Нийслэлийн газрын алба өчигдөр хүний хөлд дарагд­лаа. Тэнд цугларсан хүмүүс ихэд бухимдангуй байв. Учир нь газрын албаныхан иргэ­дийн асуудлыг тууштай ший­дэж өгөхгүй, хэдэн бие рүүгээ олон дахин буцааж, чирэг­дүүлснээс болжээ.

“Эрс ши­нэчлэл” хөдөлгөөний Тө­лөө­лөн удирдах зөвлөлийн ги­шүүн Б.Батбаатар “Бид Нийс­лэлийн зургаан дүүрэгт су­дал­гаа явуулахад оролцогс­дын 73 хувь нь Нийслэл, дүүргийн газрын албад авли­гад автсан гэж хариулсан байна. Хэрэв газ­рын алба хүнд суртал гарга­даггүй бол өнөөдрийнх шиг их хүн энд оволзож, бухимдах­гүй байсан юм” гэлээ. Өдөр­лөгт ирсэн хүмүүс ихэвчлэн амьдарч байсан газрыг нь дуудлага худалдаагаар оруул­­­­чихлаа, газраа өмчлөх гэхээр янз бүрийн шалтаг тоочоод явдал их удаж байна гэх зэрэг асууд­лаар мэргэ­жилт­нүүдэд хандаж байсан юм. Мөн тэд үнэгүй газар өмчлүүлэх хуу­лийн хугацааг сунгаж, газрыг гэр бүлийн гэх зориулалтыг иргэн бүрт бол­гож өөрчлөх саналтай байлаа. Өнөөдрийн байдлаар нийс­­лэлийн хэм­жээнд ахуйн зориулалттай хашааны газар өмчлөлт 90 орчим хувьтай явж байгаа гэнэ. Харин зус­лангийн газрыг тавдугаар сараас эхэлж өмч­лүүлэх юм байна.

Үүнд 20 орчим мянган өрх багтжээ. Зуслангийн га­зар­гүй орон сууцны айлууд хотын за­­хаас газар өмчлөх бо­ломж­той аж. Зөвхөн Сон­гино­хайр­хан, Хан-Уул дүүр­гийн газрын ал­­банд хандах юм байна.

Тухайн газарт суурьшиж болон эзэмшиж эхэлснээс хойших төлбөрөө барагдуулахгүй бол газар өмчлүүлэхгүй

Нийслэлийн газрын алба­ны төлбөр, үнэлгээний хэлт­сийн дарга Д.Дашцэцэгтэй уулз­­­лаа.

-Газрын бүсчлэл болон төлбөрийг яаж тогтоодог юм бэ?
-1997 онд Засгийн газрын тог­­тоо­лоор нэг га газрын суурь үнийг 440 сая төгрөг гэж тог­тоо­­­сон байдаг. Энэ үнээс орон нут­гийн газрын төл­бө­­рийг тооцож хураам­жийн хэм­жээг тогтоо­дог. Нийс­­­лэлд нэг метр квад­рат газрын ху­раам­­жид 44-440 төгрөг төлдөг. Хот бай­­гуу­лал­тын зарчмаар ин­же­­нерийн байгууламжтай га­­зар нь I бүс, цаашид тодор­хой хэмжээ­гээр ашиглах бо­­ломж бүхий шугам сүлжээ­тэй, ерөнхий төлөвлө­гөө нь хэ­рэг­жиж бай­гаа суу­рин газар II бү­­сэд ха­­маар­­даг. Харин гэр хо­­­роол­­лын айлууд III, алс­лагд­­сан төв суурин газар IҮ, үүнээс цаа­­ших нь Ү бүсэд ор­­дог.

-Шинээр барих замын зу­­­рагт хамрагдсан айлуу­дын үнэлгээг яаж хийдэг вэ?
-Нийслэлийн зам тээв­рийн газраас зураг нь гардаг. Үүний дагуу манайх зөвхөн га­­­зарт нь үнэлгээ тогтооно. Хот төлөв­лөлтийн зохион бай­­гуулалттай холбоотой­гоор зам тавьж өр­гөтгөх гэ­­хээр за­­рим айлын хоёрны нэг, эсвэл нэг тал хэсэг нь ор­­­чихсон бай­­­даг. Ийм то­хиол­­­долд нэг метр квадрат газ­­рын үнэд 13200 төгрөг төл­­нө.

-Ахуйн зориулалтаар эзэмшиж байгаа болон өм­чил­­сөн газар ямар хураамж өгөх ёстой юм бэ?
-Эзэмшиж байгаа тохиол­долд газрын төлбөр гэж 3008, ха­­­­рин өмчилсөн бол 2700 төг­­­­­рө­­гийн татвар төлдөг юм. Хэ­­­­рэв эзэмшиж байсан өрх төл­­­­бөрөө төлөөгүй то­хиол­долд га­­­зар өмчлүү­лэхгүй.

-Тэгвэл төлбөрийг ту­хайн газарт суурьшиж эхэлс­­­­нээс тооцох уу, эсвэл эзэм­­шиж эхэлснээс нь тоо­цох уу?
-Суурьшиж байсан болон эзэмшлийн гэрчилгээ авс­наас нь хойших төлбөрийг төл­­­­­­­­­сөн байх ёстой.

-Эмзэг давхаргын өр­хийг төлбөрөөс чөлөөлөх бо­­­­­ломж бий юу?
-Иргэний ахуйн зориу­лалт, хашааны газарт 90 ху­­вийг нь улс төлдөг. Улсаас ийм хөн­гөлөлт үзүүлж бай­хад ту­­хайн өрх ямар ч дав­харгынх бай­­­сан төлбөрөө төлөх учир­тай. За­рим хү­мүүс хорооны За­­­саг даргын то­дорхойлолт ба­­риад газрын төл­бөрөөс чө­­­лөөлөг­дөх хү­­сэлтэй байгаа гэ­­­­сээр над дээр орж ирдэг. Хуулинд заасны дагуу Засаг дар­­га төл­­бөрөөс чөлөөлөх шийд­­­вэр гаргах эрхгүй бай­даг.

М.Мөнхцэцэг