Эрчим хүчний зохицуулах хороо өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард цахилгааны үнэ нэмсэн. Үүний дараа өргөн хэрэглээний барааны үнэ нэмэгдэж, иргэдийн худалдан авах чадварт шууд нөлөөлөв.

Жишээ нь иргэдийн хамгийн их худалдан автаг талх нь Атар талх. Энэ талхны нийт зардлын 3.5 хувийг цахилгааны зардал эзэлдэг.

ЭХЗХ-ны Үнэ тарифын газрын дарга Б.Эрдэнэбулган:

-Эрчим хүчний үнийг өнгөрсөн арваннэгдүгээр сард нэмсэн. Үүнээс хойш айлууд, ААН-ийн нийт хэрэглээ буурсан уу?
-Хэрэглээ буураагүй. Учир нь жил бүр 6-8 хувиар эрчим хүчний хэрэглээ нэмэгддэг. Шинэ байрууд ашиглалтад орж, эдийн засаг тэлэх хэрээр хэрэглээ нэмэгдэнэ. Гэхдээ Ховд аймагт оргил ачааллын үеийн чадал 18 мвт байснаа 16 мвт болсон нь сайн үзүүлэлт.  Учир нь баруун бүс нийт цахилгааныхаа 80 хувийг импортолдог. Тэгэхээр хэрэглэгчид оргил цагаар эрчим хүчээ хэмнэжээ.

Ямартай ч ДЦС-уудад нүүрс нийлүүлдэг гурван уурхай засвар хийх санхүүгийн чадамжтай боллоо. Эрчим хүчний салбарт нийт 90 орчим байгууллага бий. Тэдний зарим нь өнгөрсөн хугацаанд цалингаа тавихын тулд банкнаас зээл авсан удаа бий. Богино хугацаанд гал унтраасан ч дунд, урт хугацааны алдагдал буурахгүй. Учир нь дулаан, усны төлбөрийг Засгийн газраас хойшлуулав. Тариф нэмээгүй байсан бол бид 2024 онд 355 тэрбум төгрөгийн алдагдал хүлээх байв.   

Үүнийг богино хугацаанд өрөөр санхүүжүүлж болох ч урт хугацаанд боломжгүй. Түлш, эрчим хүчний салбарт тоног төхөөрөмж нийлүүлэгчид төлбөрөө хийгээгүй бол ханган нийлүүлэлтээ зогсооно.

-Төрөөс татаас өгдөг үү?
-Баруун болон Алтай-Улистайн эрчим хүчний бүс болон арваад аймгийн дулааны станцад л татаас өгдөг. Төвийн бүс нэг ч төгрөгийн татаас авдаггүй.

-Дулаанаа цахилгаан халаагуураар шийдсэн олон айлын цахилгааны төлбөр их нэмэгдсэн гэж гомдол гарсан.          
-Засгийн газрын 2017 оны 199-р тогтоолоор гэр хорооллын иргэд шөнийн цахилгааны төлбөрийн хөнгөлөлт эдэлдэг. Энэ хөнгөлөлт хэвээрээ, тэдгээр өрхийн төлбөрийн тодорхой хувийг Засгийн газар төлж байгаа тул хэрэглэгчид хэрэглээгээ удирдах сэтгэл зүй байх ёстой гэж бид үзсэн.

Цахилгаан эрчим хүчийг хэрхэн бий болгодог вэ? Цахилгаан станцад нүүрс шатааж, халуун уур ашиглаж дулааны энерги бий болгодог. Дулааны энергиэр цахилгаан энерги бий болгодог. Цахилгаан энергиэ дамжуулах болон түгээх сүлжээгээр дамжуулна.

Ингэж гэр хорооллын айлд хүргэсэн цахилгааныг эргээд дулааны эрчим хүчинд ашиглаж байна. Технологийн хувьд ингэж гэрээ халаах нь өндөр өртөгтэй.              

Мөн гэр хорооллын гэрүүд, байшингууд 60-80 хувийн дулаан алдагдалтай байгааг бууруулах хэрэгтэй. Халаалтын тоног төхөөрөмжөө сайжруулах шаардлагатай. Засгийн газар шөнийн хөнгөлөлтөд хамруулах нөхцөлийг сайжруулсан нь цахилгаанаар гэрээ халаадаг айлуудад таатай мэдээ юм. Өдрийн 12 цагийн хэрэглээг нь үнэ төлбөргүй болголоо. Ингэснээр энэ айлуудын цахилгааны төлбөр дунджаар 30 хувиар хэмнэгдэнэ.    

Жишээ нь сард 600 мянган төгрөг төлдөг айлын төлбөр үнэ нэмсний дараа 1.2 сая төгрөг болсон. Энэ айл их өндөр хэрэглээтэй буюу 4000-5000 квт.ц хэрэглэдэг байжээ.   

Бид цахилгааны тарифаа өнгөрсөн 11-р сард нэмсэн, буцаагаад бууруулж болохгүй. Учир нь хөрөнгө оруулагчид хүчинтэй тарифт суурилан, хөрөнгө оруулах, эсэхээ шийднэ. ААН-үүдийн үнийг 30-аас илүүгүй хувиар нэмсэн. Уул уурхайн салбарынхыг гэхэд 16 хувиар нэмсэн. Бүх хэрэглэгчийн үнэ 85 хувиар нэмэгдээгүй, энэ нь ташаа мэдээлэл юм.

-Дулааны үнийг нэмэх төлөвлөгөөг Засгийн газар хойшлуулав. Энэ нь ямар үр дагавартай вэ?
-Дулааны үнийг дунджаар 85 хувиар өсгөх тооцоо хийсэн ч хойшиллоо. Одоо 50м кв талбайтай байртай, дөрвөн ам бүлтэй бол өвөл дулаан, халуун усандаа нийт 42800 төгрөг төлж байна. Энэ нь 84 мянган төгрөг болох байв. Халаалтын 8 сар, зуны дөрвөн сарын халуун усны төлбөр гээд нийтдээ тухайн айл жилд 820 мянган төгрөг төлнө гэсэн үг юм.           

Өнгөрсөн өвөл хэд хэдэн удаа цахилгаан хязгаарласан. Гэтэл нэг хэсэг нь тоггүй байхад нөгөө хэсэг нь тэр цахилгаанаар гэрээ халаах нь шударга ёсонд нийцэх үү?

Эрчим хүчний зохицуулах хорооны Эрчим хүч хэмнэлтийн газрын дарга А.Бат-Эрдэнэ “Бид эрчим хүчээ хэрхэн хэмнэх талаарх мэдээллийг өнгөрсөн оноос хойш түгээж байна.

СХД-ийн ухаалаг тоолууртай 90 айлын цахилгааны нийт хэрэглээг харьцуулав. Ингэхэд оргил ачааллын үеийн хэрэглээ 6 хувиар буурчээ.

Судалгаанд хамрагдсан айлуудын 94 хувь нь эрчим хүчээ хэмнэх аяны талаарх мэдээллийг хүлээн авсан, 34 хувь нь хэмнэх арга хэмжээ авсан гэж хариулжээ.

Бид хүүхдүүдэд эрчим хүчний хэмнэлтийг багаас нь ойлгуулах зорилгоор Нийслэлийн боловсролын газартай хамтран ажиллаж, 140 мянган хүүхдэд мэдээлэл хүргэсэн.

Хүүхдүүдийн дунд зургийн уралдаан зарлав. Ирэх хичээлийн жилээс эхлэн бага ангийн сургалтын хөтөлбөрт “Зөв хэрэглэж, зөндөө хэмнэе” гэсэн агуулгыг багтаана” гэв.

-Мэдээлэл өгсөнд баярлалаа.