Монгол улс эрт цагаасаа Орос, Хятад хоёр хөрштэйгээ найрсгаар харилцаж ирсэн. Өнөөдөр ч харилцаа улам зузаарсаар байна. Сүүлийн жилүүдэд манай оронд гадаадын иргэд олноороо орж ирэх болжээ. Жуулчлалаар, урилгаар, албан ажпаар гээд харийн цөөнгүй иргэд Монгол амьдрах болсон. Харамсалтай нь жуулчлалаар орж ирсэн нэг хэсэг нь "харлаж" визээ сунгуулахгүйгээр Монголд хэдэн жил амьдарчихсан байдаг нь нууц биш. Тэр бүү хэл хотын захын хороололд монгол эхнэр авчихсан амьдарч байгаа хүнч цөөнгүй. 1950 иад оны сүүлчээс манайд барилга барих нэрийдлээр олон хятад орж ирж нэг хэсэг Улаанбаатараар дүүрэн цэнхэр хувцастай хужаа нар бий болсон юм гэдэг. Үнэн худлыг мэдэхгүй нэгэн яриа байдаг. Ю.Цэдэнбал дарга тэр үеийн АИХ-ын дарга Ж.Самбуугаас 100 мянган хятад оруулж ирж барилга бариулъя гэхэд нь Ж.Самбуу дарга зөвшөөрөөгүй гэцгээдэг. Тэр үед 100 мянган хятад орж ирсэн бол өнөөдөр монгол цустай хүн цөөхөн байх байсан гэж хуучцуул ярьдаг.
Тухайн үеийн Улаанбаатарын хүн ам хэдхэн зуун мянга байсан байж таараа. Харин одоо нийслэлийнхээ гудамжаар алхаж явахад монгол, хятад, солонгос, вьетнамууд ялгагдахаа байлаа.
Баригдаж байгаа барилга дээр очиход ихэнх нь хятад, машин засварт орж очиход вьетнамууд, Зоогийн газруудад солонгосчууд байх болжээ. Нэг бодоход монголчууд гадныхнаар ажлаа хийлгэдэг тансаг хэрэглээтэй улс болж хувирчээ.
Бид юугаач мэдэхгүй манайд гадныхан их байна гэж ярьцгаадаг. Үнэн хэрэгтээ ямар байгааг уншигчиддаа хүргэхийг хүслээ. Манай улсад Гадаадын харъяат иргэдийг зохицуулах газар гэж бий. Өнөөдрийн байдлаар Монголд 36253 гадаадын иргэд оршин сууж амьдарч байна. Үүнээс 21 мянган Хятад, 3800 орос, 1600 Вьетнам, 1960 Солонгос, 520 Япон болон бусад орны иргэд түр болон урт хугацаагаар амьдарч ажиллаж байна. Харин дүрэм журмынхаа дагуу ажиллаж амьдарч буй гадаадын иргэдийг Монгол улс хуулийнхаа дагуу хамгаалах үүрэгтэй. Дээрх гадаад иргэдийн тоо Монголын үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөхөөргүй юм байна. Цаашид Монголд орж ирэх гадаад иргэдийн тоо өсөх хандлага их байгаа гэнэ. Яваандаа үйлдвэр уурхай, аялал, жуулчлал, эдийн засгийн хөгжлийг дагаад гадаадийнхан манайд ирэх сонирхол ихээхэн бий болох нь ажиглагдаж байна.
Н.Сүрэн
Монгол улс эрт цагаасаа Орос, Хятад хоёр хөрштэйгээ найрсгаар харилцаж ирсэн. Өнөөдөр ч харилцаа улам зузаарсаар байна. Сүүлийн жилүүдэд манай оронд гадаадын иргэд олноороо орж ирэх болжээ. Жуулчлалаар, урилгаар, албан ажпаар гээд харийн цөөнгүй иргэд Монгол амьдрах болсон. Харамсалтай нь жуулчлалаар орж ирсэн нэг хэсэг нь "харлаж" визээ сунгуулахгүйгээр Монголд хэдэн жил амьдарчихсан байдаг нь нууц биш. Тэр бүү хэл хотын захын хороололд монгол эхнэр авчихсан амьдарч байгаа хүнч цөөнгүй. 1950 иад оны сүүлчээс манайд барилга барих нэрийдлээр олон хятад орж ирж нэг хэсэг Улаанбаатараар дүүрэн цэнхэр хувцастай хужаа нар бий болсон юм гэдэг. Үнэн худлыг мэдэхгүй нэгэн яриа байдаг. Ю.Цэдэнбал дарга тэр үеийн АИХ-ын дарга Ж.Самбуугаас 100 мянган хятад оруулж ирж барилга бариулъя гэхэд нь Ж.Самбуу дарга зөвшөөрөөгүй гэцгээдэг. Тэр үед 100 мянган хятад орж ирсэн бол өнөөдөр монгол цустай хүн цөөхөн байх байсан гэж хуучцуул ярьдаг.
Тухайн үеийн Улаанбаатарын хүн ам хэдхэн зуун мянга байсан байж таараа. Харин одоо нийслэлийнхээ гудамжаар алхаж явахад монгол, хятад, солонгос, вьетнамууд ялгагдахаа байлаа.
Баригдаж байгаа барилга дээр очиход ихэнх нь хятад, машин засварт орж очиход вьетнамууд, Зоогийн газруудад солонгосчууд байх болжээ. Нэг бодоход монголчууд гадныхнаар ажлаа хийлгэдэг тансаг хэрэглээтэй улс болж хувирчээ.
Бид юугаач мэдэхгүй манайд гадныхан их байна гэж ярьцгаадаг. Үнэн хэрэгтээ ямар байгааг уншигчиддаа хүргэхийг хүслээ. Манай улсад Гадаадын харъяат иргэдийг зохицуулах газар гэж бий. Өнөөдрийн байдлаар Монголд 36253 гадаадын иргэд оршин сууж амьдарч байна. Үүнээс 21 мянган Хятад, 3800 орос, 1600 Вьетнам, 1960 Солонгос, 520 Япон болон бусад орны иргэд түр болон урт хугацаагаар амьдарч ажиллаж байна. Харин дүрэм журмынхаа дагуу ажиллаж амьдарч буй гадаадын иргэдийг Монгол улс хуулийнхаа дагуу хамгаалах үүрэгтэй. Дээрх гадаад иргэдийн тоо Монголын үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөхөөргүй юм байна. Цаашид Монголд орж ирэх гадаад иргэдийн тоо өсөх хандлага их байгаа гэнэ. Яваандаа үйлдвэр уурхай, аялал, жуулчлал, эдийн засгийн хөгжлийг дагаад гадаадийнхан манайд ирэх сонирхол ихээхэн бий болох нь ажиглагдаж байна.
Н.Сүрэн