“Монгол” киногоор Америкийн кино академийн дээд шагнал “Оскар”-т нэр дэвшсэн найруулагч Сергей Бодров саяхан 61 хүрсэн юм. Сергей Бодров шинэ уран бүтээл дээр ажиллаж байгаа бөгөөд киноныхоо тухай ярихдаа барууныхны хийсэн “Борат”-д хариу барина гэж зальжин инээмсэглэсэн байна. Түүнтэй хийсэн ярилцлагыг сонирхуулъя.

-Сергей таны хийсэн “Нүүдэлчин” кино Казахс­таны кино студийн олон улсын төсөл байсан?
-Тиймээ. Би тэдэнд энэ киног хийхэд нь тусалж тэд надад “Монгол”-ыг хийхэд тусална гэсэн. Энэ бол аврах ажиллагаа байсан юм. “Монгол”-ыг Америкийн зарим шүүмжлэгчид мөнгө­ний кино гэж нэрлэсэн. Би тэдэнд энэ үнэхээр хүнд, олон үе шаттай төсөл байс­ныг тайлбарлахыг оролдож байна. Бид зургаа авч эхэл­нэ. Санхүүгийн бэрхшээл­тэй тулгарна. Эргээд Москвад ирнэ. Мөнгө их дутагдаж байлаа.

-Төсөл хэдэд багтсан бэ. Янз бүрийн тоо хэв­лэлээр цацагдах юм?
-Бид арван сая ам.дол­лараас эхэлсэн дараа нь 12, дуусахад нь 20 сая хүрсэн. Казахстан, Өвөр Монгол, Хятадын хойд ну­тагт зураг авалт хийсэн. Хятадууд ажилсаг. Гэхдээ тэд таны асуултад итгэлтэй хариулсан ч зөвшөөрсөн гэсэн үг биш.

-Дорнынхон хэцүү хү­мүүс гэж үү?
-Тийм. Цөлд зураг авахаар 500 гаруй хятад хүнийг цуглуулахад нүдэнд торох төдий. Тэгээд ч хятадууд морь муу унадаг тул би Казахстанаас 50 гаруй мэргэжлийн орлон тоглогчийг авчирч тэдэнд “хичээл” заалгасан. Бид массын зураг авалтыг дө­рөв хоногт төлөвлөсөн ч найм хоногт багтах жишээтэй.

-Тэмүүжин-Чингис хаа­ны дүрд Японы жүжиг­чин Таданобү Асано тоглосон. Харин эхнэрийнх нь дүрд мон­гол эмэгтэй, өрсөлдөгч нь хятад. Энэ хүмүүс ямар хэл дээр харилцаж бай­сан бэ?
-Монгол дээр мэдээж хэрэг. Хатуухан хэлбэл би хятадуудыг бус Хятадад амьдардаг монголчуудыг төсөлдөө татан оролцуул­сан. Асано дүрийнхээ шаард­лагаар монгол хэлийг тусгайлан суралцсан.

-Яагаад Монголд зураг авалтаа хийгээгүй юм?
-Монголчууд миний төс­лийг хүнд хүлээж авсан. Дашрамд дурьдахад манай­хан ч ялгаагүй. Монголчууд ямар сайн юм оросуудад хийсэн болоод тэдний тухай кино хийгээд байгаа юм бэ гэсэнтэй л адил. Би тэдэнд “Энэ бол манай түүх” гэж хариулсан.

-Яагаад монголчууд таныг “сэлэм жадтай” угт­сан юм бэ?
-Бид эхлээд Монголд сайхан сэтгэл, сайн санаа өвөрлөн очсон. Тэд миний зохиолыг уншаад юу болсон гэж санана. Ойлгож байна уу. Энэ улс 70 жилийн турш Зөвлөлтийнх байхдаа Чин­гис хааныг нэрийг ч дурь­дахыг цээрлэдэг байсан. Харин тэд том хөршөөсөө хараат бус болсны дараа бүх зүйл эсрэгээр эргэжээ.

Чингис хаан энэ үндэст­ний гол зүйл бахархал бол­сон. Архи, тамхи гээд л бүгд Чингис болсон.

-Магадгүй тэднийг өөр улсын хүмүүс хааных нь тухай кино хийхэд дургүйцэхэд хүргэ­сэн юм болов уу?
-Мэдээж хэрэг. Орос найруулагч, зохиолыг нь азербайжан /Ариф Алиев/ хүн бичсэн. Тэдний түүхийг бид мэдэхгүй гэх байдлаар хандсан.

-Тодорхой шүүмж байсан уу?
-Байсан. Монголчууд Чингис хааныг арван жил Хятадад хоригдсон байх учиргүй гэж зүтгэсэн. Гэтэл энэ тухай Лев Гумилев бичсэн байдаг. Гумилев өөрөө зохиогоогүй биз дээ. Ер нь Чингис хааны намтарт олон ойлгомжгүй, тодорхой бус зүйл байдаг. Түүний түүхийг эхлээд дайсан нь болох орос, европчууд бич­сэн, хэзээ хэнийг байлдан дагуулсныг. Чингисийн мон­гол­чууд араатан, дайсан, дээрэмчид ирдэг. Харин түүнийг хэрхэн ялж байсныг хэн ч тайлбарлаж чадаагүй. Байж боломгүй зүйл амнаас ам дамжин яригдаж монгол­чууд үүнийг нь сайн ашиг­лаж байлдан дагуулалтаа төвөггүй хийж байсан. Тэд хотод ирмэгц л хаалгаа нээж өгдөг байсан гэвэл хилсдэхгүй. Тэднээс үхтлээ айж байсан. Сонирхолтой нь монголчууд цөөхүүлээ байсан шүү дээ. Чингис хаанд хэдэн сая цэрэг бай­сан гэдэг зохиомол зүйл.

-Бэлтгэлээ хангахад хэдий хэр хугацаа шаар­дагдсан бэ?
-Гумилевийг би хэдийнэ уншсан байв. Англи хэл дээр хааны тухай гарсан бүхнийг уншсан. Орос хэл дээр францаас орчуулсан “Суут хүмүүсийн амьдрал” /ЖЗЛ/ сайн боть байдаг.

-Монголчууд бичиг үсэгтэй байсан юм уу?
-Үгүй. Гэхдээ Чингис хаан хэдий хатуу харгис байсан ч шашинд хүндэт­гэлтэй ханддаг байсан. Буддын болон бусад шашны ямар ч сүмд татвар ногдуул­даггүй. Түүний армийн нэг хэсэг нь христийн шашин­тай хүмүүс байлаа.

Оросын олон арван дайс­наас монголчуудыг хамгийн муу нь байсан гэхэд учир дутагдалтай. Тэднийг эзлэн түрэмгий­лэгчид гэхэд хэцүү. Тэд ирээд байлдан дагуулаад толгойлогчийг нь томилоод яваад өгдөг. Хэрвээ татвар төлөхгүй бол бид өөрөөр ярина гэдэг байсан. Татвар нь ердөө л арван хувь.

-Казахууд өөрсдийгөө Чингис хааны үр сад гэдэг?
-Казахын сурвалжит гаралт­нууд бүгд өөрийгөө чингисчүүд гэдэг. Хятадууд Чингис хааныг хятад хүн гэдэг. Түүний ач хүү Хуби­лай Хятадыг нэгтгэж чадсан шүү дээ. Тэр эзэн хаан болж Юань гүрний суурийг тавь­сан. Хятадуудын хувьд тэр дайсан, хүний хүн боловч хятад л хүн.

-Саяхан би нэгэн со­нир­холтой мэдээ уншсан юм байна. Манай га­ригийн 200 хүн тутмын нэг нь Чингис хааны генитэй гэж?
-Хэдхэн жилийн өмнө Английн эрдэмтэд Энэт­хэгээс хосгүй хромосом олсон юм. Энэ хромосом зөвхөн эрэгтэй талыг дагаж удамшдаг. Энэтхэг, Хятад, Сибирь, ОХУ, Европт таа­ралд­сан. Олон сая хүн Чин­гис хааны хромсомыг тээж яваа. Тэрээр мянга хүртэл эхнэр, татвар эмтэй байсан.

-Тэгвэл яагаад Тэмүү­жин ганцхан л хайр дур­лал­тайгаар таны кинонд гардаг юм?
-Яагаад гэвэл тийм бай­сан. Миний кинонд түүнийг хаан болоогүй үе нь гардаг. Эхнэрүүд нь хүлээж байсан гэх үү дээ. Хэрвээ би дараа­гийн киногоо хийвэл эх­нэрүү­дийнх нь тухай гарна.

-imdb.com сайт дээр “Чингис хаан” нэртэй 2010 онд дэлгэцэнд гарах төсөл байсан?
-Зохиож л байхгүй юу. Магадгүй дахин хийх боломжтой. Би гурван ангит кино байхыг хүсч байна. Гэвч тодорхой зүйл алга. Бид одоо хүртэл өртэй л явна. Энэ оны сүүлчээр зардлаа нөхөх болов уу гэж бодож байна. Кино 25-30 оронд гарна. Италид их сайн борлуулалттай байгаа.

Америкийн 25-аас дээш насныхан манай киног их сайн хүлээж авсан. Мэдээж хэрэг экшн төрөл биш ч хайрын тухай шүү дээ.

-Киног монгол хэл дээр зургийг нь авсан. Анхнаасаа ингэж төлөвлөсөн үү?
-Орос, англи дээр хий­вэл инээдтэй, тэнэг хэрэг болно. Надад англи хэл дээр дахин зураг авах санал тавьсан. Гэвч сонир­холгүй байна. Би Чингис хааны амьдралын сүүлчийн өд­рүү­дийн тухай кино хийх төлөвлөгөө байгаа. Зо­хиолыг нь 35 хуудас бич­чихсэн шүү.

Оросод аливаа юмыг зохиох дуртай. Хуучин су­рах бичгүүдийг харъя л даа. Чингис хаан муу, Сталин сайн байх жишээтэй. Бид түүхээ тийм ч сайн мэддэг­гүй. Төрлөө мэдэхгүй Ивануу­дад хэн нэгнийг дай­сан болгох маш амархан. Манайханд үндэсний үзэл их аюултай. Өнөөдөр л гэхэд хэн нэгнийг жартгар нүдтэйгийнх нь төлөө хо­роож байна. Энэ их осолтой. Оросын ихэнх хэсэг нь Ази тивд байдаг. 30 сая лалын шашинтан бий. Надаас хэн үүнийг захиалсан юм гэж асуудаг. Продюсер Сергей Сельянов бид хоёр хүс­сэнээ л хийдэг. Бас киног экспортлохын тулд тусгай­лан хийсэн гэдэг. Тэгж л байг.

-Ази, Европын орнууд хэрхэн хүлээж авсан бэ?
-Япон шууд л хүлээж авсан. Ер нь бол Азид сайн байгаа. Итали, Франц, Англид ч гэсэн. Орчуул­гатай хувилбараараа.