэлбэр нь өрх, тогоо, уул нурууд. Температур нь өдөр +130, шөнө -170 хэм байдаг байна. Дэлхийн нэгэн адил сар нь тэнхлэгээ эргэдэг. 29.5 хоногт дэлхийг нэг удаа тойрон эргэдэг. Энэ эргэлтээс нар, сар, дэлхий гурвын харилцан байрлал өөрчлөгдөж сар нь өөр өөр хэлбэр дүрстэй харагддаг байна. Бид сар хиртлээ гэж ярьдаг. Энэ нь уг хөдөлгөөнтэй холбоотой аж.

Сар хиртэх гэдэг нь
Нар сар хоёрын дунд дэлхий орж энэ гурав нэг шугаман дээр орших үед сар тэргэл харагддаг байна. Мөн энэ үед дэлхийн сүүдэр саран дээр тусвал тэр нь сарны хиртэлт болдог байна.

Битүүн гэдэг нь
Тэргэл сар гарснаас хойш 14.5 хоногийн дараа дэлхий нар хоёрын дунд сар орвол сарны сүүдэр тал нь бидэн рүү хардаг. Энэ үед сар харагддаггүй байна. Энэ үеийг битүүн гэж нэрлэдэг.

Нарны хиртэлт
Битүүнд сар нь нарыг халхалвал нарны хиртэлт болдог бөгөөд өөрөөр хэлбэл сарны сүүдэр дэлхий дээр туссан гэсэн үг юм.

Билгийн тоолол гэдэг нь
Сар дэлхийг тойрч байгаа хугацааг нэг сар гэж үзэн цаг хугацааг тоолж байгаа тооллыг билгийн тоолол гэнэ. Энэ тоололд нэг сарын хугацааг 29 ба 30 хоногтойгоор авч бага сар, их сар гэж ялгадаг аж. Билгийн жил нь (29.5x12=354 хоног) аргын тооллын жилээс (365 хоног) даруй 11 хоногоор дутуу учир энэ хоёр тоолол зөрдөг.

Илүү сар гэдэг нь
Билгийн тооллын гурван жил тутамд дээрх зөрөөг нийлүүлсээр нэг сар нэмж тоолох ба үүнийг илүү сар гэнэ. Ингэж хоёуланг нь хослуулж тоолохыг арга билгийн тоолол гэж нэрлэдэг байна.

http://www.niigmiintoli.mn/