Аравдугаар сарын 18-ны өдөр дараах сайд нарыг томиллоо. Үүнд:

1.Шадар сайд: Ө.Энхтүвшин
2.Монгол Улсын сайд: Г.Занданшатар
3.БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбат
4.Батлан хамгаалахын сайд Н.Энхболд
5.Гадаад харилцааны сайд Д.Цогтбаатар
6.Сангийн сайд Ч.Хүрэлбаатар
7.Хууль зүйн сайд Ц.Нямдорж
8.НХХ-ийн сайд С.Чинзориг.

Ийнхүү өчигдрийн чуулган эхэлсэн бөгөөд өнөөдөр Хавдисламын Баделханыг Засгийн газрын гишүүн, Барилга, хот байгуулалтын сайдад томилох асуудлаар хуралдаан эхэллээ.

УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав:

Дэлхийн улс орнууд Ангараг гариг руу явах тухай ярьж байна. Харин манайд дэд бүтцийн асуудал ч шийдэгдээгүй байна. Нийтийн зам талбайг чөлөөлөх ажлыг та шийдэх хэрэгтэй. Наад зах нь ганц газар хөдлөлт болоход бид Улаанбаатар хотоосоо гарч чадахгүй нөхцөл байдал үүссэн байна. 

Түүнчлэн Цэвэрлэх байгууламжын асуудлыг судлах хэрэгтэй байна. Өнгөрсөн жил хөрөнгө оруулагчид, мэргэжилтнүүд ирж уулзсан. Бидний яриад байгаа зүйл бол манайд яг тохирох техник, технологи мөн эсэхийг сайтар судлах ёстой.

Жишээлбэл Япон улсад гурван сая хүн амтай хотод тун бага талбайд цэвэрлэх байгууламжийн асуудлыг шийдвэрлэсэн байна. Байнгын хороо, Барилгын яам холбогдож ажиллахаас биш тус тусдаа ажиллаад байж болохгүй" гэв.

Нэр дэвшигч Х.Баделхан:

Хотын ерөнхий төлөвлөгөөний асуудлыг бид анхаарч ажиллана. Барилгын зураг төсөл хийхдээ хүүхдийн талбайтай байх ёстой. Зарим нэг сургууль, цэцэрлэг барихад газар олдохгүй асуудал байдаг юм байна.

Төв цэвэрлэх байгууламжийн талаар таны хэлсэн саналыг хүлээж авъя" гэлээ.

УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан:

Үндэсний цөөнхөөс гарч ирсэн төлөөлөгчийг бид Барилга, хот байгуулалтын сайдад нэр дэвшүүлж байна. Ардчилсан намаас Бакей гишүүн өнгөрсөн дөрвөн жил ажилласан, сайн хийсэн гэж би боддог.

Өнөөдөр Баделхан гишүүн сайд болохоор орж ирж байна. 

Бодлогын гурван санаа:

Улаанбаатар гэдэг Монгол улсын нийслэлийг анх 500 мянган хүнд төлөвлөсөн. Одоо 1,5 сая хүн амтай. Цэцэрлэг, сургуульдаа багтахгүй боллоо. Ер нь бол даац хэтэрсэн. Дахин төлөвлөх тухай олон жил ярьж байна. 

Үүний оронд бид шинэ нийслэл байгуулаад гарах хэрэгтэй гэж үзэж байна. Шинэ нийслэл, Засаг захиргааны төв байгуулсан олон улсын жишиг байгаа учраас бид ийм чиглэлээр явах ёстой болов уу. 

Хоёрдугаарт бид одоо байгаа нөхцөл байдлаа сайжруулах нь зайлшгүй хэрэг. Улаанбаатар хотоос 28 гишүүн УИХ-д сонгогдсон. Хорооны хөгжил бодлогыг хэрэгжүүлэх цаг болсон. Үүнд ойролцоогоор 140 тэрбум төгрөг хэрэгтэй. Тиймээс энэ бодлогыг дэмжиж ажиллаарай.

Бүх монголчууд боловсон жорлонтой, халуун усанд ордог болох ёстой" гэв.

УИХ-ын гишүүн Д.Энх-Амгалан:

Гэр хорооллын дахин төлөвлөлтөөс хохирсон иргэд байна. Ахмадын орон сууц гэдэг хөтөлбөр гаргасан. Энэ үед ахмадуудад өмчлөгдөхгүй, хувьчлагдахгүй, гэрээслэж болохгүй, бурхан болохоор нь дараагийн ахмад орохоор шийдвэрлэгдсэн. Энэ асуудлыг та шийдэх үү?

Хуучирсан барилгууд их байна. Эдгээр барилгуудыг дахин барилгажуулалтад оруулах уу? Гэр хорооллын иргэдийг хямд өртгөөр цахилгаанаар хангадаг асуудлыг шийдэж өгөөрэй.

Нэр дэвшигч Х.Баделхан:

"Улаанбаатар хотод төвлөрөл маш их байна. Бид хотдоо багтахаа больсон. Казахстан улс мөн л ингэж хотоо нүүлгэсэн. Эхэндээ маш их шүүмжлэл дагуулж байсан. Гэхдээ одоо бол том хот сүндэрлэн босож, гадаадаас хөрөнгө оруулалт ихээр татсан байна.

Тиймээс миний хувьд ч гэсэн нүүлгэхийг дэмждэг. Одоо хэрэгжүүлж байгаа хонгилын системийн төслийг цаашид үргэлжлүүлэн хэрэгжүүлнэ" гэлээ.

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү:

50 хувь нь давхар байя, 100 хувь давхар баймааргүй байна. Засгийн газар Бяртай байж магадгүй, УИХ чинь Бяргүй боллоо шүү дээ. Барилгын салбар хулгай ихтэй, хүнд сурталтай, алагчлалтай салбар гэдгийг бүгд мэдэж байгаа. Энэ асуудлуудыг шийдээрэй. 

Заримд нь зээл сайхан олддог. Заримд нь огт олддоггүй. Манай найз өнөөдөр барилгын салбарт хөрөнгө оруулаад одоо дампуурч байна. Харин танай найзууд баяжиж байна.

Хэрвээ барилгын салбарыг хөгжүүлье гэвэл борлуулалтыг, 8 хувийн ипотекийн зээлийг шийдэх ёстой. Өөр гарц хэрэгтэй байна" гэв. 

УИХ-ын гишүүн Д.Тэрбишдагва:

"Газрын тухай хууль их хоцрогдсон хууль шүү. Үүнээс болоод газраар баялаг бүтээх бус хууль бусаар газрыг дамлан зарах асуудал гарч байна. Тиймээс Газрын тухай хуулийг өөрчлөх шаардлагатай.

Бусад улс орнуудад гадаад бодлогыг нэг цонхоор явуулна гэдэг шиг газрын асуудлаар нэг төр, нэгдсэн нэг бүртгэл гэсэн зарчимтай байдаг. Тиймээс бид ийм зарчимтай болох хэрэгтэй байна.

Ер нь газар, хүнд суртал, зөвшөөрөл авахтай холбоотой мэргэжлийн хяналтын байгууллагыг авлига, хээл хахуулиас хол байлгах гэж ажилласан. Одоо бол хаа сайгүй хүнд суртал. Зөвшөөрөл авахын тулд нэг газар 10 удаа очиж байна" гэв.

УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан:

Нийслэлийн засаг дарга Э.Бат-Үүлийн санаачлагаар дахин төлөвлөлтийн бодлого эхэлсэн боловч өнөөдөр 50 хувь нь зогсонги, дампуурлын байдалд орчихсон. Иргэдийн иргэний эрх зөрчигдөж байна.

Монгол төрийн бодлого өмнөх засгийнхаа сайн бодлогыг үргэлжлүүлж, алдааг нь засаж сайжруулах ёстой. Ялангуяа Баянзүрх дүүргийн зарим хороодод дахин төлөвлөлтийн ажил зогссон байна.

Дахин төлөвлөлтийн компанид газрын гэрчилгээгээ өгөөд, одоо орох оронгүй болсон иргэд байна. Энэ асуудлыг яаралтай шийдээрэй.

Ашиглалтын шаардлага хангахгүй 50, 60 оны барилгууд байна. Ийм барилгад амьдарч буй иргэдийг нэн даруй тэр байрнаас нь гаргаж, оронд нь шинэ барилга барих хэрэгтэй. Төр, Засгийн газар иргэдэд зориулж 10-20 мянган байр шинээр барих ёстой.

Компаниудад даалгасан дахин төлөвлөлтийн ажил явахгүй байгаа учраас Төр өөрөө хийх хэрэгтэй байна" гэв.

Х.БАДЕЛХАНЫГ БАРИЛГА, ХОТ БАЙГУУЛАЛТЫН САЙДААР ТОМИЛЛОО

Санал хураалт:

Санал хураалтад 64 гишүүн оролцсоноос 56 гишүүн зөвшөөрч 87,5 хувийн саналаар Х.Баделханыг Барилга хот байгуулалтын сайдаар томиллоо.

Одоо Боловсрол Соёл, Шинжлэх ухаан, Спортын сайдаар Ц.Цогзолмааг томилох асуудлаар хуралдаж байна. Хамгийн эхэнд УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү:

Тохиролцооны засаг л юм даа. Хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг анхаарч үзнэ үү. Боловсролыг туршилтын болгож байгаа, дунд сургууль, цэцэрлэгийн стандартыг жил бүр сольж байгааг болимоор байна.

Боловсрол гэдэг уламжлагдаж явдаг учиртай. Багш нар цалин нэм гээд байна. Миний хэлж байгаа нэг гарц бий. Төгс биш байх л даа. Гэхдээ хувийн сургууль, цэцэрлэгт өгдөг хувьсах зардал 42 тэрбум төгрөг байна.

Түүнчлэн багш нар тэтгэвэрт гарахдаа 36 сарын цалин гээд 10 сая орчим төгрөг авдаг юм байна. Тэгэхээр энэ төсвүүдээр цалин өгвөл багшийн цалин 1,3 сая болох юм шиг байна. 

Өндөр цалин авсан хүн өндөр тэтгэвэр л авч таарна шүү дээ. Энэ хувьсах зардлыг болих асуудлыг та дэмжиж байна уу?

Хувийн их дээд сургуулиудын ЧАНАРЫГ ЯАХ ВЭ, хувийн сургууль төгсөөд ажилгүй иргэдийн арми бэлдээд байна шүү дээ, гэлээ.

Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайдад нэр дэвшиж байгаа Ц.Цогзолмаа:

Олон улсын стандартын дагуу судалгаа шинжилгээ хийж, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн боловсролын асуудлыг шийдвэрлэнэ. Өнөөдөр 8000 орчим хүүхэд тусгай сургууль суралцаж байна.

Ерөнхий боловсролын сургууль ТУРШИЛТЫН орчин байж болохгүй. Хүүхдүүдийг ядрааж, багш нарт төвөг удаж байгаа учраас сайн туршлагыг нь Монголын уламжлалтай хоршуулан нэвтрүүлэх хэрэгтэй гэж үзэж байна.

Багш нарын цалинг нэмэгдүүлэх асуудал мөн яригдаж байгаа. Үндсэн цалинг нэмэгдүүлэх нь хүндрэлтэй учраас багш нарын нэмэгдэл орлогын асуудлыг шийдэж байж болох байх" гэв.

УИХ-ын гишүүн Н.Учрал:

О.Баасанхүү гишүүнд хандаж хэлэхэд мэддэггүй зүйлээ, мэддэг юм шиг битгий яриарай. Сурах бичиг гэдэг өнөөдөр том лобби болсон байна. Есдүгээр сар гарсан байхад сурагчдын гар дээр сурах бичиг нь очоогүй тохиолдол гарлаа. Энэ асуудлыг яаж шийдэх вэ?

Стандартгүй, шахааны олон тоног төхөөрөмжийг сургуульд нийлүүлж байгаа асуудлыг хэрхэн хянах вэ? Зарим сургуульд нэгдүгээр ангийн хүүхдэд бүх хичээлийг нь Англи хэлээр орж байна. Үндсэн хууль зөрчиж, ингэж Монгол хэл заахгүй байгааг яаж шийдэх вэ?

Хүүхдүүд орохыг хүсдэг байсан их, дээд сургуулиуд одоо мөнгөний төлөө квотгүйгээр анги бүрдүүлдэг болсон байна. Үүнээс болоод төрийн өмчийн сургуулиудын төгсөгчдийн чанар муудаж байна. Их сургууль төгсөөд, Зөөгч хийгээд явдаг болсон байна.

Та багшийн цалингийн бүтцийг шийдэж чадах уу? гэлээ.

Нэр дэвшигч Ц.Цогзолмаа:

Сурах бичиг бол үнэхээр хүнд асуудал болсон. Бизнесийн ашиг олдог, агуулгагүй болсон гэдэгтэй би тантай санал нэг байна. Одоо энэ асуудлыг журамлах цаг нь болсон.

Хувьсах зардлын хувьд өнгөрсөн 20 жилийн хугацаанд Боловсролын салбарт барилга байшиндаа зарцуулах төсөв нь нэмэгдсэн мөртлөө, жинхэнэ агуулга болох боловсрол олгох тал дээр бага зарцуулж байна.

Шинжлэх ухаанд суурилсан, инновацитай, техник, технологийн дэвшилтэй нь хамт Боловсролын хүртээмжийг шинэчлэх асуудлыг авч үзэх ёстой" гэв.

УИХ-ын гишүүн Д.Дэлгэрсайхан:

Та энэ сурах бичгийн бизнесийн асуудлыг шийдэж өгөх үү? Жил бүр шинэчлээд байдаг асуудлыг цэгцэлж чадах уу? Хөдөө орон нутагт баригдаж байгаа сургууль, цэцэрлэгийн тендерийг яам биш Орон нутгийн засаг захиргаанд нь шилжүүлж болох уу? 

Хөдөө орон нутагт ажиллаж амьдарч байгаа багш нарыг сургах, сайжруулах асуудлыг шийдэж чадах уу? Гадаад байтугай Улаанбаатар орж ирж үзээгүй багш нар яаж хүүхдүүдэд юм сургах вэ?

Нэр дэвшигч Ц.Цогзолмаа:

Сурах бичгийн асуудлыг шийдэх тал дээр бодитой хандах болно. Хүүхэд бүхэнд сурах бичиг нь хүртээмжтэй байх ёстой. Боловсролын яам боловсролдоо анхаарах нь хамгийн чухал учраас аж ахуйн асуудалд хэт их оролцож байгаа асуудлыг цэгцлэх ажлыг хийнэ.

Багш нараа дахин сургах тал дээр ч онцгойлон анхаарна. Өнөөдөр Улаанбаатар хотын хэмжээнд гурван ээлжээр хичээллэж буй 10 мянган хүүхэд байна" гэлээ.

УИХ-ын гишүүн Г.Мөнхцэцэг:

Бага дунд боловсролоос ажлаа эхлээрэй гэж хүсэж байна. 2002 онд бага, дунд боловсролын тухай хууль батлагдсан хэдий ч өнөөдөр эрэмдэг зэрэмдэг хэрэгжиж байна. Хүнийг хүн болгох зүйл бол сурах бичиг.

Тиймээс сурах бичгийн стандарт хангалтгүй, хүрэлцээгүй, хичээлийн жил эхлэхэд бэлэн болоогүй байдаг гээд асуудлууд байна. Гэхдээ агуулга талаас нь сайн ажиллаарай.

Худалч хүнд баян айлын нохойноос дор амьдарч байгаа Соёл урлагийн салбарынхнаа харж хандаж ажиллахыг хүсэж байна" гэв.

Чуулганы хуралдаан 13:54 цагт цайны завсарлага авлаа. 15:00 цагаас Боловсрол, Соёл, Шинжлэх ухаан, Спортын сайдыг томилох асуудлаар хуралдаан үргэлжилнэ.

О.БААСАНХҮҮ: СУРГУУЛИЙН БАЙРНЫ АСУУДЛЫГ ШИЙДЭЭРЭЙ

УИХ-ын чуулганы үдээс хойших хуралдаан эхэллээ. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайдад нэр дэвшсэн, УИХ-ын гишүүн Ц.Цогзолмаад хандан, УИХ-ын гишүүд үг хэлж байна.  

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү хувийн их сургуулиудын чанарт анхаарахыг хүсэв. Мөн ашиг сонирхол, авлигаас хол байхыг зөвлөв.

УИХ-ын чуулганы хуралдаанд Ерөнхий сайд оролцоогүй тул О.Баасанхүү гишүүн Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх хуралдаанд суух ёстой гэв. 

Соёлын салбар орхигдсон тул анхаарах, "Монгол тэмүүлэл" гэх мэт Кэмбрижийн хөтөлбөртэй, олон улсын жишиг бүхий сургуулиуд өөрийн байргүй байгааг шийдвэрлэх, одоо байгаа 41 лаборатори сургуулиудыг дэмжиж ажиллах, үдийн цайг үдийн хоолны хөтөлбөр болгон өргөжүүлэх зэрэг саналыг Ц.Цогзолмаа гишүүнд уламжиллаа.

ШУТИС-ийн багш эрдэмтэд үдийн цайг үдийн хоол болгон өөрчлөхөд нэг хүүхдэд нэг удаад 600 төгрөгийн өртгөөр хоол бэлтгэх боломжтой гэсэн судалгаа хийсэн аж. Иймд нэгэнт бэлэн судалгаа байгаа тул дээрх ажлыг заавал хэрэгжүүлэх шаардлагатай гэж УИХ-ын хэд хэдэн гишүүн анхаарууллаа.

УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг хүүхдүүдийн шүүмжлэлт сэтгэлгээг одоноос хөгжүүлэхэд анхаарч, хичээлийн хөтөлбөрт багтаах нь зөв гэдэг санал тавьлаа.      

ОЮУНЫ ОЛИМПОД ОРОЛЦОГЧДЫГ ДЭМЖИХ ХЭРЭГТЭЙ

УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: Хэн нь илүү лоббитой байна, тэр сайд салбарынхаа ажилчдын нийгмийн асуудлыг шийдвэрлүүлж чадсаар ирсэн. Боловсролын сайд нар лобби хийгээгүй тул багш нар өнөөдөр жагсаж байна. 

УИХ-ын гишүүн Н.Амарзаяа: Ц.Цогзолмаа гишүүнийг дэмжиж байна. Оюуны олимпод оролцон, дэлхийн тавцанд Монгол Улсын нэр хүндийг гаргасан тамирчдаа дэмжмээр байна. Мөн олон улсын физикийн олимпиадад манай сурагчид амжилттай оролцсон. Мөн олон улсад нээр хүндтэй сэтгүүлд бүтээл, нийтлэлээ хэвлүүлсэн эрдэмтдээ хангалтгүй дэмжиж байгааг анхаараарай. Төвлөрлийг сааруулах зорилгоор их дээд сургуулиудыг нийслэлээс гарган нүүлгэх нь зөв. 

УИХ-ын гишүүн Б.Баттөмөр: ШУА-ийн эрх зүйн байдлын тухай хуулийн төсөл дээр бид ажиллаж байна. Энэ онд багтаан энэ хуулийг батлах тул танай яамны оролцоо, дэмжлэг чухал. Цэцэрлэг сургууль олноор барьж байгаа тул 2021 оноос улсын төсөв сургууль, цэцэрлэгийн урсгал зардлыг даахад хүнд болно. Та энэ асуудалд анхаараарай. Монгол судлалыг өргөжүүлэх, мэргэжилтэй ажилчид бэлтгэхэд анхаарах шаардлагатай.

ДОТУУР БАЙРНЫ ХООЛНЫ ЧАНАР, ХҮРТЭЭМЖ МУУ БАЙНА

УИХ-ын гишүүн Л.Энхболд: Орон нутагт ажиллахад 80 хүүхдийн багтаамжтай дотуур байранд 10-аад хүүхэд амьдарч байсан. Яагаад ийм байна гэхээр дотуур байрны хоолны чанар, хүртээмж муу байдаг гэж надад тайлбарласан. Ц.Цогзолмаа сайд энэ асуудалд анхаараарай.    

УИХ-ын гишүүн Г.Мөнхцэцэг: Жүжигчдийн 90 орчим хувь нь цалингийн зээлтэй байна. Жүжигчдийн нийгмийн асуудалд анхаараарай.   

УИХ-ын гишүүн З.Нарантуяа: Эмэгтэйчүүд олноороо ажилладаг салбар болох эрүүл мэнд, боловсролыг эмэгтэй сайд нар толгойлох болсонд баярлаж байна. Эдгээр яамдын төрийн нарийн бичгийн даргаар ч эмэгтэйчүүд ажиллах ёстой.

Нэг санал тавьмаар байн. Ц.Цогзолмаа сайд МАН-ын Эмэгтэйчүүдийн байгууллагыг тэргүүлдэг. Иймд парламент дахь эмэгтэй гишүүдийн албан бус бүлгийг санаачлан байгуулах хэрэгтэй байна. Энэ бүлэг эмэгтэй сайд нарын ажилд их хувь нэмэр оруулна шүү.   

Ц.ЦОГЗОЛМААГ БСШУС-ЫН САЙДААР ТОМИЛЛОО

Ингээд  санал хураалт явуулахад УИХ-ын гишүүдийн 90.8 хувь нь дэмжиж, Ц.Цогзолмааг БСШУС-ын сайдаар томиллоо.  

Одоо Зам тээврийн сайдад нэр дэвшсэн Ж.Бат-Эрдэнийг томилох эсэх талаар хэлэлцэж байна. 

УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат: Ж.Бат-Эрдэнэ гишүүн төрийн нарийн бичгийн даргаар ажиллах хугацаандаа сайн ажилласан. Номыг нь уншиж, ногоотой шөлийг нь уусан хүн сайд болж байгаад талархаж байна. Булган-Дашинчилэн-Хөвсгөл аймгийг холбох авто зам 2018 онд ашиглалтад орох ёстой. Энэ зам хугацаандаа ашиглалтад орох уу? 

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ: Эдийн засагт түлхэц болох авто замуудыг эхний ээлжинд тавина. Тэгэхээр уул уурхай, аялал жуулчлалаа даган, шинэ зам тавина.     

УИХ-ын гишүүн Л.Оюун-Эрдэнэ: Өмнөх сайд Д.Оюунхорол Улаанбаатарыг соёлын аялал жуулчлалын, Хэнтий аймгийг түүхэн аялал жуулчлалын, Хөвсгөл аймгийг байгалийн аялал жуулчлалын төв болгон хөгжүүлэх бодлого баримталж байсан. Та энэ бодлогыг үргэлжлүүлэх үү? 

УИХ-ын гишүүд Буянт-Ухаа нисэх буудлыг цаашид хэрхэх, Гашуун сухайтын боомт хүртэлх авто зам дагуу олон хоногоор дугаарладаг жолооч нарын асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх талаар нэр дэвшигчээс тодрууллаа.     

УИХ-ын гишүүн Жадамбын Бат-Эрдэнийг Зам тээврийн хөгжлийн сайдаар томилох асуудлаар хуралдаан үргэлжилж байна.

УИХ-ын гишүүн Л.Болд: Агаарын тээвэр манай улсад их чухал. Гэвч тийзний үнэ өндөр хэвээр байна.   

УИХ-ын гишүүн Б.Жавхлан: БНХАУ-ын хэрэгжүүлж буй "Нэг зам, нэг бүс" төслөөс бид маш их хоцорсон. Энэ төслийн дагуу дэд бүтцийн олон ажил эхэлсэн ч Монгол Улсыг тойрч гарсан гэдгийг бид бүгд мэднэ. Бид улстөржих хооронд боломжоо алдсаар байна. Ерөнхий сайд та ч энэ асуудалд анхаараарай. Хойд, Өмнөд хоёр хөршийн интеграцчиллаас хоцорсноор олон сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт татах үүдийг хаачихлаа. Гэтэл Узбекистан дээрх төсөлд нэгдсэнээр 5 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт татаж чадлаа. 

МИАТ-ын ТИЙЗНИЙ ҮНЭ БУУРАХЫН ТУЛД ӨРСӨЛДӨӨН БАЙХ ХЭРЭГТЭЙ

УИХ-ын гишүүн Ж.Батзандан: МИАТ-ыг үндэсний тээвэрлэгч компани болгосны хариуд Монголчууд олон жил шийтгүүлж, үнэтэй тийзээр зорчсоор байна. Дэд бүтцийн зардал мөн маш өндөр. Шинэ зам тавья гэхээр өр зээлэндээ баригдсан. УБТЗ-аас халагдсан 200 хүн надад өргөдөл өгсөн. Тэдний цөөнх нь шүүхийн шийдвэрээр эргэж ажилдаа орох болжээ. 

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ: МИАТ-ын тийзний үнийн хувьд өрсөлдөөн бий болж л зардал буурч, тийз хямдарна. МИАТ-ыг үндэсний компани хэвээр байлгах уу, иргэд хямд үнээр зорчих уу гэдэг хоёр сонголтын нэгийг сонгох цаг болсон байна.   

УИХ-ын гишүүн Г.Тэмүүлэн: АН2 онгоцыг МИАТ компанийн инженер техникийн ажилчид Монголд угсарч эхэллээ гэдэг мэдээлэл гарсан. Эдийн засгийн хэмнэлтийн хувьд энэ нь сайн боловч олон улсын стандартад нийцсэн онгоц угсарч чадах уу. Хүний амь нас хамгийн үнэ цэнэтэй тул аюулгүй байдалд санаа зовниж байна. Мөн АН2 онгоцыг үйлдвэрлэгчээс албан ёсоор зөвшөөрөл авсан уу? 

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-ЖЭрдэнэ: Би энэ асуудлыг анхаарч шалгая. Зорчигчийн аюулгүй байдал нэгдүгээрт гэх нь маш зөв.      

О.БААСАНХҮҮ: МИАТ-ыг ХУВЬЧЛАХЫГ БИ ДЭМЖИХГҮЙ

УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: АНУ-д нэг нисгэгчийг бэлтгэхэд 160 мянган ам.доллар зарцуулдаг гэсэн. Их Британитай хамтарч нисгэгчийн сургууль байгуулах талаар яриа хэлэлцээ эхэлсэн. Энэ ажлыг хэрэгжүүлээрэй. 

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү: МТЗ компанийн байр одоо хаана байна вэ? Энэ компанийг татан буулгавал яасан юм бэ. Манай улс тайван болохоор тоохгүй өнгөрсөн. Буянт-Ухаад гал гарсан шалтгаан юу вэ? Удахгүй шинэ онгоцны буудалтай болно гээд хуучнаар Буянт-Ухаа гэж нэрлэдэг буудлаа тоохоо больжээ. МИАТ-ыг 100 хувь хувьчилж болохгүй. Дор хаяж 50 хувь нь төрд үлдэх ёстой.

Яагаад гэвэл төрийн нууцыг тээвэрлэдэг. Ж.Бат-Эрдэнэ та МИАТ-ыг хувьчилна гэж бодож байгаа бол би зөвшөөрөхгүй. Та энэ үгээрээ Туркиш эйрлайныг дэмжээд байна уу? УБ-Дарханы зам дээр осол их гарах юм. Хэрэв энэ зам сайн бол хүмүүс заавал нийслэлд амьдралгүй Дарханаас ажилдаа ирж очиж болно.    

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ: Төмөр замын салбарт өрсөлдөөн үүсгэх зорилгоор МТЗ компанийг байгуулсан. Хэд хэдэн зүтгүүр, вагон худалдан авч, одоо ашиглаж байна. Цаашид үргэлж ашиглана. УБТЗ-ын байранд оффис нь байрладаг. МИАТ-ын хувьд үндэсний компанитай байх нь зөв ч аль болгон тохойноос өргөх вэ вээ.      

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ: Өмнө нь төр холын аймгууд руу нислэг үйлдэх нь зөв гээд Изинис компанид татаас өгч, холын аймгууд руу нисгэж байсан. Гэвч сүүлдээ Сангийн яам татаасаа өгч дийлээгүй түүх бий. Нийслэлээс алслагдсан аймгууд руу онгоц нисгэхийн тулд оюутнуудын олноороо зорчдог үед л төр татаас өгч болох юм. 

УИХ-ын гишүүн Ц.Гарамжав: Цементийн үйлдвэрүүд үүдээ нээсэн байтал гаднаас цемент худалдан авсаар байна. Та үүнд анхаараарай. Иргэний нисэхийн ерөнхий газарт зөвхөн мэргэжлийн хүн л удирдана. Гэтэл улс төрчдийн томилгоо хийж байгааг зогсоогоорой. Бид цаашдаа агаарын замаар маш их орлого олох боломжтой шүү. Орос Хятадыг авто замаар холбох хамгийн дөт маршрут нь Монголоор дайран гарах. Гэхдээ  манайд замаа сайжруул гэж зөвлөжээ. Замын стандартаа хэзээ сайжруулах вэ?   

Ж.БАТ-ЭРДЭНИЙГ ЗАМ ТЭЭВРИЙН ХӨГЖЛИЙН САЙДААР ТОМИЛЛОО

УИХ-ын гишүүн Ж.Бат-Эрдэнэ: Сүүлийн жилүүдэд дандаа гуравдугаар зэрэглэлийн зам тавьсан. Дараагийн шатны стандарт руу шилжих шаардлага бий. Үүний тулд өртөг нь өснө. Манай улсад замын 5 стандарт бий. 

УИХ-ын гишүүн С.Ганбаатар: Та авто машины  маяакийг шийдвэрлээрэй. Төрийн ордны хашаанд маяаккүй машин алга. Хувийн ажлаа хүртэл маяактай машинаар амжуулж байна. Цагдаа, эмч л маяактай машинтай байхад болно.      

УИХ-ын гишүүд сайдад нэр дэвшигчээс асуулт асууж дууслаа. Дараа нь гишүүд үг хэлж, тойрог бүрийнхээ дэд бүтцийн зовлонг тоочиж, захиасаа дайлаа. Ингээд санал хураалт явуулахад 88 хувийн саналаар Ж.Бат-Эрдэнийг дэмжиж, Зам тээврийн хөгжлийн сайдаар томилох нь зүйтэй гэж үзлээ.     

Одоо Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдад нэр дэвшигч Д.Сумьбазарыг сайдаар томилох, эсэх асуудлыг үргэлжлүүлэн хэлэлцэж байна. 

УИХ-ыг гишүүн Д.Сумъяабазар: Уул уурхайн салбарт шинэ тогтолцоог бий болгохгүй бол болохгүй. Зах зээл дээр өнгөт металь нүүрсний үнэ өсөж байгаа энэ үед үр ашигтай зарцуулахгүй бол болохгүй шаардлага тулгарч байна. Сайдаар сонгогдвол уул уурхай салбарыг дэмжиж ажиллах хувилбарыг та бүхэнд танилцуулна.

ХАРИУЦЛАГАГҮЙ УУЛ УУРХАЙТАЙ ХУУЛИЙН ДАГУУ АРГА ХЭМЖЭЭ АВЧ АЖИЛЛАНА

НИНЖА НАРТАЙ ЯАЖ ТЭМЦЭХ ВЭ?

УИХ-ын гишүүн Д.Оюунхорол: Байгалийн баялаг шавхагддаг баялаг. 4560 га газар эвдэрсэн талбай байдаг. Дийлэнх нь аж ахуй нэгж, бусад нь нүүрсний уурхайн үйл ажиллагаанаас үүдсэн. Хууль зөрчсөн үйл ажиллагаа явуулдаг байгууллага олон. Энэ асуудалд ямар анхаарал хандуулж ажиллах вэ. Нөхөн сэргээлт хийдэггүй нинжа нартай хэрхэн тэмцэж ямар арга хэмжээ авах вэ?

УИХ-ын гишүүн Д.Сумъяабазар: Хариуцлагагүй уул уурхайтай эвлэрэхгүй. 120 мянган бичил уурхайчид бий. Татвар төлдөггүй, гар аргаар алт олборлодог хүмүүстэй тэмцэж ажиллана. Хууль зөрчиж байгаа улсуудтай албан ёсны хариуцлагатай арга хэмжээг авна. Нөхөн сэргээлт хийдэг хүмүүс, байгууллагыг дэмжинэ. 

УИХ-ын гишүүн М.Оюунчимэг: Нөхөн сэргээлтийн хуулийг өөрчлөхгүй бол болохгүй. Энэ чиглэлийн маш олон байгууллага байгаа хэрнээ асуудлыг шийддэггүй. Харин ч тэнд авлига хөгжиж байгаа гэхэд хилсдэхгүй.

Г.Тэмүүлэн: Хамгийн чухал салбар уул уурхай. Гэтэл өнөөдөр хамгийн их хэрүүлийн алим энэ сэдэв болчихоод байна. Уул уурхайн салбарыг улс төрөөс ангид болгох нь шаардлагатай байна. Энэ салбарт дутагдаж байгаа зүйл бол геологи хайгуулын асуудал. Цаашид уул уурхайн хайгуулын хөгжил энэ чиглэлийг дэмжих явдал.

УИХ-ын гишүүн Д.Гантулга: Уул уурхайн сайдыг том төслүүдийн эдийн засгийн тооцоо судалгаатай бодлогыг гаргадаг байгаасай гэж хүсэж байна. Ард түмэн уул уурхайн эзэн нь юм бол үр шимийг нь хүртэх ёстой. Байгууллагуудын уялдаа холбоог сайжруулж ажиллах хэрэгтэй.

УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү: Монголыг үйлдвэржилт аварна. Хоёр жил ихийг хийж чадахгүй. Идэхэд их хугацаа. Тэгэхээр хүмүүсээ ажилтай байлгах таван үйлдвэрээ эхлүүлээрэй. Би таниас энэ хугацаанд нэхнэ шүү. Та аварга яамыг авлаа. Аварга ажиллаарай. Амжилт хүсье!

УИХ-ын гишүүн Д.Тэрбишдагва: Сумъяабазарыг дэмжиж ажиллана. Сайд нар багаар ажиллаасай. Бие биенийхээ хийх ажлыг битгий үгүйсгээрэй. Ажлаа хийцгээгээрэй. Өмнөх засгийн газар хүнд үед эрхийг авч тодорхой ажлуудыг хийсэн шүү. Бүгдэд нь ажлын амжилт хүсье.

УИХ-ын гишүүн Ж.Мөнхбат: Зарчимгүй асуудлаас голууд жонхуу болсон. Оюунхорол болон бусад хүмүүс тэмцэж байж өнгөрсөн жил Орхон гол цэнгэгээрээ урссан шүү. Уул уурхайтай асуудал эмзэг байдаг. Сэтгэл гаргаж ажиллаарай.
 

УИХ-ын гишүүн Б.Бат-Эрдэнэ: Уул уурхайн энэ том суурин дээр цөөхөн хэдэн гэр бүл сууж байна. Энэ асуудлыг цэгцлэх хэрэгтэй. Байгаль экологийн тэнцвэрийг хадгалах асуудалд анхаарал хандуулаарай. 5585 гол мөрнөөс 300 гаруй нь ширгээд байна.

УИХ-ын гишүүн О.Сүхбат: Та бүхэнд хэлэх хэдэн санал байна. Бид Африкийн араас орох нь ээ. Заамарын 100-аад км газрыг там болгосон. Монгол улсад малчин байх хэрэгтэй юм уу. Малчид уул уурхайчдын хооронд дайн болж байна. Уул усаа өнөөдөр бид ямар болгочихоод байна. Нэгэн үе ард түмнийг баясгаж байсан нэг нөхөр сайд болж энэ салбарын ахлах болсонд баяр хүргэе. Хариуцлагагүй уул уурхайн энэ салбарт хариуцлагатай хандаж ажиллаарай.

Д.СУМЪЯАБАЗАРЫГ УУЛ УУРХАЙ, ХҮНД ҮЙЛДВЭРИЙН САЙДААР ТОМИЛЛОО

Гишүүд үг хэлж дууслаа. Санал хураалт явуулав. Гишүүдийн санал хураалт болж 89.6 хувийн саналаар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайдаар  Д.Сумъяабазарыг томиллоо.

ХХААХҮ-ийн сайдад нэр дэвшигч Б.Батзоригийг томилох асуудлыг хэлэлцэж эхэллээ. Нэр дэвшигчийн талаар Гарамжав гишүүн танилцуулж байна. Гишүүд үгээ хэлж эхэллээ.

УИХ-ЫН ГИШҮҮН А.СҮХБАТ: БИОКОМБИНАТЫН ҮЙЛДВЭРЛЭСЭН ВАКЦИН АДУУГ ЭРҮҮЛЖҮҮЛЭХ БУС ХАРИН Ч ӨВЧЛҮҮЛЖ БАЙНА

УИХ-ын чуулган үргэлжилж байна. Гишүүд Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайдад нэр дэвшигч Б.Батзоригт асуулт тавьж байна. Энэ салбар манай улсын ДНБ-ий 30 орчим хувийг бүрдүүлдэг, нийт ажиллах хүчний 56 хувь нь энэ салбарт ажилладаг.

Гэвч шүлхий гэх мэт малын халдварт өвчний улмаас мах, сүүний экспорт саатаж байна. Иймд энэ асуудлыг шийдээгүй цагт малаас ашиг шим хүртэж чадахгүйг Д.Тэрбишдагва гишүүн онцоллоо.

УИХ-ын гишүүн А.Сүхбат Биокомбинатын үйлдвэрлэсэн вакцин адууг эрүүлжүүлэх бус харин ч өвчлүүлж байгаа тул цаашид энэ байгууллага оршин тогтнох нь зөв үү гэж асуув. Б.Батзориг гишүүн вакцинд төр хяналт тавих ёстой, энэ асуудлыг анхааралдаа авах амлалт өглөө.

ЗГХЭГ-ын дарга асан Ж.Мөнхбат өмнөх Засгийн газар малын вакцинаас 12 тэрбум төгрөг хэмнэн ажилласан гэв. Харин Д.Тэрбишдагва гишүүн үүн ихэд ундууцан, малын өвчлөл гаарсан үед ингэж хэмнэлт хийхийг ойлгох боломжгүй гэв. Харин О.Баасанхүү гишүүн улсын төсвөөс хэдэн тэрбум төгрөгийг вакцинд зарцуулдаг, вакцины сүлжээ үүсчихсэн гэсэн юм.

Аравдугаар сарын цас мөстөх эрсдэлтэй тул өвөлжилтөд анхаарахыг шинэ сайдад даалгалаа. Мөн малчид уул уурхайн компаниуд хоорондын үл ойлголцлыг шийдвэрлэхэд анхаарах нь зүйтэй гэв. УИХ-ын гишүүн Н.Учрал инновацийг хөгжүүлэн, ШУА-тай хамтран ажиллаж, судалгаа шинжилгээнд анхаарал хандуулахыг хүслээ. 

Б.БАТЗОРИГИЙГ ХХААХҮ-ИЙН САЙДААР ТОМИЛЛОО

Гишүүд асуулт асууж дууссаны дараа санал хураахад нийт гишүүдийн 88 хувь нь Б.Батзоригийг ХХААХҮ-ийн сайдаар томилохыг дэмжив.   
 

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЙДЫГ ТОМИЛОХ АСУУДЛААР ХУРАЛДАЖ БАЙНА

Одоо УИХ-ын гишүүд Эрчим хүчний сайдад нэр дэвшсэн Ц.Даваасүрэнгээс асуулт асууж байна. Дашрамд хэлэхэд УИХ-ын чуулганд АН-аас нэг ч гишүүн оролцохгүй байгаад Д.Тэрбишдагва гишүүн шүүмжлэлтэй хандав. 

Мөн хөдөөг орон сууцжуулах нь зөв гэсэн байр суурьтай байгаагаа танилцуулав

Б.Бат-Эрдэнэ гишүүн Оюутолгой Монголоос эрчим хүч худалдан авах үүргийг гэрээгээр хүлээсэн. Хэзээнээс тэд дотоодоос эрчим хүч авч ашиглах талаар тодрууллаа. Мөн Тавдугар цахилгаан станц, Эгийн голын усан цахилгаан станцын төслүүдийг хөдөлгөх эсэх, мэргэжлийн бус хүмүүс танай яаманд ажиллаж байна гэх иргэдийн гомдолд хариу өгөх, сэргээгдэх эрчим хүчний төслүүд хэрэгжиж байгаа ч өндөр үнээр цахилгаанаа нийлүүлж байгаад анхаарах, эрчим хүчний объектуудыг хувьчлах, эсэх талаар тодрууллаа. 

Ц.Даваасүрэн гишүүн Эгийн голын усан цахилгаан станцыг ашиглалтад оруулахад бүх талаас дэмжлэг үзүүлэх ёстой. Одоо байгаа эрчим хүчний эх үүсвэрээр Оюутолгойн эрчим хүчийг хангах боломжгүй гэв.

Аймгуудын төв утаатай болсон тул энэ асуудалд анхаарлаа хандуулахыг шинэ сайдаас хүсэж байв. Монгол эрчим хүчний хамгийн том хэрэглэгч болох хоёр том улсын дунд оршдог тул Зүүн Хойд Азийн эрчим хүчний төслийг эхлүүлсэн талаар Ж.Мөнхбат гишүүн дурдав.

Нийслэлд 4000 айл өнөөг хүртэл цахилгаан дулаангүй аж төрж байна. Эдгээр өрхийг нэн түрүүн цахилгаанд холбох шаардлагатай. Ц.Даваасүрэн гишүүн утааг бууруулахын тулд нийслэлийн 68 уурын зуухыг буулгах ажлыг үргэлжлүүлнэ гэдгээ мэдэгдлээ.

Сэргээгдэх эрчим хүчний тариф өндөр байгааг хүлээн зөвшөөрөөд, өмнө нь эрчим хүчний судалгаа хийдэг хүрээлэнгүүд байсныг санууллаа. Зүүн Хойд Азийн эрчим хүчний томоохон системд холбогдохдоо Монгол бие даасан байдалтайгаар хамтрах нь зөв гэв. Мөн хөдөөг орон сууцжуулах нь зөв гэсэн байр суурьтай байгаагаа танилцуулав. 

Ц.ДАВААСҮРЭНГ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЙДААР ТОМИЛЛОО

Ц.Даваасүрэн гишүүн эрчим хүчний бие даасан системтэй болгоход бүх хүчин чадлаа дайчилна гэв. Үүний тулд сэргээгдэх эрчим хүчний бус, усан цахилгаан станцтай болох нь зөв гэж байр сууриа илэрхийллээ. УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү Эгийн гол болон Тавдугаар цахилгаан станцын ТЭЗҮ-г боловсруулахад улсын төсвөөс маш их хөрөнгө зарсан тул эдгээр төслийг заавал хэрэгжүүлэх нь зөв гэв.      

Санал хураалт явуулахад хуралдаанд оролцсон 66 гишүүний 89 хувь нь УИХ-ын гишүүн Ц.Даваасүрэнг Эрчим хүчний сайдаар томилохыг дэмжлээ.

Одоо УИХ-ын хуралдаанаар Эрүүл мэндийн сайдад нэр дэвшигч Д.Сарангэрэлд асуулт тавьж байна. Хавдраар өвчлөгсөд голдуу хожуу шатандаа оношлуулдаг, бэлгийн замын өвчлөл замбараагаа алдсан талаар шинэ сайдад анхаарууллаа. Мөн эмч нарын нийгмийн халамжийг хэрхэн шийдвэрлэх талаар тодруулав. 

Мөн Яармаг дахь төрөх эмнэлэг хэзээ ашиглалтад орох талаар лавлахад санхүүжилтгүйн улмаас зогссон эмнэлгийг үргэлжлүүлэн барихын тулд Концессын гэрээ байгуулах шаардлагатай гэж хариулав. Шинэ сайд эмнэлгүүдэд тодорхой эрх чөлөө олгон, эмнэлгийн удирдлагууд хэнийгээ урамшуулан, аль эмчээ шагнахаа өөрсдөө шийддэг болгоно гэв.  

Д.САРАНГЭРЭЛИЙГ ЭРҮҮЛ МЭНДИЙН САЙДААР ТОМИЛЛОО

Улсын эмнэлгийн дарга нар хувийн эмнэлэг эзэмшдэг тул ирсэн өвчтөнүүдийг өөрийн эмнэлэг рүү илгээдэг, албан тушаалаа урвуулан ашигладгийг зогсоох шаардлагатайг УИХ-ын гишүүн Д.Хаянхярваа онцоллоо.

Ингээд санал хураалт явуулахад 65 гишүүнээс 90 хувийн саналаар сэтгүүлч мэргэжилтэй Д.Сарангэрэл гишүүнийг Эрүүл мэндийн сайдаар томиллоо. 

Хоёр өдөр хэлэлцсэний эцэст Засгийн газрын гишүүдийг УИХ-аас томиллоо. УИХ-ын дарга М.Энхболд Засгийн газрын бүх гишүүнийг томилсон болон өмнөх сайд нарыг ажлаас нь чөлөөлсөн талаарх тогтоолыг уншиж танилцууллаа. Мөн УИХ-ын дэд дарга Ц.Нямдоржийг үүрэгт ажлаас нь чөлөөллөө. 

1. Монгол Улсын Шадар сайд - Ө.Энхтүвшин
2. Монгол Улсын сайд, Засгийн газрын Хэрэг эрхлэх газрын дарга - Г.Занданшатар
3. Байгаль орчин, аялал жуулчлалын сайд – Н.Цэрэнбат
4. Батлан хамгаалахын сайд – Н.Энхболд
5. Гадаад харилцааны сайд – Д.Цогтбаатар
6. Сангийн сайд – Ч.Хүрэлбаатар
7. Хөдөлмөр, нийгмийн хамгааллын сайд – С.Чинзоригийг
8. Хууль зүй, дотоод хэргийн сайд – Ц.Нямдорж
9. Барилга, хот байгуулалтын сайд – Х.Баделхан
10. Боловсрол, соёл, шинжлэх ухаан, спортын сайд – Ц.Цогзолмаа
11. Зам, тээврийн хөгжлийн сайд – Ж.Бат-Эрдэнэ
12. Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд – Д.Сумъяабазар
13. Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд – Б.Батзориг
14. Эрчим хүчний сайд – Ц.Даваасүрэн
15. Эрүүл мэндийн сайд – Д.Сарангэрэл

Шинэ сайд нар маргааш тамгаа гардан авч, шууд ажилдаа орно.