Төв аймгийн Баян сумын нутагт 660 МВт-ын хүчин чадал бүхий дуоааны цахилгаан станцын шав тавих ёслол өнгөрсөн бямба гарагт /2024.10.05/ боллоо. Шинэ станцын шат тавих ёслолд Ерөнхий сайд Л.Оюун-Эрдэнэ, Шадар сайд Т.Доржханд, Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн, Аж үйлдвэр, эрдэс, баялгийн сайд Ц.Туваан, нийслэлийн Засаг дарга Х.Нямбаатар тэргүүтэй албаны хүмүүс оролцсон бөгөөд тэд ойролцоох Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцыг нээх ёслолоос ийшээ ирсэн юм.

ТЭЦ-4-өөс хойш 40 жилийн дараа анх удаа том чадлын цахилгаан станц нээх, мөн бас нэг том станцын шав тавьсан Монгол Улсын эрчим хүчний салбарын хувьд түүхэн тэмдэглэгдэх өдөр өнгөрсөн бямба гарагт тохиов. 



2024-2028 онд хэрэгжих Баянгийн дулааны цахилгаан станцын бүтээн байгуулалтын ажлын төслийг гадаадын хөрөнгө оруулалттай “Касэн пауэр грийн энержи” ХХК хэрэгжүүлнэ. Тус компани нь 2024 онд Монгол Улсад үүсгэн байгуулагдсан 100 хувь Хонгконгийн хөрөнгө оруулалттай компани аж. 2х330 буюу нийт 660 МВт-ын хүчин чадалтай ДЦС-ын төслийг 100 хувь санхүүжүүлэн хэрэгжүүлэхээр ажилдаа оржээ.

Үйлдвэрлэсэн эрчим хүчээ 220 кВт-ын цахилгаан дамжуулах хос агаарын шугамаар Чойр-Сэргэлэн дэд станцуудад нийлүүлж, Төвийн бүсийн эрчим хүчний системийг найдвартай эх үүсвэрээр хангах юм байна. Төслийн үр дүнд Монгол Улсын эрчим хүчний системийн суурилагдсан хүчин чадлын гуравны нэгтэй тэнцэхүйц том хүчин чадалтай ДЦС баригдаж, эрчим хүчээ Төвийн эрчим хүчний системд нийлүүлэх юм. Тус сүлжээнд жил бүр 3.7 тэрбум кВт.цаг цахилгаан эрчим хүч нийлүүлэх ба Багахангай дүүрэг болон Баян сумын өсөн нэмэгдэх дулааны эрчим хүчний хэрэглээг хангана.

Төсөл хэрэгжих хугацаанд улс, орон нутгийн төсөвт 1.04 тэрбум ам.долларын татвар, хураамж, шимтгэлийн орлого төвлөрүүлнэ.



Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн шинэ станцын шав тавих ёслолыг нээж хэлсэн үгэндээ, Монгол Улсад эрчим хүч үйлдвэрлэж байгаа ДЦС-ууд 41-63 жил, цахилгаан дамжуулах түгээх сүлжээ барьж байгуулагдаад 33-64 жил ажиллаж буй бөгөөд 40 гаруй хувь нь ашиглалтын стандарт хугацаанаас хэтэрсэн.  ДЦС-ууд дамжуулах сүлжээний насжилт өндөр байгаа нь эрчим хүчний хомсдолыг нэмэгдүүлэх эрсдэлтэй. Сүүлийн жилүүдэд улсын хэмжээнд цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээ жилд 160-200 МВт-аар буюу жил тутам 8-12 хувиар нэмэгдэж, нэмж суурилуулж буй хүчин чадлаас давж, хэрэглээг хязгаарлахаас аргагүйд хүрч байна.

Том чадлын станцын эх үүсвэр зайлшгүй шаардлагатай байгаа энэ үед Монголд анхны супер критикал технологитой, байгаль орчинд ээлтэй, нэгж бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэх үр ашиг өндөр, 330МВт-ын нэг блок бүхий станцын барилга угсралтын ажлыг эхлүүлж байгаа нь Төвийн бүсийн эрчим хүчний сүлжээ, түүн дотроо Улаанбаатар хотын өсөн нэмэгдэж буй цахилгаан эрчим хүчний хэрэглээг хангах, оргил ачааллын үеийн хязгаарлалтаас гаргах, насжилтын хугацаа дууссан эрсдэл өндөртэй тоноглолуудыг ажиллагаанаас гаргах зэрэг олон чухал ач холбогдолтой.

Энэ төсөл нь эрчим хүчний салбарын тогтвортой ажиллагааг дэмжиж, шинэ сэргэлтийн бодлого, Засгийн газрын 2024-2028 оны үйл ажиллагааны хөтөлбөрт тусгасан нийгэм, эдийн засаг, аж үйлдвэрийн томоохон төслүүдийг хэрэгжүүлэхэд бодитой дэмжлэг болно гээд хөрөнгө оруулагчид болон хамтран ажиллаж буй төрийн байгууллага, орон нутгийн удирдлагуудад баяр хүргэж, амжилт хүсэв.

“Касэн пауэр грийн энержи” ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга  Жу Жан Жи, Би гадаадын олон орноор явсан. Монгол Улсыг олон жил "хайсан". Сүүлийн хоёр жилд Монголд ирж, судалж, танилцсаны эцэст Монгол Улсад итгэсэн, Монгол Улс ч надад итгэл өгсөн. Төслийг Монгол Улсын Засгийн газар болон ЭХЯ маш их дэмжсэний үр дүнд ажил эхэлж байна. Бид цахилгаан станцын төслөө чанартай гүйцэтгэж, гэрээний хугацаандаа ашиглалтад оруулахаа амлаж байна. 2027 онд Монгол Улсын баяр наадмын өмнө нэгдүгээр ээлжийн 237 МВт-ын анхны турбины гэрлийг гаргаж, баяр наадмын бэлэг барина.

Бид төслөө Монгол Улсын хууль, дүрэм, стандартын дагуу мөн олон улсын стандартыг хангасан чанартай бүтээн байгуулалт болгоно. Монгол  Улсын эрчим хүчний салбарт шинэ технологи нэвтрүүлж, эрчим хүчний дутагдлыг нөхөхөд бодит хувь нэмэр оруулна чадна гэдэгт итгэлтэй байгаагаа илэрхийлээд, станцын нээлтэд Ерөнхий сайдыг энэ багаараа хүрэлцэн ирж анхны турбиныг ажиллуулж, гэрлийг асаах товчлуур дарахыг хүслээ.

А.ТЛЕЙХАН: ТЭЦ-4 ЖИЛД 4 САЯ ТОНН НҮҮРС ТҮЛДЭГ БОЛ ЭНЭ СТАНЦ 1.8 САЯ ТОННЫГ ТҮЛНЭ 

Эрчим хүчний сайд асан, Аж үйлдвэрийн гавьяат ажилтан, Монгол Улсын зөвлөх инженер, төслийн зөвлөх А.Тлейханаас шинэ станцын технологи болон бусад асуудлыг тодрууллаа.

Та Монгол Улсын эрчим хүчний салбарт олон жил ажилласан зөвлөх инженерийн хувьд энэ төсөлд ямар дүгнэлт өгөх вэ?
-Эрчим хүчний салбарын хувьд түүхэн өдөр болж байна. Монгол Улсад 1984 оноос хойш том чадлын ДЦС баригдаагүй 40 жил болжээ. Бидний хүсэн хүлээсэн станцын бүтээн байгуулалтын ажил эхэлж байгаад баяртай байна. 330 МВт-ын нэгж агрегатын хүчин чадалтай хоёр блок, нийт 660 МВт-ын цахилгаан станц баригдана. Төслийн ажил 2024 оны гуравдугаар сарын 1-нд эхэсэн. 2027 оны баяр наадмын  өмнө анхны блокийг ашиглалтад өгөхөөр зорин ажиллаж байна.

Би эрчим хүчний эх үүсвэрээ дотоодоосоо хангах хүсэл мөрөөдөлтэй. Олон жилийн ажлын үр дүндээ түшиглэж энэ төслийг бичиж, батлуулж, хөрөнгийг босгож, одоо хэрэгжүүлэх шатанд нь төслийн зөвлөхөөр ажиллаж байна. Монгол Улсын Засгийн газар, Эрчим хүчний сайд Б.Чойжилсүрэн, ЭХЗХ-ны дарга Э.Түвшинчулуун, Диспетчерийн төвийн захирал Г.Балжинням нарын дэмжлэгээр энэ төсөл бүтсэнийг хэлэхэд таатай байна. Бид дөрөвхөн сарын хугацаанд бүх төрлийн тусгай зөвшөөрлүүдээ авч, гэрээ хэлэлцээрүүдээ хийж, газраа сонгож, 2024 оны долоодугаар сарын 9-нд энд төслийн ажил эхэлсэн.



-Өнгөрсөн хугацаанд ямар ажил амжуулаад байна вэ?
-Бүтээн байгуулалтын ажил хэдийнэ эхэлсэн. Станцын ажилчдын байр барьж байна. Турбин зуухны суурийг ирэх арваннэгдүгээр сард тавьж дуусгана. Ирэх жил бүтээн байгуулалтад 1500 хүн ажиллана. Хоёр жилд гол бүтээн байгуулалтыг гүйцэтгэж, 2027 онд ашиглалтад оруулна. Үндсэндээ дөрвөн жилийн ажлыг хоёр жилд багтаан гүйцэтгэх маш том зорилт тавьсан. Хувийн хэвшил, хувийн хөрөнгө оруулалт маш хүчтэй, ажил шуурхай явдгийг энэ төслөөс харж болно.

-Суперкритикал технологи нь ямар давуу талтай вэ?
-Энэ нь нүүрсэн тэжээлт цахилгаан станцууд дотроо хүрээлэн буй орчинд хамгийн бага нөлөөлөлтэй технологи бөгөөд Монгол Улсад суперкритикал технологитой анхны дулааны цахилгаан станц баригдах гэж байна. Үр ашиг өндөртэй технологи. Монголын хамгийн том ТЭЦ-4 ДЦС-ын нэгж агрегатын хүчин чадал 123МВт бол өнөөдөр /2024.10.05/ нээлтээ хийсэн Бөөрөлжүүт 300МВт, энэ бол 330МВт-ын хүчин чадалтай станц юм.

ТЭЦ-4 станц жилд дөрвөн сая тонн нүүрс түлж байгаа бол энэ станцад 1.8 сая тонн нүүрс түлнэ. Тэгэхээр өртөг хоёр дахин буурна. Манай улсад дутагдаж буй эрчим хүчний эх үүсвэрийг нэмэгдүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулах төсөл юм.

-Төслийг 100 хувь гадаадын хөрөнгө оруулагч санхүүжүүлэх юм байна. Энэ талаар та дэлгэрүүлж мэдээлэл өгөөч?
-Энэ бол хувь хүний хөрөнгө. Хонгконгийн биржид бүртгэлтэй Касэн группийн 1.2 тэрбум долларын санхүүжилтээр төсөл хэрэгжинэ. Монгол Улсаас нэг ч төгрөг гаргахгүйгээр бид цахилгаан станцтай болох гэж байгаа нь маш бахархууштай.
Төвийн эрчим хүчний системд 25 жил цахилгаан нийлүүлж, цахилгаан худалдсан мөнгөөрөө хөрөнгө оруулалтаа нөхнө. 25 жилийн дараа үнэ хоёр дахин буурах юм.

Хэрэв бид тууштай ажиллавал гадаадын хөрөнгө оруулалт байдаг юм байна. Үүнд төр засаг, хууль эрх зүйн тогтвортой орчин их чухал гэлээ.