GOGO.MN Токио-2020 олимпийн наадамд оролцох эрхээ авсан тамирчдын ярицлагыг та бүхэнд цувралаар хүргэж байна.
Тайваний “New Taipei”, Өмнөд Солонгосын "Gunsan", Хятадын "Ченду", Японы "Fuji san" олон улсын марафон тэмцээнүүдийн аварга, “Алдар” спорт хорооны тамирчин, ОУХМ Б.Мөнхзаяатай ярилцлаа. Өдгөө 26 настай тэрээр 2019 онд болсон Австралийн “Gold Coast Marathon” тэмцээнд 2 цаг, 29 минут, 18 секундэд барианд орсноор (02:29:18) дөрөвдүгээр байр эзэлж, Токио-2020 олимпын эрхээ авсан юм.
Дундын зайн гүйлтийн 3, 5, 10 км, марафоны 21, 42 км-ын зайд Монгол улсын дээд амжилтыг эзэмшдэг Б.Мөнхзаяа энэ спортоор хичээллээд 10 дахь жилдээ золгож буй. “Улаанбаатар марафон”-д 2015 оноос хойш, Улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд 2013 оноос хойш урдаа хүн гишгүүлээгүй түүний ярилцлагыг хүргэж байна.
ХЭДИЙ БИЕ СУЛЬДАЖ, ЯДАРЧ БАЙВ Ч ЗАМААСАА ГАРЧ БАЙГААГҮЙ
-Та Австралийн “Gold Coast Marathon” тэмцээнд дөрөвдүгээр байр эзэлж олимпын эрхээ авсан шүү дээ. Олимпын эрх авахдаа итгэлтэй байв уу?
-Тэмцээний өмнө Налайхад шинээр баригдсан 400 метрийн спортын талбайд бэлтгэлээ хийсэн. Бэлтгэл болоод биеийн байдал сайн байсан тул ямар ч байсан олимпынхоо эрхийг авна гэсэн итгэлтэй байлаа.
-Тус тэмцээний Алтан медалийг хүртсэн Кенийн тамирчин Рода Тануигаас ердөө 1 минут 22 секундээр хоцорсон. Тэмцээний үйл явцын тухай яриач, өмнөх тэмцээнүүдээс ялгаатай, хүнд байсан уу?
-Гараанаас гарснаас хойш эхний 5-6 тамирчин урд гүйж байв. Харин би төлөвлөснийхөө дагуу хэмнэлээ хадгалж тэдний араас хоёрдугаар группд ажилласан. Эхэнд явсан тамирчид хоорондоо их өрсөлдөөнтэй байсан ба зарим тамирчдын биеийн байдал цаг агаарын нөхцөлөөс шалтгаалаад муудсан юм. Зарим нь тэмцээнийг орхиж эсвэл хойш суухад би төлөвлөсөн цагаараа тогтвортой явсаар дөрөвдүгээр байранд орсон. Уг нь гуравдугаар байранд орсон тамирчныг гүйцэхэд тун ойрхон байсан юм.
Миний урд явсан хэд хэдэн тамирчин замаасаа гарч, тэмцээнийг өндөрлүүлсэн. Тэдний замаасаа гарахыг харах хэцүү байсан ч өөр зүйл бодолгүй урагшаа зүтгэсээр бариандаа орсон доо. Ер нь би ямар ч тэмцээнд бие сульдаж, ядарч байв ч замаасаа гарч байгаагүй.
-Марафон гүйлтийн спортоор хэзээнээс бас яагаад хичээллэж эхэлсэн юм бэ?
-Хөнгөн атлетикийн спортоор 2010 оноос эхэлж хичээллэсэн. Харин анхны марафоны тэмцээн минь 2014 оны хоёрдугаар сарын 16-нд болсон “Хонконгийн марафон” байв.
Өмнө нь марафоноор хичээллэж байсан мундаг тамирчдаас үлгэр дууриалал авч энэ спортод хүчээ сориод үзье гэж бодоод хичээллэж эхэлсэн юм. Тэр үед марафоноор хаа хүртлээ явж чадахаа харья гэсэн зорилготой байсан бол одоо олон олимп, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож, түрүүлэхийг хүсдэг.
Дорнод аймгийнхаа гүйлтийн тэмцээнд анх удаа ороод түрүүлсэн нь урам болж тууштай хичээллэх болсон
-Гүйлтийн тамирчид багадаа гүйх дуртай байсан байх гэж боддог. Өссөн орчин, энэ спортод дуртай болгосон хүчин зүйлсийн талаар яриач?
-Багадаа гүйх дургүй байсан. Хөнгөн атлетикийн спортоор хожуу буюу ерөнхий боловсролын сургуулиа төгсөж байхдаа хичээллэж эхэлсэн. Тэр үед Дорнод аймгийнхаа гүйлтийн тэмцээнд анх удаа ороод түрүүлсэн нь урам болж тууштай хичээллэх болсон доо.
-Анх бэлтгэл хийж эхэлсэн, багш дасгалжуулагчийнхаа тухай яриач? Яагаад “Алдар” спортын хороог сонгосон бэ?
-Оюутан болж хотод ирээд А.Гантулга багшийн удирдлага дор хичээллэж эхэлсэн. Уг нь цэргийн хүн болохыг хүсдэг байлаа. Хэдий цэргийн сургуульд орж чадаагүй ч энэ спортоороо амжилт гаргаж “Алдар” спорт хороонд орсон юм. “Алдар” хороо бусад спорт хороог бодвол өндөр зэрэглэлийн олон алдартай тамирчидтайн дээр тамирчдаа маш сайн дэмждэг.
УЛСЫНХАА НЭРИЙГ ГАРГАЖ БУЙ ГЭДГЭЭ САНАЖ, ӨӨРИЙГӨӨ ЗОРИГЖУУЛДАГ
-Марафон мэдээж маш их тэсвэр хатуужил, сэтгэлийн хат шаарддаг спорт. Таны хувьд хүнд хэцүү зүйлс бишгүй л тохиолдож байсан байлгүй. Шантарсан үедээ өөрийгөө хэрхэн дайчилдаг вэ?
-Гэр бүлээ бодохоос гадна улсынхаа нэрийг гаргаж буй гэдгээ санаж, өөрийгөө зоригжуулдаг. Мөн сэтгэл зүйчийн тусламж их хэрэг болдог.
-Сэтгэл зүйчийн нөлөө ямар байна вэ?
-Сүүлийн тэмцээнүүдэд сэтгэл зүйчтэй ажиллаж байгаа нь их давуу тал болж буй. Тэмцээний өмнө болон дараа гээд бүхий л асуудалд дэмжиж, тусалдаг. Ер нь тамирчин хүн сэтгэл зүйчтэй байх хэрэгтэй.
-Шигшээ багийн дасгалжуулагч нөхөр тань гэдгийг сонсоод их сонирхолтой санагдсан. Нөхрийнхөө талаар яриач?
-Миний нөхөр бол Монголын хэт холын марафоны дээд амжилтыг эзэмшдэг ОУХМ Б.Доржпалам. Бид хоёр 2017 оноос хойш багш, дасгалжуулагчийн хувиар ажиллах болсон. Анх нэг багш дээр бэлтгэл хийдэг байхдаа 2010 онд танилцаж байлаа.
-Бэлтгэлийн үеэр нөхрөө багш гэж дууддаг уу?
-Мэдээж тамирчдын хажууд багш гэж дууддаг. Заримдаа ингэж дуудахад жаахан эвгүй. Гэхдээ дасан зохицохоос өөр аргагүй. Бас дасгалжуулагч учраас зэмлэл, шүүмжлэл цөөнгүй сонсоно.
Сүүлийн тэмцээнүүдэд сэтгэл зүйчтэй ажиллаж байгаа нь их давуу тал болж буй. Тэмцээний өмнө болон дараа гээд бүхий л асуудалд дэмжиж, тусалдаг
-Тэмцээн уралдаан, бэлтгэл сургуулилтын хажуугаар ар гэрээ хэрхэн авч явдаг вэ?
-Гүйлтийн спорт цаг агаарын байдлаас их шалтгаалдаг болохоор байнга гадагшаа явдаг. Үргэлжийн бэлтгэл сургуулилттай учраас 7 настай хүүхдээ эцэг эх дээрээ байлгаж буй. Гэхдээ дулаан цагт Монголд бэлтгэлээ хийх үедээ хүүхдээ өөр дээрээ авдаг.
-Шигшээ багт орохоос өмнө тэмцээн уралдаанд орохын тулд цалингийн зээл авдаг байсан талаар сонссон. Одоо зардлыг тань улсаас дааж байгаа болохоор харьцангуй амар болсон уу?
-Тийм ээ. “Алдар” спорт хорооноос авдаг цалингаараа ихэвчлэн болгодог ч зээл авах үе байсан. Гэхдээ хоёулаа зүтгэсний эцэст шигшээ багтаа орж чадсан.
-ХААИС, ҮБТДС-д суралцаж байсан талаараа яриач. Кадастрын ангид сурч байгаад багш дасгалжуулагч болсон байх аа?
-Оюутан болоод эхний семестртээ Хөдөө аж ахуйн их сургуульд (ХААИС) сурч байв. Цэргийн сургуульд орох гээд чадаагүй болохоор тааралдсанаар нь ХААИС-ийн Кадастрын ангид орсон юм. Гэхдээ спортоороо дагнан явахын тулд Үндэсний биеийн тамирын дээд сургуульд (ҮБТДС) элссэн. Сургууль маань дэмжсэний үр дүнд өдий зэрэгтэй явна даа.
NHK ТЕЛЕВИЗ МИНИЙ ТУХАЙ КИНО ХИЙСНИЙ ДАРАА ЯПОНД МИНИЙ ХӨГЖӨӨН ДЭМЖИГЧДИЙН КЛУБ БИЙ БОЛСОН
-Японы NHK телевизээс таны тухай хийсэн баримтат киноны тухай яриач?
-Япончууд хоёр жилийн өмнөөс ямар тамирчид олимпыг зорих вэ гэдгийг судалж, орон орноос медаль авах магадлалтай, өсөх ирээдүйтэй тамирчдыг сонгон цуврал баримтат кинонууд хийж байгаа юм билээ. Тийнхүү NHK телевизээс Монгол руу холбогдсон. “Марафоны спорт Монголд хөгжөөгүй, ард түмний спорт биш байтал нэг охин сүүлийн үед Азийн ихэнх тэмцээний толгойд гүйж байна. Марафоны спорт Японд үндэсний спорт болтлоо хөгжчихсөн байхад Япон тамирчидтай зэрэгцэн гүйж буй (Б.Мөнхзаяа Японд болсон “Фүжигийн марафон” түрүүлсэн) таны хэрхэн амжилтад хүрсэн нь бидний анхаарлыг татсан. Тиймээс баримтат кино хиймээр байна” гэж тус телевизийнхнээс санал тавьсан.
Тэр үед би Хятадад бэлтгэлд гарчихсан байв. Миний бэлтгэлд ямар ч саад болохгүйгээр хажуугаас зураг авна гэсэн болохоор зөвшөөрсөн. Тийнхүү 2018 оны нэг, хоёрдугаар сарын турш бүтэн хоёр сар дагаж Монгол, Япон, Хятад, Хонконгт зураг авалт хийсэн. NHK тухайн киногоороо хөгжөөн дэмжигчдийн клуб үүсгэх бас нэгэн зорилготой байсан. Үүний үр дүнд Японд миний хөгжөөн дэмжигчдийн клуб бий болсон. Тус баримтат кино 2018 оны гуравдугаар сарын 17-нд гарсан бөгөөд олимп болтол олон давталтаар цацаж буй. Манай тамирчид ямар нэг компани, корпорацын ивээлд байдаггүй. Харин Японд компани, корпорацын ивээл дор байх нь мэдээжийн хэрэг байдаг. Тийм ч учраас миний санхүүгийн асуудал тэдний сонирхлыг мөн татсан байх.
-Дэлхийд марафоноор Кени улсын тамирчид тэргүүлдэг. Өөрийн тань хувьд хүндэлж биширдэг олон улсын тамирчин бий юу?
-Азийн тамирчдыг илүүтэй дэмждэг. Харин Азиас Японы тамирчид бусдыгаа тэргүүлдэг учраас 2004 оны олимпын аварга Японы тамирчин Мизүки Ногучийг хүндэлж, биширдэг.
-Хөнгөн атлетик, тэр дундаа марафоноор хичээллэж эхлэх гэж буй хүүхэд, залуус юунд анхаарах ёстой вэ?
-Эхлэлээ зөв тавих нь хамгийн чухал. Зөв багш сонгож, сууриа сайн тавьж чадвал амжилт гаргах боломжтой. Гэхдээ яг тэгж гүй гэсэн техник байхгүй. Тухайн хүний өөрийн хэмнэлээс шалтгаална. Гүйж байхдаа өөрийгөө мэдрэх нь чухал. Марафон бол хэр баргийн хүний амжилт гаргадаг спорт биш учраас маш их хичээл зүтгэл, цаг хугацаа хэрэгтэй. Ялангуяа өвлийн улиралд хаягдаж болзошгүй манай Монголын нөхцөлд хөдөлмөр их шаардана.
Яг тэгж гүй гэсэн техник байхгүй. Тухайн хүний өөрийн хэмнэлээс шалтгаална. Гүйж байхдаа өөрийгөө мэдрэх нь чухал
-Марафоны спорт дотроо хэчнээн төрөлтэй вэ? Та аль төрөлд нь ихэвчлэн уралддаг юм бэ?
-21 км-т гүйдэг хагас марафон, 42 км-т гүйдэг марафон гэсэн хоёр төрөл бий. Цаашилбал хэт холын төрөл буюу 50, 100 км гэж байдаг. Би ихэвчлэн марафоны төрөлд гүйдэг ч энэ жил дундын зайн төрлийн (3, 5, 10 км) дээд амжилтуудаа шинэчлэх төлөвлөгөөтэй байна. Мөн ирээдүйд 50 км-т дэлхийн аварга болохыг хүсдэг.
-Гүйлтийн тамирчид гүйхээс өөр ямар бэлтгэл хийдэг вэ?
-Ууланд гарахаас гадна биеийн ерөнхий хөгжлийг сайжруулах хүчний бэлтгэл хийдэг. Зөвхөн гүйгээд амжилтад хүрэхгүй. Гэхдээ марафоны тамирчид жин багатай байдаг. Би л гэхэд 43 кг жинтэй.
-Монголын хөнгөн атлетик жил ирэх тусам өсөн дэвжсээр гүйлтийн тамирчид Азийн тэмцээн уралдаануудад байр эзлэх болсон. Саяхан Ц.Бямбажав олимпын эрхээ авлаа. Таны бодлоор манай улсын хөнгөн атлетикийн спортын хөгжил ямар түвшинд байна вэ?
-Өмнөх жилүүдээ бодвол марафоныг хүмүүс харьцангуй ойлгодог болсон. Надаас хойш улам илүү хөгжиж, тамирчдаа сайн дэмждэг болох байх. Маш олон залуус гүйлтийн спортоор өсөн дэвжиж байгаагаас онцолбол одоо Японд бэлтгэлээ хийж буй М.Номин байна.
ОЛИМПОД ЭХНИЙ АРАВТ ОРОХ ТӨЛӨВЛӨӨГТЭЙ БАЙНА
-Шигшээ баг бэлтгэл сургуулилтаа хаана хийдэг вэ?
-Манай багийнхан одоогоор Монголдоо төвлөрөөд бэлтгэлээ хийж байгаа бол зарим нь Японд бэлдэж буй. Энэ сарын арванаас хойш дөрөвдүгээр сарыг хүртэл Солонгос эсвэл Японд бэлтгэлээ хийх төлөвлөгөөтэй байна. Шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагчаар О.Оюунтуяа ажиллаж байгаа ба нийт гурван дасгалжуулагч, таван тамирчны бүрэлдэхүүнтэй. Бэлтгэлээ дөрөвдүгээр сард завсарлаад Монголдоо буцаж ирнэ. Тавдугаар сард болох “Улаанбаатар марафон”-д оролцчихоод зургаадугаар сарын 15-наас дахин Японд очиж олимпын бэлтгэлээ хангана.
-Одоогоор Монголд марафоны спортоор амжилт үзүүлж буй шилдэг тамирчдаас нэрлэвэл?
-ОУХМ Г.Хишигсайхан, ОУХМ Ч.Шинэцэцэг, ОУХМ Д.Бадамхатан зэрэг мундаг тамирчид бий. Марафоны төрөлд нэг улсаас гурван эмэгтэй, гурван эрэгтэй орох боломжтой байдаг. Тиймээс манай тамирчдад дахиад олимпын эрх авах боломж нээлттэй. Бүх төрлийн зайн гүйлтэд Дэлхийн хөнгөн атлетикийн холбооноос олимпод орох болзлоо хангах стандарт хугацааг заадаг. Тэр цагт нь амжчихвал олимпын эрхээ авна.
-Мэдээж ялагдахын төлөө тэмцээнд орно гэж юу байхав. Гэхдээ ирэх олимпод ямар амжилт үзүүлнэ гэж бодож байна вэ?
-Юутай ч эхний 10 дотор орох төлөвлөгөөтэй байна. Кени, Этиоп, Японы тамирчид хүчтэй өрсөлдөж эхний байруудыг авах болов уу. Ялангуяа Япончууд нутагтаа зохиож буй болохоор маш хариуцлагатай, амбицтай оролцох байх. Гэхдээ Кени, Этиоп бол халуун уур амьсгалтай газар гүйгээд сурчихсан хүмүүс. Халуунд гүйх хэцүү. Тухайлбал саяхан Катарт болсон ДАШТ-ий үеэр тамирчид хэдий шөнө уралдсан ч +30 градусын халуунд бахардан унаж байсан. Гараанаас 70 гаруй тамирчин гарахад 40 нь л бариандаа орсон. Үүнээс болоод Япон улс марафон зохиох газраа улсынхаа хамгийн хүйтэн цэг болох Саппоро руу яаралтай шилжүүлсэн юм.
-Цаг гаргаж ярилцсан танд баярлалаа
-Баярлалаа.
GOGO.MN Токио-2020 олимпийн наадамд оролцох эрхээ авсан тамирчдын ярицлагыг та бүхэнд цувралаар хүргэж байна.
Тайваний “New Taipei”, Өмнөд Солонгосын "Gunsan", Хятадын "Ченду", Японы "Fuji san" олон улсын марафон тэмцээнүүдийн аварга, “Алдар” спорт хорооны тамирчин, ОУХМ Б.Мөнхзаяатай ярилцлаа. Өдгөө 26 настай тэрээр 2019 онд болсон Австралийн “Gold Coast Marathon” тэмцээнд 2 цаг, 29 минут, 18 секундэд барианд орсноор (02:29:18) дөрөвдүгээр байр эзэлж, Токио-2020 олимпын эрхээ авсан юм.
Дундын зайн гүйлтийн 3, 5, 10 км, марафоны 21, 42 км-ын зайд Монгол улсын дээд амжилтыг эзэмшдэг Б.Мөнхзаяа энэ спортоор хичээллээд 10 дахь жилдээ золгож буй. “Улаанбаатар марафон”-д 2015 оноос хойш, Улсын аварга шалгаруулах тэмцээнд 2013 оноос хойш урдаа хүн гишгүүлээгүй түүний ярилцлагыг хүргэж байна.
ХЭДИЙ БИЕ СУЛЬДАЖ, ЯДАРЧ БАЙВ Ч ЗАМААСАА ГАРЧ БАЙГААГҮЙ
-Та Австралийн “Gold Coast Marathon” тэмцээнд дөрөвдүгээр байр эзэлж олимпын эрхээ авсан шүү дээ. Олимпын эрх авахдаа итгэлтэй байв уу?
-Тэмцээний өмнө Налайхад шинээр баригдсан 400 метрийн спортын талбайд бэлтгэлээ хийсэн. Бэлтгэл болоод биеийн байдал сайн байсан тул ямар ч байсан олимпынхоо эрхийг авна гэсэн итгэлтэй байлаа.
-Тус тэмцээний Алтан медалийг хүртсэн Кенийн тамирчин Рода Тануигаас ердөө 1 минут 22 секундээр хоцорсон. Тэмцээний үйл явцын тухай яриач, өмнөх тэмцээнүүдээс ялгаатай, хүнд байсан уу?
-Гараанаас гарснаас хойш эхний 5-6 тамирчин урд гүйж байв. Харин би төлөвлөснийхөө дагуу хэмнэлээ хадгалж тэдний араас хоёрдугаар группд ажилласан. Эхэнд явсан тамирчид хоорондоо их өрсөлдөөнтэй байсан ба зарим тамирчдын биеийн байдал цаг агаарын нөхцөлөөс шалтгаалаад муудсан юм. Зарим нь тэмцээнийг орхиж эсвэл хойш суухад би төлөвлөсөн цагаараа тогтвортой явсаар дөрөвдүгээр байранд орсон. Уг нь гуравдугаар байранд орсон тамирчныг гүйцэхэд тун ойрхон байсан юм.
Миний урд явсан хэд хэдэн тамирчин замаасаа гарч, тэмцээнийг өндөрлүүлсэн. Тэдний замаасаа гарахыг харах хэцүү байсан ч өөр зүйл бодолгүй урагшаа зүтгэсээр бариандаа орсон доо. Ер нь би ямар ч тэмцээнд бие сульдаж, ядарч байв ч замаасаа гарч байгаагүй.
-Марафон гүйлтийн спортоор хэзээнээс бас яагаад хичээллэж эхэлсэн юм бэ?
-Хөнгөн атлетикийн спортоор 2010 оноос эхэлж хичээллэсэн. Харин анхны марафоны тэмцээн минь 2014 оны хоёрдугаар сарын 16-нд болсон “Хонконгийн марафон” байв.
Өмнө нь марафоноор хичээллэж байсан мундаг тамирчдаас үлгэр дууриалал авч энэ спортод хүчээ сориод үзье гэж бодоод хичээллэж эхэлсэн юм. Тэр үед марафоноор хаа хүртлээ явж чадахаа харья гэсэн зорилготой байсан бол одоо олон олимп, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож, түрүүлэхийг хүсдэг.
Дорнод аймгийнхаа гүйлтийн тэмцээнд анх удаа ороод түрүүлсэн нь урам болж тууштай хичээллэх болсон
-Гүйлтийн тамирчид багадаа гүйх дуртай байсан байх гэж боддог. Өссөн орчин, энэ спортод дуртай болгосон хүчин зүйлсийн талаар яриач?
-Багадаа гүйх дургүй байсан. Хөнгөн атлетикийн спортоор хожуу буюу ерөнхий боловсролын сургуулиа төгсөж байхдаа хичээллэж эхэлсэн. Тэр үед Дорнод аймгийнхаа гүйлтийн тэмцээнд анх удаа ороод түрүүлсэн нь урам болж тууштай хичээллэх болсон доо.
-Анх бэлтгэл хийж эхэлсэн, багш дасгалжуулагчийнхаа тухай яриач? Яагаад “Алдар” спортын хороог сонгосон бэ?
-Оюутан болж хотод ирээд А.Гантулга багшийн удирдлага дор хичээллэж эхэлсэн. Уг нь цэргийн хүн болохыг хүсдэг байлаа. Хэдий цэргийн сургуульд орж чадаагүй ч энэ спортоороо амжилт гаргаж “Алдар” спорт хороонд орсон юм. “Алдар” хороо бусад спорт хороог бодвол өндөр зэрэглэлийн олон алдартай тамирчидтайн дээр тамирчдаа маш сайн дэмждэг.
УЛСЫНХАА НЭРИЙГ ГАРГАЖ БУЙ ГЭДГЭЭ САНАЖ, ӨӨРИЙГӨӨ ЗОРИГЖУУЛДАГ
-Марафон мэдээж маш их тэсвэр хатуужил, сэтгэлийн хат шаарддаг спорт. Таны хувьд хүнд хэцүү зүйлс бишгүй л тохиолдож байсан байлгүй. Шантарсан үедээ өөрийгөө хэрхэн дайчилдаг вэ?
-Гэр бүлээ бодохоос гадна улсынхаа нэрийг гаргаж буй гэдгээ санаж, өөрийгөө зоригжуулдаг. Мөн сэтгэл зүйчийн тусламж их хэрэг болдог.
-Сэтгэл зүйчийн нөлөө ямар байна вэ?
-Сүүлийн тэмцээнүүдэд сэтгэл зүйчтэй ажиллаж байгаа нь их давуу тал болж буй. Тэмцээний өмнө болон дараа гээд бүхий л асуудалд дэмжиж, тусалдаг. Ер нь тамирчин хүн сэтгэл зүйчтэй байх хэрэгтэй.
-Шигшээ багийн дасгалжуулагч нөхөр тань гэдгийг сонсоод их сонирхолтой санагдсан. Нөхрийнхөө талаар яриач?
-Миний нөхөр бол Монголын хэт холын марафоны дээд амжилтыг эзэмшдэг ОУХМ Б.Доржпалам. Бид хоёр 2017 оноос хойш багш, дасгалжуулагчийн хувиар ажиллах болсон. Анх нэг багш дээр бэлтгэл хийдэг байхдаа 2010 онд танилцаж байлаа.
-Бэлтгэлийн үеэр нөхрөө багш гэж дууддаг уу?
-Мэдээж тамирчдын хажууд багш гэж дууддаг. Заримдаа ингэж дуудахад жаахан эвгүй. Гэхдээ дасан зохицохоос өөр аргагүй. Бас дасгалжуулагч учраас зэмлэл, шүүмжлэл цөөнгүй сонсоно.
Сүүлийн тэмцээнүүдэд сэтгэл зүйчтэй ажиллаж байгаа нь их давуу тал болж буй. Тэмцээний өмнө болон дараа гээд бүхий л асуудалд дэмжиж, тусалдаг
-Тэмцээн уралдаан, бэлтгэл сургуулилтын хажуугаар ар гэрээ хэрхэн авч явдаг вэ?
-Гүйлтийн спорт цаг агаарын байдлаас их шалтгаалдаг болохоор байнга гадагшаа явдаг. Үргэлжийн бэлтгэл сургуулилттай учраас 7 настай хүүхдээ эцэг эх дээрээ байлгаж буй. Гэхдээ дулаан цагт Монголд бэлтгэлээ хийх үедээ хүүхдээ өөр дээрээ авдаг.
-Шигшээ багт орохоос өмнө тэмцээн уралдаанд орохын тулд цалингийн зээл авдаг байсан талаар сонссон. Одоо зардлыг тань улсаас дааж байгаа болохоор харьцангуй амар болсон уу?
-Тийм ээ. “Алдар” спорт хорооноос авдаг цалингаараа ихэвчлэн болгодог ч зээл авах үе байсан. Гэхдээ хоёулаа зүтгэсний эцэст шигшээ багтаа орж чадсан.
-ХААИС, ҮБТДС-д суралцаж байсан талаараа яриач. Кадастрын ангид сурч байгаад багш дасгалжуулагч болсон байх аа?
-Оюутан болоод эхний семестртээ Хөдөө аж ахуйн их сургуульд (ХААИС) сурч байв. Цэргийн сургуульд орох гээд чадаагүй болохоор тааралдсанаар нь ХААИС-ийн Кадастрын ангид орсон юм. Гэхдээ спортоороо дагнан явахын тулд Үндэсний биеийн тамирын дээд сургуульд (ҮБТДС) элссэн. Сургууль маань дэмжсэний үр дүнд өдий зэрэгтэй явна даа.
NHK ТЕЛЕВИЗ МИНИЙ ТУХАЙ КИНО ХИЙСНИЙ ДАРАА ЯПОНД МИНИЙ ХӨГЖӨӨН ДЭМЖИГЧДИЙН КЛУБ БИЙ БОЛСОН
-Японы NHK телевизээс таны тухай хийсэн баримтат киноны тухай яриач?
-Япончууд хоёр жилийн өмнөөс ямар тамирчид олимпыг зорих вэ гэдгийг судалж, орон орноос медаль авах магадлалтай, өсөх ирээдүйтэй тамирчдыг сонгон цуврал баримтат кинонууд хийж байгаа юм билээ. Тийнхүү NHK телевизээс Монгол руу холбогдсон. “Марафоны спорт Монголд хөгжөөгүй, ард түмний спорт биш байтал нэг охин сүүлийн үед Азийн ихэнх тэмцээний толгойд гүйж байна. Марафоны спорт Японд үндэсний спорт болтлоо хөгжчихсөн байхад Япон тамирчидтай зэрэгцэн гүйж буй (Б.Мөнхзаяа Японд болсон “Фүжигийн марафон” түрүүлсэн) таны хэрхэн амжилтад хүрсэн нь бидний анхаарлыг татсан. Тиймээс баримтат кино хиймээр байна” гэж тус телевизийнхнээс санал тавьсан.
Тэр үед би Хятадад бэлтгэлд гарчихсан байв. Миний бэлтгэлд ямар ч саад болохгүйгээр хажуугаас зураг авна гэсэн болохоор зөвшөөрсөн. Тийнхүү 2018 оны нэг, хоёрдугаар сарын турш бүтэн хоёр сар дагаж Монгол, Япон, Хятад, Хонконгт зураг авалт хийсэн. NHK тухайн киногоороо хөгжөөн дэмжигчдийн клуб үүсгэх бас нэгэн зорилготой байсан. Үүний үр дүнд Японд миний хөгжөөн дэмжигчдийн клуб бий болсон. Тус баримтат кино 2018 оны гуравдугаар сарын 17-нд гарсан бөгөөд олимп болтол олон давталтаар цацаж буй. Манай тамирчид ямар нэг компани, корпорацын ивээлд байдаггүй. Харин Японд компани, корпорацын ивээл дор байх нь мэдээжийн хэрэг байдаг. Тийм ч учраас миний санхүүгийн асуудал тэдний сонирхлыг мөн татсан байх.
-Дэлхийд марафоноор Кени улсын тамирчид тэргүүлдэг. Өөрийн тань хувьд хүндэлж биширдэг олон улсын тамирчин бий юу?
-Азийн тамирчдыг илүүтэй дэмждэг. Харин Азиас Японы тамирчид бусдыгаа тэргүүлдэг учраас 2004 оны олимпын аварга Японы тамирчин Мизүки Ногучийг хүндэлж, биширдэг.
-Хөнгөн атлетик, тэр дундаа марафоноор хичээллэж эхлэх гэж буй хүүхэд, залуус юунд анхаарах ёстой вэ?
-Эхлэлээ зөв тавих нь хамгийн чухал. Зөв багш сонгож, сууриа сайн тавьж чадвал амжилт гаргах боломжтой. Гэхдээ яг тэгж гүй гэсэн техник байхгүй. Тухайн хүний өөрийн хэмнэлээс шалтгаална. Гүйж байхдаа өөрийгөө мэдрэх нь чухал. Марафон бол хэр баргийн хүний амжилт гаргадаг спорт биш учраас маш их хичээл зүтгэл, цаг хугацаа хэрэгтэй. Ялангуяа өвлийн улиралд хаягдаж болзошгүй манай Монголын нөхцөлд хөдөлмөр их шаардана.
Яг тэгж гүй гэсэн техник байхгүй. Тухайн хүний өөрийн хэмнэлээс шалтгаална. Гүйж байхдаа өөрийгөө мэдрэх нь чухал
-Марафоны спорт дотроо хэчнээн төрөлтэй вэ? Та аль төрөлд нь ихэвчлэн уралддаг юм бэ?
-21 км-т гүйдэг хагас марафон, 42 км-т гүйдэг марафон гэсэн хоёр төрөл бий. Цаашилбал хэт холын төрөл буюу 50, 100 км гэж байдаг. Би ихэвчлэн марафоны төрөлд гүйдэг ч энэ жил дундын зайн төрлийн (3, 5, 10 км) дээд амжилтуудаа шинэчлэх төлөвлөгөөтэй байна. Мөн ирээдүйд 50 км-т дэлхийн аварга болохыг хүсдэг.
-Гүйлтийн тамирчид гүйхээс өөр ямар бэлтгэл хийдэг вэ?
-Ууланд гарахаас гадна биеийн ерөнхий хөгжлийг сайжруулах хүчний бэлтгэл хийдэг. Зөвхөн гүйгээд амжилтад хүрэхгүй. Гэхдээ марафоны тамирчид жин багатай байдаг. Би л гэхэд 43 кг жинтэй.
-Монголын хөнгөн атлетик жил ирэх тусам өсөн дэвжсээр гүйлтийн тамирчид Азийн тэмцээн уралдаануудад байр эзлэх болсон. Саяхан Ц.Бямбажав олимпын эрхээ авлаа. Таны бодлоор манай улсын хөнгөн атлетикийн спортын хөгжил ямар түвшинд байна вэ?
-Өмнөх жилүүдээ бодвол марафоныг хүмүүс харьцангуй ойлгодог болсон. Надаас хойш улам илүү хөгжиж, тамирчдаа сайн дэмждэг болох байх. Маш олон залуус гүйлтийн спортоор өсөн дэвжиж байгаагаас онцолбол одоо Японд бэлтгэлээ хийж буй М.Номин байна.
ОЛИМПОД ЭХНИЙ АРАВТ ОРОХ ТӨЛӨВЛӨӨГТЭЙ БАЙНА
-Шигшээ баг бэлтгэл сургуулилтаа хаана хийдэг вэ?
-Манай багийнхан одоогоор Монголдоо төвлөрөөд бэлтгэлээ хийж байгаа бол зарим нь Японд бэлдэж буй. Энэ сарын арванаас хойш дөрөвдүгээр сарыг хүртэл Солонгос эсвэл Японд бэлтгэлээ хийх төлөвлөгөөтэй байна. Шигшээ багийн ахлах дасгалжуулагчаар О.Оюунтуяа ажиллаж байгаа ба нийт гурван дасгалжуулагч, таван тамирчны бүрэлдэхүүнтэй. Бэлтгэлээ дөрөвдүгээр сард завсарлаад Монголдоо буцаж ирнэ. Тавдугаар сард болох “Улаанбаатар марафон”-д оролцчихоод зургаадугаар сарын 15-наас дахин Японд очиж олимпын бэлтгэлээ хангана.
-Одоогоор Монголд марафоны спортоор амжилт үзүүлж буй шилдэг тамирчдаас нэрлэвэл?
-ОУХМ Г.Хишигсайхан, ОУХМ Ч.Шинэцэцэг, ОУХМ Д.Бадамхатан зэрэг мундаг тамирчид бий. Марафоны төрөлд нэг улсаас гурван эмэгтэй, гурван эрэгтэй орох боломжтой байдаг. Тиймээс манай тамирчдад дахиад олимпын эрх авах боломж нээлттэй. Бүх төрлийн зайн гүйлтэд Дэлхийн хөнгөн атлетикийн холбооноос олимпод орох болзлоо хангах стандарт хугацааг заадаг. Тэр цагт нь амжчихвал олимпын эрхээ авна.
-Мэдээж ялагдахын төлөө тэмцээнд орно гэж юу байхав. Гэхдээ ирэх олимпод ямар амжилт үзүүлнэ гэж бодож байна вэ?
-Юутай ч эхний 10 дотор орох төлөвлөгөөтэй байна. Кени, Этиоп, Японы тамирчид хүчтэй өрсөлдөж эхний байруудыг авах болов уу. Ялангуяа Япончууд нутагтаа зохиож буй болохоор маш хариуцлагатай, амбицтай оролцох байх. Гэхдээ Кени, Этиоп бол халуун уур амьсгалтай газар гүйгээд сурчихсан хүмүүс. Халуунд гүйх хэцүү. Тухайлбал саяхан Катарт болсон ДАШТ-ий үеэр тамирчид хэдий шөнө уралдсан ч +30 градусын халуунд бахардан унаж байсан. Гараанаас 70 гаруй тамирчин гарахад 40 нь л бариандаа орсон. Үүнээс болоод Япон улс марафон зохиох газраа улсынхаа хамгийн хүйтэн цэг болох Саппоро руу яаралтай шилжүүлсэн юм.
-Цаг гаргаж ярилцсан танд баярлалаа
-Баярлалаа.