Монголд хорт хавдраар өвчилсөн хүүхдүүдийн дий­лэнх нь цус, тархи, ясны хорт хавдартай аж. Тиймээс хорт хавдартай хүүхдүүдэд тус­лах зорилгоор Б.Батзолбоо “Эрүүл хүүхэд, ирээдүй” ний­гэмлэгийг жилийн өмнө бай­гуулжээ.

Б.Батзолбоо одоо­гоос гурван жилийн өмнө буюу 17-хон настайдаа өнчин тархины хавдартай болох нь оношлогдож байсан гэдэг. Харин сайн санаат герман хүмүүсийн ачаар ХБНГУ-д эмчлүүлээд ирсэн юм байна. Өдгөө тэрээр МУИС-ийн оюу­тан. Түүний байгуулсан ний­гэмлэг өнгөр­сөн баасан га­ригт анхны аж­лаа зохион бай­гуулав. “Эрүүл хүүхэд, бид­ний саруул ирээ­дүй” сэдэвт ду­гуй ширээний ярилцлагад Хавдар судлалын үндэсний төвийн дүрс онош­ло­гооны их эмч Р.Асай, ЭНЭШТ-ийн хүүх­дийн клини­кийн гема­тологич их эмч А.Пүрэвсүрэн, Нэгдсэн III эмнэлгийн мэс заслын тас­гийн эрхлэгч Х.Ху­саян зэрэг хүүхдийн хорт хавд­рын өвч­ний чиглэлээр манайдаа мэр­гэшсэн хүмүү­сийг урьжээ. Мөн Эрүүл мэн­дийн яамны төлөөлөгч ч ирсэн байв. Ярилцлагын гол сэдэв нь Монголд эмчилж чадахгүй байгаа хорт хавдрыг эмчил­дэг болъё. Ингэхийн тулд онош­­­логоо, эмчилгээний то­ног төхөөрөмжийг сайж­руу­лах шаардлагатай байгаа тухай байсан юм. Сүүлийн үед улам залуужиж буй хорт хавдраас хувь хүн өөрөө урьдчилан сэргийлэх өвчнөө эрт үедээ оношлуулж байх нь чухлыг онцолж байлаа. Өнөө­дөр Монголын эрүүл мэндийн байгууллагуудад гадныхны хандиваар олгож буй тоног төхөөрөмжийн нэлээд хэсэг нь тухайн орондоо хэрэглээд удчихсан байдаг гэнэ. Харам­салтай нь, хандиваар ирсэн то­ног төхөөрөмж дээр ажил­лах мэргэжилтнийг гадаадад мэргэжил дээшлүүлээд ирэх үед өнөө багажнуудынх нь ажиллах хугацаа дуусгавар болчихдог. Тиймээс эхлээд эмч, мэргэжилтнүүдээ гадны хөгжилтэй улсад бэлтгэсний дараа тухайн хүн ямар онош­логооны аппаратыг авчрахаа ший­­дэх хэрэгтэй зэргийг ярилц­­лагад оролцогчид санал болгож байв. Хүнсний чанар­гүй бүтээгдэхүүн олширч, эко­логийн тэнцвэрт байдал алдагдаж байгаа өнөө үед манай улсад хорт хавдрын өвчлөл ихсэх хандлагатайг дурдаж байлаа. “Эрүүл хүү­хэд ирээдүй” нийгэмлэгийн Удир­дах зөвлөлийн дарга, Б.Бат­золбоогийн ээж Д.На­ранчимэг “Би таван хүүгийн ээж. Миний хоёр дахь хүү Батзолбоо өнчин тархины хорт хавдраар өвчилсөн. Гэтэл Монголд эмчлэх бо­ломжгүй учраас гадаадад эмчлүүлэх шаард­ла­гатай болсон. Ингээд энд тэн­дээс хандив тусламж гуйж, өр шир тавьсны эцэст Германд эмч­лүүлсэн л дээ. Харамсалтай нь, өнөөдөр биднээс дор, ядуу амьдралтай айлын хүүхдүүд хорт хавд­раар өвчилсөн то­хиолдолд үхлээ хү­лээх л үл­дээд байгаа юм. Энэ бол хатуу ч гэсэн үнэн үг. Тий­мээс миний хүү өөрөө санаа­чилга гаргаж энэ нийгэмлэ­гийг байгуулж, өвчинд шанал­сан хүүхэд, тэдний эцэг, эхэд сэтгэлийн дэм хайрлаж, ядаж ганц нэгийг нь Монголдоо эмчилье гэсэн зорилт тавиад ажиллаж байна. Мөн Монголд эрүүл мэндийн даатгал хүүх­дүүдэд наалдаж, нялзаж бай­гаа нь ховор. Тэгэхээр хүүх­дийн эрүүл мэндийн асуу­далд төрийн оролцоог сайжруулъя гэсэн уриа дэвшүүлсэн. Гад­ны орнуудад хүүхдийг 16 нас хүртэл эрүүл мэндийн үйлчил­гээний зардлыг нь 100 хувь төрөөс даадаг юм билээ. Хүүг минь Германд эмчлүүлэ­хэд нийт 200 гаруй сая төгрөг зарцуулсан. Энэ их мөнгийг манай гэр бүл дангаараа гар­гаа­гүй. Би өөрөө гадаадад су­ралцаж байсан учраас эзэмш­сэн хэлнийхээ мэдлэ­гийг ашиг­­­­лаж, интернэт ухаж байж, гер­ман хүмүүстэй хол­боо тог­тоосноор хүүгээ эмч­лүүлсэн. Одоо ч миний хүү­гийн хоёр нүд хараагүй. Ба­руун нүд нь таг хараагүй, зүүн нүд нь бүдэг хардаг. Гэхдээ биеийн байдал нь дажгүй. Нийгэмлэгийнхээ үйл ажил­ла­гааг өргөжүүлж, эрүүл мэн­дийн салбарын мэргэ­жилт­нүүдийн үнэтэй саналыг сонсч, цаашид хамт­ран ажиллах зорилгоор энэ уулзалтыг зо­хион байгуулж байгаа юм“ хэмээн хурлын үеэр хэлж байв.

Энэ үеэр Хавдар судла­лын үндэсний төвийн дүрс, оношлогооны их эмч Р.Асай­гаас Монголд хорт хавдраар өвчилсөн хүүхдүүдийн өнөө­гийн байдлын талаар тод­руулга авсан юм.

-Монголд хүүхдийн хорт хавдрын өвчлөлд зон­хилж буй өвчин нь юу бай­гаа бол?
-Сүүлийн таван жилийн дүн бүртгэлийн судалгаагаар хорт хавдрын өвчлөлийн хам­гийн эхний байранд цусны хорт хавдар орж байна. Дараа нь тархины хавдрын өвчлөл байгаа.

-Хорт хавдрын шалт­гаан нь юу байна?
-Хүүхдийн цус, тархины хорт хавдар төрөлхийн бай­даг. Удамшлын болон төрө­хийн гаж хөгжлөөс болж хорт хав­дар үүсээд байна. Тий­мээс жирэмсэн эхчүүд хоол тэ­жээл болон эрүүл саруул хүү­хэд төрүүлэх бүхий л нөхцөлийг хангах шаардлагатай.

-Монголд хүүхдийн хорт хавдрын эмчилгээ ямар түвшинд байгаа вэ?
-Бид бүх бололцоогоороо л хорт хавдартай хүүхдүү­дийг эмчилж байгаа. Эмчил­гээ үр дүнгүй болж байгаагийн учир нь хорт хавдрын онош оройтож тогтоогдсоноос бол­дог. Мөн цусны хорт хавдрыг эмчлэхэд асар үнэтэй эм тариа хэрэгтэй. Эдгээр хүчин зүйлээс болж хорт хавдрын эмчилгээ манайд тиймхэн байна. Хорт хавдрыг эмчлэх гурван төрлийн эмчилгээ бий л дээ. Мэс засал, химийн болон туяа эмчилгээ, хав­сарсан эмчил­гээ гэж байна. Одоо манайд химийн эмчил­гээг л түлхүү хийдэг.

-Ер нь хүүхдийн хорт хавдар эдгэх үү?
-Олдмол хавдар бол эхэн үедээ эдгэрнэ л дээ. Гэхдээ төрөлхийн хавдар хэцүү.

-Дээр дурдсан хорт хавд­раар өвчилсөн хүүх­дийн тоо Монголд хэд хү­рээд байна?
-Цусны хавдрыг Эх нял­хаст, тархины хавдрыг Гу­равдугаар эмнэлэгт эмчил­дэг. Нэгдсэн дүнгээр жилд 40-50 хүүхэд дээрх төрлийн хавдраар өвчилж байгаа гэ­сэн тоо гарсан.

-Хорт хавдраар өвч­лөгс­дийг хүйсээр нь аваад үзвэл?
-Ер нь хорт хавдартай хүүхдүүдийн дийлэнх нь эрэг­тэй байдаг. Насны хувьд 10-15 насныхан байна.

-Онош нь оройтож тог­тоогдсон хорт хавдартай хүүхэд хэдий хугацаанд амьдардаг бол?
-0-6 сарын хугацаанд амьд­арна.

Я.Мөнгөнцэцэг