Тарвагыг үйлдвэрийн зо­риулалтаар ашиглахаар олон тоогоор нь алснаас болж Улаан номд орох дээрээ хүрсэн тухай мэр­гэж­лийн хүмүүс хэлж байна.

Байгаль орчны яамнаас 2005 оны дөрөвдүгээр са­раас эхлэн дөрвөн жилийн хугацаагаар тарвага агнахыг хориглосон билээ. Энэ нь тарвагыг устаж үгүй боло­хоос урьдчилан сэргийлэх, үржилт өсөлтөд нь туслах зорилготой шийдвэр аж. Гэтэл хууль бусаар тар­ва­га агнадаг, арьсыг нь олон тоогоор хилээр давуулах гэсэн явдал цөөн­гүй гар­чээ. Тиймээс дархан цааз­тай газар өсгөж үржүү­лэхээр болсон байна. Энэ тухай Байгаль орчны яамны мэргэ­жилтэн Х.Бадамаас тод­рууллаа.

-Тарвага агнахыг дөр­вөн жилээр хориглосон. Энэ арга тарвагыг хамгаа­лахад хэр үр дүнтэй вэ?
-Дөрвөн жилийн хугацаа­гаар агнахыг хориглосон нь тарвагыг ичээнээс гарсан даруйд нь агнах, арьсыг нь худалдах, худалдан авах зар тараах нь эрс багассан. Мөн арьсыг нь улсын хилээр гар­гахыг завдах зөрчлүүд бага болсон юм. Гэвч махыг нь идэх, цөс, хүн мах, элэг зэрэг эд эрхтнийг нь эм­чилгээний зориулалтаар ашиглах явдал нэлээдгүй гарч байна. Тий­мээс тарвага агнахгүй байх шийдвэрийг гурваас доошгүй жилээр сунгах хэ­рэгтэй юм.

-Хууль бусаар агнаж байгаа хүмүүст ямар ха­риуцлага ногдуулах вэ?
-Агналтад тавих хяналт шалгалтыг сайжруулах аж­лыг манай яамнаас чухал­чилж байгаа. Түүнчлэн тар­вага агнах, арьс махыг нь худал­даа­лах зөрчил гаргасан этгээ­дэд ногдуулах хариуц­лагыг чангатгах зорилгоор тарвагыг Монгол орны ховор амьтны ангилалд оруулаач гэж “Мон­голын мэргэжлийн анчдын холбоо” нь манай яаманд хүсэлт тавьсан. Түү­нийг нь шийд­вэрлэхээр бол­сон. Одоо­гийн байдлаар хууль тогтоомж зөрчиж тар­вага аг­на­сан этгээдэд Захир­гааны хариуцлага хүлээлгэж 10-25 мянган төгрөгийн тор­гууль ногдуулах төдий байна. Гэх­дээ ховор амьтны анги­лалд оруулснаар торгуулийн хэм­жээ нь олон дахин нэмэг­дэх юм. Ингэвэл хууль бу­саар тарвага агнах явдал багасах байх. Мөн олон тоо­ны тарвага агнасан, их хэм­жээ­ний арьс, мах бэлтгэсэн, худалдсан, худалдаж авсан, тээвэр­лэ­сэн, хадгалсан бол шинээр мөрдөгдөж байгаа Эрүүгийн хуулийн 203 дугаар зүйлийн 203.1-д зааснаар хөдөлмө­рийн хөлсний доод хэмжээг 51-150 дахин нэ­мэг­дүүл­сэнтэй тэнцэх хэм­жээний төгрөгөөр торгох юм. Гурваас зургаан сар хүртэл хугацаа­гаар баривч­лах, эс­вэл гурван жил хүртэл хуга­цаагаар хори­хоор заасан байдаг.

Мөн Амьтдын аймгийн тухай хуулийн дагуу хууль зөрчиж агнасан тарваганы толгой тутамд нас, хүйсээс нь хамааран 50-85 мянган төгрө­гийн нөхөн төлбөр ног­дуулж амьтдын аймагт уч­руулсан хохирлыг бараг­дуулах ёстой.

-Тарвагыг дархан цаа­зат газарт нутагшуулж бай­гаа гэсэн. Энэ талаараа тодор­хой хэлж болох уу?
-Хар хөрсний хэмээн дээд­­­лэгдсэн тарвагыг сэр­гээж нутагшуулах ажлыг БОЯ, ШУА-ийн биологийн хүрээлэн, Монголын мэргэж­лийн анчдын холбоотой хамт­ран энэ сарын эхнээс хийж байна. Хустайн нурууны бай­га­лийн цогцолборт газрын Жаргалантын амны эхээс есөн толгой тарвага барьж Төв аймгийн Мөнгөнморьт сумын нутаг Хан Хэнтий дар­хан цаазат газрын хязгаар­лалтын бүс болох Хойт Хо­риудын аманд тавьсан. Гур­ван эр, зургаан эм тарвагыг аваачсан. Мөнгөнморьт су­мын Засаг дарга, байгаль орчны хяналтын улсын бай­цаагч, Хан Хэнтийн Дархан цаазат газрын захиргааны хү­мүүст актаар хүлээлгэн өг­сөн. Нутагшуулахаар тавь­сан тарвагыг харж хамгаа­лах, хулгайн анчдад агнуу­лах­гүй байх, өсөлт байршил, ну­таг­шуулалтад нь хяналт тавьж ажиглалт судалгаа хийх үүр­гийг Хан Хэнтийн Дар­хан цаазат газрын Мөн­гөн­морьт суман дахь Хэр­лэнгийн хэс­гийн улсын бай­цаагчид ха­риуцуулсан. Тар­ва­га нутаг­шуулсан газар нь суурин газраас хол учир хамгаа­лалтын хувьд бо­ломж­той.

Ш.Доржсүрэн