-Улаанбаатар & Утаанбаатар-

Агаарын бохирдлыг бууруулахад иргэдийн хариуцлага, идэвх ихээхэн чухал үүрэгтэй. Тухайлбал, айл, албан байгууллага бүхэн дулааны алдагдлаа бууруулснаар эрчим хүч хэмнэж, цаагуураа нүүрсний хэрэглээг багасгах юм.

Мэдээж энэ нь агаарын бохирдлыг бууруулахаас гадна эдийн засгийн хувьд хэмнэлттэй. Зарим хүн дулааны алдагдлыг бууруулснаар агаарын бохирдлыг багасгаж шалихгүй хэмээн үзэж болох юм. Гэхдээ далайд дусал нэмэр гэдэг. Мөн дулааны алдагдалгүй байшинг ганц ширхэг шүдэнзээр дулаацуулж болно хэмээн ярьдаг. Иймээс хүмүүс дор бүрнээ хичээвэл утааг шингэрүүлж чадна.

Нийслэлд дөрвөн том цахилгаан станц ажиллаж байна. Ачааллаа дийлэхээ больж байгаа тул тав дахь эх үүсвэрийг барих талаар ярих болсон. Мөн 1000 гаруй нам даралтын уурын зуух бий. Эдгээрийн үйлдвэрлэсэн дулаан албан газар, айл өрхүүдэд бүрэн ашиглагддаггүй.

Өөрөөр хэлбэл, ихээхэн хүч хөдөлмөр гарган, нүүрс шатааж үйлдвэрлэсэн дулааны тодорхой хэсэг нь хий дэмий ажил болж хувирдаг. Учир нь социализмын үед баригдсан орон сууцнуудын ихэнх нь сиймхий. Ялангуяа, угсармал байрууд дулаан их алддаг аж. Мөн сүүлийн жилүүдэд баригдсан зарим барилга гоё чамин боловч дулааны алдагдал өндөртэй байна. Дээрээс нь иргэдийн хэнэггүй байдал нэмэгдэнэ. Тэд өвөлд цонх, хаалгаа дулаалдаггүй. Эсвэл цонхны хүрээгээр хэдхэн хуулга наачихаад дулаалсан хэмээн ойлгодог.

Үүнээс шалтгаалж халаалтыг зохих стандартын дагуу өгөөд байхад иргэд гэртээ чичирч суух жишээтэй. Ингээд паарыг гар хүрэхэд түлэгдэм халуун байлгахыг шаарддаг. Үүний цаана их хэмжээний нүүрсийг үр ашиггүй шатааж, хорт утаа ялгаруулсаар байгаа юм. Иймд агаарын бохирдолд орон сууцныхан ч хувь нэмрээ оруулдаг байх нь. Нөгөөтэйгүүр, сүндэрлүүлж буй барилгуудын дулаан алдагдал бага байх ёстой гэсэн шалгуурыг чухалчлан тавих шаардлагатай мэт. Нэгэнт л барилгын компанийн эзэд оршин суугчдад дулааны алдагдлынх гэж мөнгө өгөхгүй, төлбөрөөс нь хөнгөлөхгүйгээс хойш дулаан алдагдал багатай байх шаардлагыг анхнаас нь тавиад явах нь зүйтэй.

Гэр хорооллынхон өдөрт 4-5 шуудай нүүрс түлж байна хэмээн уулга алдан ярьдаг. Гэтэл дулааны алдагдалгүй гэрт хоногт нэг, байшинд сайндаа л хоёр шуудай нүүрс хэрэглэх боломжтойг эрдэмтэд хэлэв. Ингэхлээр гэр, хувийн байшинд амьдарч байгаагаас үл шалтгаалж дулаан алдагдлыг бууруулахад анхаарах нь зүйтэй. Ядаж л эдийн засагт тань хэмнэлттэй. Гэр хорооллын иргэд хашаандаа байшин барихдаа дулаан алдагдлыг хэрхэн" бууруулах талаар тэр бүр мэддэггүй. Хананы дунд хөөсөнцөр хийчихвэл дулаахан байна хэмээн ойлгодог.

Гэтэл дээвэр, хана зэргийг бүрэн дулаалж, үүнийг технологийн дагуу хийснээр сая л нэг юм өнтэй өвөлжих сууцтай болдог. Хэрэв зохих дулаалга хийсэн ч технологийг нь зөрчвөл үр нөлөө нь буурна. Тэвнийн чинээ нүхээр тэмээн чинээ жавар орно гэдэг биз дээ. Иймээс байшин барихдаа сайтар судалж үзэх нь зүйтэй. Энэ талаар төлбөргүй зөвлөгөө өгдөг олон байгууллага бий. Харин гэрт амьдарч байгаа өрхүүд хаалгаа эсгийлж, дээвэр туургаа давхарлан, хаяаагаа сайтар манаад сурчих хэрэгтэй. Монголчууд эрт дээр үеэс улиралдаа тохируулж гэрээ дулаалж, нимгэлдэг байсан. Тэгвэл одоо нийслэлийн ихэнх өрх жилдээ ганц удаа бууриа сэлгэж бардаггүй. Олон жилийн өмнө барьсан чигээрээ байж л байдаг. Мөн үүдэндээ жижигхэн амбаар босгож, ханыг нь цаасан хайрцаг зэргээр дулаалдаг байв. Ингэснээр дулаан алдагдал харьцангуй багасдаг. Гэрийн дулаалга авч, амбаар босгоход нэг их зардал гарахгүй. Бараг л дулаан алдагдлыг нөхөх гэж түлж буй нэг өвлийн нүүрснийхээ үнээр л авчих боломжтой. Тэгэхээр агаарын бохирдлыг бууруулах нь иргэн бүрт хамаатай аж.

Г.Батзориг