Гуравдугаар мянганы есдүгээр оны зургадугаар сарын 8-ны өдөр буюу 2009 оны зургадугаар сарын 8-нд “UB паласе”-ийн их танхимд эрдэмтэн, судлаач Ч.Эрдэнийн “Бид ялав, Монголын сэргэн мандалт” сэдэвт лекцийг “Хөх монгол” бүлгэм, “Хасу танру” сангаас хамтран зохион байгуулж олон түмний сонорт хүргэхээр болсон байна.

Ч.Эрдэнийн дэлхийн түүх бичлэгийн Европ төвт үзэл санаа мухардалд орсныг тун ч гярхай анзааран цоо шинэ үзэл бүхий үндэслэлийг дэвшүүлж эргэлт хийсэн, нэн эртний угшилт, үнэнхүү зөн билгийн болон хэл зүйн суурь судалгаа, логик сэтгэлгээгээр туурвисан түүний "Их гурвалжин" хэмээх бүтээлээр нь монголчууд мэддэг.

Түүний дэвшүүлэн баталсан, хүн төрөлхтөний соёл иргэншлийн шинэ авралын зам болох "Супер нэгдлийн онол"-ын асуудлаар анх удаа олон түмэнд уг онолын тухай ерөнхий язгуур тойм мэдээллийг "Бид ялав, Монголын сэргэн мандалт" сэдэвт лекцээрээ эрдэмтэн, судлаач Ч.Эрдэнэ таниулах юм. Түүний энэ суурь онол нь хорвоо ертөнцийн оршихуй, хувьсахуйн тухай шинжлэх ухааны үндэслэл бүхий ерөнхий онол юм. Уг онолд харъяалагдахгүй, авцалдахгүй, шүргэхгүй асуудал зарчмын хувьд үгүй. Шинжлэх ухааны ахуй зорилго танин мэдэх явдал төдийгүй батлах боломжтой, боломжгүй асуудлыг баттай нотлоход оршиж байдаг.

Өнөөдөр хүн бүхний өмнө оюуны хоосрол, эдийн засаг санхүүгийн хямрал, доройтол улигт ганц ярих сэдэв болжээ. Өөр өнцгөөс, өндөрлөгөөс харах аваас өнөөгийн хямралт, мухардмал нөхцөл байдал нь засахад нэн бэрх сэтгэлийн хоосролоос үүдсэн илт үзэгдэж байгаа хэмээн тэрбээр нотолж байна. Энэ бүхний үндэслэл, үр дагавар, шалтгаан нь хүн төрөлхтөний танин мэдэхүй, шинжлэх ухааны алдаатай, хуучирсан, үхширсэн тогтонги мэдлэг, түүнээс улбаалсан техник, технологи, ёс суртахуун нь өөрсдийгөө, дэлхий ертөнцөө, түүнд харъяалагдагч үнэлэхүй ховор үзэгдэл болох амьдрал хэмээгч төгс тогтолцооны эсрэг урвуу, гаж хөгжил болон илэрч байгаа аж. Харин Ч.Эрдэнийн "Супер нэгдлийн онол"-оор дэвшүүлж байгаа орчлонгийн оршихуй, хувьсахуйн тухай зарчмын шинэ үндэслэл нь амьд организмын нэг төрөл болох хүн төрөлхтөний хувьд бус дэлхий хэмээх нэгдмэл тогтолцооны цаашдын хувь заяатай туйлын холбоотой, амин чухал асуудалд хариулт болох гарц болох юм. Иймээс Монголын ирээдүй, хүн төрөлхтөний өмнө эзлэх байр суурь, нэр хүнд, хүлээх хариуцлага, цаашлаад дэлхий ертөнцийн ирээдүйн хувь заяаны төлөө хүлээх үүрэг бидэнд ноогдож ухамсарлах шаардлага тулгарч байгааг энэхүү онолоор нотолжээ. Тэрбээр хүн төрөлхтөний хөгжлийн зогсонги мухардмал байдалд орсон тохиолдол бүрт хөдөлгөгч , эрс шийдэмгий эргэлт, зохицуулалтыг хийж ирсэн монголчуудын түүхэн уламжлалыг ихэд харгалзан үзжээ.

Ч.Эрдэнэ ойрын үед Их британийн Кембриджийн их сургуульд "Супер нэгдлийн онол"-ын асуудлаар албан ёсны лекц унших юм. 1687 онд дэвшүүлэн өнөөг хүрсэн байгалийн шинжлэлийн суурь онол хэмээн тооцогдож буй И.Ньютоны "Бүх ертөнцийн таталцлын хууль" нь цоо шинэ үнэмлэхүй шатанд төгсөж, шинжлэх ухаан технологи, үүнээс урган гарах орчлонгийн хуулинд  зохицон оршихуй, ёс суртахууны цоо шинэ төлөв, түвшин, өндөрлөг бүхий ирээдүйд шилжих болсныг дэлхий дахинд сонордуулна гэдгээ тэрбээр мэдэгдсэн юм.

Д.Өлзий