Манай улс Япон улстай Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр 2015 онд байгуулсан. Хоёр дахь гэрээг БНСУ-тай байгуулахаар Эдийн засаг, хөгжлийн яам ажиллаж байна.

Гэрээний төслийг хувийн хэвшлийнхэнд танилцуулж, тэдний саналыг авч эхэлжээ. “Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээр” байгуулахад бизнес эрхлэгчдийн оролцоог хангах нээлттэй хэлэлцүүлгийг өчигдөр буюу энэ сарын 10-нд хийсэн юм.

Барааны худалдааны бүлгийг Эдийн засаг, хөгжлийн яамны Хөрөнгө оруулалт нэгдсэн бодлогыг зохицуулах газрын дарга Б.Анар, Гарал үүслийн дүрмийн бүлгийг Гадаад харилцааны яам танилцуулж, Гаалийн ерөнхий газрын төлөөллүүд холбогдох асуудалд тайлбар, зөвлөмж өгсөн байна.

Хэлэлцүүлэгт хүнс, ноос, ноолуур, мах, арьс ширэн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэл, гадаад худалдаа эрхлэгч 50 гаруй төлөөлөгчид оролцжээ.

Харин өнөөдөр үйлчилгээний худалдааны бүлгийг танилцуулав. Үүнд хүнс, хөдөө аж ахуй, соёл, аялал жуулчлал санхүү, банк, даатгал, харилцаа холбооны салбар багтсан аж.

Монгол, БНСУ хооронд байгуулах Эдийн засгийн түншлэлийн хэлэлцээрийн албан ёсны хэлэлцээг 2023 оноос Ч.Хүрэлбаатар сайд эхлүүлсэн. Өнгөрсөн хугацаанд хоёр тал дөрвөн шатны албан ёсны хэлэлцээг хийжээ.

Эдийн засаг, хөгжлийн яамны Макро эдийн засгийн бодлогын газрын дарга Л.Энх-Амгалан “Урьдчилсан судалгаагаар энэ гэрээг байгуулах нь манай улсад ашигтай гэсэн судалгааны үр дүн гарсан. Иймд гэрээг байгуулна. Бизнес эрхлэгчидтэй уулзан, та бүхний саналыг авсны дараа бид БНСУ-тай хэлэлцээ хийнэ” гэв.

БНСУ нь АНУ, Канад, Сингапур, БНХАУ гэх мэт 22 улстай Эдийн засгийн түншлэл байгуулжээ. Тус улстай байгуулах түншлэлийн гэрээ 14 бүлэгтэй.

Энэ гэрээнд төрөөс хэрэгжүүлэх үйлчилгээ, төрийн худалдан авалт, нислэгийн үйл ажиллагаа, далайн тээврийн каботаж, Засгийн газраас олгодог татаас, хөнгөлөлттэй зээл, хөдөлмөрийн зах зээл, хувь хүний байнгын хөдөлмөр эрхлэлт гэсэн сэдвүүдийг хамруулаагүй байна.  

ХЭЛЭЛЦЭЭРЭЭР ХҮЛЭЭХ ҮҮРЭГ, АМЛАЛТУУД

• Гадаад болон дотоодын иргэн, ААНБ-д ижил нөхцөл олгоно. (Зөвхөн Монгол Улсын иргэн, ААН тухайн үйлчилгээг эрхэлнэ)
• Бусад улсад олгосон таатай нөхцөлөө ижил байдлаар олгоно. Энэ нь олон улсын худалдааны зарчим тул Япон Улсад үзүүлсэн нөхцөлөө БНСУ-д үзүүлнэ.
• Аливаа квот, тоон хязгаар тогтоох эсвэл ААН-ийн төрөл хэлбэр зэргийг шаардахгүй. (Өрсөлдөөнийг дэмжих үүднээс тухайн газар нутагт 2-оос илүүгүй салбар байгуулна)
• Тухайн үйл ажиллагааг төлөөний газар, оффис байгуулах шаардлага тавихгүй. (Эмийн борлуулалтыг заавал төлөөний газраар дамжуулан хийнэ)
• ТУЗ, гүйцэтгэх удирдлагын албан тушаалд тодорхой улсын иргэншил заахгүй. (ТУЗ-ийн бүрэлдэхүүний 25%-иас цөөнгүй нь МУ-ын иргэн байна)
• Гүйцэтгэлийн шалгуур тавихгүй байх (Ажилчдын 50%-иас багагүй нь МУ-ын иргэн байх; Зөвхөн Монгол Улсын бэлтгэн нийлүүлэгчдийн бараа, материалыг ашиглах, тодорхой түвшинд бараа, үйлчилгээ экспортлохыг шаардах ...)

МАНАЙ ТАЛААС ТАВЬСАН ХЯЗГААРЛАЛТУУД

• Газрыг тодорхой гэрээний нөхцөлтэйгөөр ашиглана.
• Тусгай хамгаалалттай газар ашиглах эрхгүй.
• Гадаадын хөрөнгө оруулалттай ААН-д холбогдох байгууллагад бүртгүүлэх нэмэлт шаардлага тавигдана. 100,000 долларын ХО хийнэ.
• ЗГ-аас гадаад ажилтны тоо хэмжээг тогтооно, Монгол иргэдийг ажилд авахыг нэн тэргүүнд тавина. Гадаад ажилчдын 30%-аас доошгүй хувь нь дагалдан сургагч ажилтан байж болно.
• Монгол Улсын иргэн газрын албадан дуудлага худалдаанд оролцоно.

• Аэродромыг Монгол Улсын иргэн, ААН байгуулна.
• Олон улсын нисэх буудал дахь нисэхийн аюулгүйн хамгаалалтын үйлчилгээг Иргэний нисэхийн дүрмийн дагуу гэрчилгээжсэн төрийн өмчит хуулийн этгээд гүйцэтгэнэ.
• МУ-ын нутаг дэвсгэрт баригдах төмөр замын суурь бүтцийн зураг төслийг МУ-ын ААН-тэй хамтран боловсруулна.
• Гадаадын төрийн өмчит хуулийн этгээд эзэмших бол зөвшөөрөл авна.
• Газрын тосны бүтээгдэхүүний зах зээлд зохицуулалт хийх, туслан гүйцэтгэгч сонгохдоо МУ-ын ААН-д давуу эрх олгоно.
• Цацраг идэвхт ашигт малтмалын төрийн өмчлөл - 51%, 34%
• Стратегийн ач холбогдол бүхий ашигт малтмалын төрийн эзэмшлийн хувь хэмжээ, хувьцааны 10%-ийг нээлттэй арилжаалах, ажиллах хүчний зохицуулалт, бордооны зохицуулалт
• Тэсэлгээг зөвхөн Монгол Улсын ААН хийх ба хувьцааны 51%- иас багагүйг МУ-ын харьяат эзэмшинэ.
• Үйлдвэр технологийн паркийг МУ-ын хуулийн дагуул байгуулсан хуулийн этгээд байгуулна.

МАНАЙ ТАЛААС ИРЭЭДҮЙД ХААЖ БОЛОХ САЛБАРУУД

• Стратегийн чухал салбарт гадаадын хөрөнгө оруулалтыг хязгаарлах, зохицуулах, хөрш, өндөр хөгжсөн орнуудаас оруулсан хөрөнгө оруулалтын түвшнийг тэнцвэржүүлэх.
• Төрийн худалдан авах үйлчилгээ
• Агаарын, төмөр замын тээвэр, уул уурхай, эрчим хүч, ХАА, харилцаа холбооны салбарт улсуудын хооронд ялгавартай арга хэмжээ авах.
• Шинээр бий болох үйлчилгээтэй холбоотой аливаа арга хэмжээ
• Засгийн газрын эзэмшил, хяналт дахь ААН-ийн хувьцаа, хөрөнгийн удирдлага
• Тусгай хамгаалалттай газар нутгийн хяналт, удирдлага
• Гадаадын хөрөнгө оруулалттай бизнесийн байгууллагын гадаадын эзэмшил, бүртгэл, үйл ажиллагааны шаардлага
• Худалдаа, үйлчилгээний журам, шаардлага, баримт бичиг болон бизнес эрхлэгчдийн эрх, үүргийг батлах
• Нисэхийн үйлчилгээ, онгоцны буудал дахь үйлчилгээ
• Төмөр замын тээврийн үйлчилгээ
• Авто замын тээврийн үйлчилгээ
• Агуулахын үйл ажиллагаа, ачаа тээврийн зуучийн үйл ажиллагаа
• Уул уурхай
• Газрын тостой холбогдох бүх төрлийн үйл ажиллагаа