Эмэгтэйчүүдийн эмч Б.Оюунбилэгтэй уулзлаа. Умайн хүзүүний болон өнд­гөвчний хорт хавдраар өвчлөгсдийн тоо өдөр ирэх тусам нэмэгдэж бай­гаа энэ үед тэрээр охид, бүсгүйчүүдэд зөвлөгөө өгөх үүднээс дараахь сэд­вээр ярилцсан юм. “ОБИ” эмэгтэйчүүдийн хавдрын эмнэлгийн ерөнхий эмч Б.Оюунбилэг Хавдар суд­лалын үндэсний төвд эзэмш­сэн мэргэжлээрээ 28 жил ажиллажээ.

-Умайн хүзүүний хорт хавдраар өвчлөгсдийн тоо ихэссэн тухай хүн бүр ярих болж. Энэ нь ямар учиртай юм бэ. Үүний эсрэг Монго­лын эмч нар юу хийж чадах бол?
-Умайн хүзүүний хорт хавдрын өвчлөл өнөөдрийн байдлаар дэлхийд нэлээд дээгүүрт орох болсон. Хорт хавдрын бусад өвчлөлтэй харьцуулахад тархалт нь ч их байгаа. Умайн хүзүүний хорт хавдар гэдгийг энгийн үгээр тайлбарлавал, савны амс­рын хавдар юм.

Монголд энэ өвчин нь эмэгтэйчүүдийн хорт хавдар дотроо нэгдүгээрт ордог. Өвчлөгсдийн хувьд дийлэнх нь өвчин хүндэрсэн буюу гурав, дөрөвдүгээр шатандаа орсон үедээ эмчид ханддаг. Хожуу, хүндэрсэн үедээ эмч­лүүлдгээс одоогоор нас ба­ралтын тоо ихсэх ханд­ла­гатай байна.

Нөгөөтэйгүүр, тураах, хөх том­руулах бэлдмэлүүдийн тоо орширч, тэр хэрээр охид бүсгүйчүүд дур мэдэн хэрэг­лэдэг болсон зэрэг нь хорт хавдраар өвч­лөх бас нэгэн шалтгаан болж байгаа. Мөн жирэмслэлтээс сэргийлэх, уст­гах бэлдмэ­лүүдийг ч дур­даж болно. Ин­гэснээр гор­моны өөрчлөл­төөс үүсдэг өнд­­гөвч­ний хорт хавдраар өвч­лөгсдийн тоо өдөр ирэх ту­сам нэмэгдэх болсон. Үүний үр дагавраас үүдэж хөхний хорт хавдраар өвч­лөгсдийн тоо ч өсч байна. Хамгийн гол нь охид бүс­гүйчүүд хорт хавдрын та­лаарх мэдлэг дутмагаас өвчний вирус тээн өвчин хүнд ша­тандаа ороход нөлөөлдөг гэж хэлж болно. Энэ ч утгаа­раа ерөнхий бо­ловсролын дунд сургуулийн сурагчдад эд­гээр өвчнүү­дээс сэргийлэх тухай мэдлэг олгох хэрэгтэй юм шиг са­нагдсан. Урьдчилан сэр­гий­лэх үзлэгт хамрагдах нь хорт хавдраас сэргийлдэг.

-Умайн хүзүүний хорт хавдар юунаас үүдэлтэй вэ. Өвчтөнөөс бусдад халд­вар­лах то­хиолдол бий юу. Бүрэн эмчлэгдэх үү?
-Ер нь эмэгтэй хүн бүр жилд нэг удаа хавдрын эмчид үзүүлж байх нь чухал. Хам­гийн гол нь умайн хүзүүний хавдрыг эрт үед нь илрүүлэх ганцхан боломж байдаг. Энэ нь эсийн шинжилгээнд хам­рагдах явдал. Хорт хавдар вирусээр үүсгэгддэг. Өөрөөр хэлбэл, HPҮ буюу хүний па­пи­ломе вирусээр дамжин халдварладаг. Энэ нь дийлэнх тохиолдолд бэлгийн замаар буюу эрэгтэй хүнээс дамжин халдварладаг. Нэг ёсондоо эрчүүд хорт хавдар үүсгэдэг вирусийн дамжуулагч нь бол­дог гэсэн үг. Одоогоор умайн хүзүүний хорт хавдраар өвч­лөгсдийн 35 хувь нь вирусийн халдвар авсан гэсэн судалгаа бий.

Эрчүүд хорт хавдрын ви­рус тээсэн тохиолдолд өөрөө өвчилдөггүй. Эмэгтэйчүүдийн хувьд хорт хавдрын вирус авсан л бол тэр нь бүрэн устдаггүй сөрөг талтай. Ви­русээр халдварладаг хорт хавдар нэлээд аюултайд тооцогддог. Бэлгийн нэлээд олон хавьтагчтай, эрт бэлгийн харьцаанд орсон эмэгтэй­чүүд умайн хүзүүний хорт хавдраар өвчлөх магадлал өндөртэй байдаг. Энэ өвчнийг эмчлэгдэх­гүй мэтээр ойлго­дог цөөнгүй эмэгтэйтэй таар­сан. Тэдэнд хандаж хэлэхэд, умайн хү­зүүний хорт хавдрыг эрт ил­рүүлж эмчлүүлбэл бү­рэн анагааж болно.

-Тэгвэл хөхний хорт хавдраар өвчлөх нь юунаас үүдэлтэй юм бэ?
-Үр хөндөлт хийлгэх нь хөхний хавдраар өвчлөх гол шалтгаан юм. Хорт хавд­рын вирусийг идэвхгүйжүүлж бол­дог арга байдаг ч манай­хан төдийлөн хайхардаггүй.

-Ямар арга гэж…
-Тамхи татах нь хорт хавдрын вирусийг идэвхжүү­лэх гол шалтгаан нь болдог. Тамхи татлаа л бол түүний хор нь зургаан секундын дараа умайн хүзүүний эмгэг рүү очиж хэвийн эд эсийг устгаж өвчлүүлдэг аюултай.

-Эмэгтэй хүн бүр жилд нэг удаа эсийн шинжилгээ өгөх хэрэгтэй гэж та хэллээ. Эсийн шинжилгээ өгөхөд ямар бэлтгэлтэй ирэх ёстой вэ?
-Шинжилгээ өгөхөөс 48 цагийн дотор угаалга цэвэр­лэгээ, эм цацлага хийхгүй байх нь чухал. Эсийн шинжил­гээ өгөх нь мазокийн шин­жилгээ өгөхтэй адилхан тул биед ямар нэгэн өвдөлт байх­гүй. Тэгээд ч эсийн шинжил­гээгээр хортой хавдар үүс­гэдэг вирус байгаа, үгүй эсэ­хийг тогтоох бүрэн боломж­тойгоос гадна бусад нян, гормоны өөрчлөлт зэргийг ч илрүүлэх боломжтой.

-Умайн хүзүүний хорт хавдар мэс заслаас өөр аргаар эмчлэгдэх үү?
-Умайн хүзүүний хорт хавдар дотроо дөрвөн үе шаттай. Нэг, хоёрдугаар үе дээрээ оношлогдвол 100 хувь эмчлэгддэг. Энэ үед тухайн эмэгтэйн биед ямар нэгэн зо­виургүй ч бэлгийн ажлын үед эсвэл хол явган алхсан то­хиолдолд цусан ялгадас га­рах, сарын тэмдгийн мөч­лөг алдагдах зэрэг нь дээрх өвч­нөөр өвчилсөн анхны шинж тэмдэг болдог.

Харин гуравдугаар үе шатандаа орсон тохиолдолд ууц нуруугаар болон гуя өв­дөх, доогуур эвгүй үнэртэй ялгадас ялангуяа усархаг шингэн гардаг. Ийм үед эмч­лэгдэх магадлал 60-70 хувь байдаг. Энэ нь өвчтөний амьд­­рах хугацааг уртасгаж өгдөг гэсэн үг. Сүүлийн буюу дө­рөвдүгээр шатандаа орсон бол эмчлэхэд хүнд. Өвдөж, их хэмжээгээр цус алдах зэрэг зовиур элбэг тохиол­доно. Мэс заслын аргыг умайн хүзүүний хорт хавдрын нэг хоёрдугаар үед л хэрэг­лэдэг. Ихэнхдээ физик эм­чил­гээ хийгддэг.

-Хорт хавдраар өвчилж байсан бүсгүйчүүдийн хувьд төрөхөд хүндрэл гарах уу?
-Төрөх насны эмэгтэй­чүүд хавдраа авахуулсан бол төрөхөд хүндрэл байхгүй.

-Умайн хүзүүний хорт хавдраар өвчлөгсөд насны хувьд залуужсан гэж сонс­сон. Шалтгаан нь юу бол?
-Замбараагүй бэлгийн хавь­­талттай холбоотой. Ялан­­гуяа биеэ үнэлэгч эмэг­тэйчүүд энэ өвчлөлөөр өвч­лөх нь их байдаг тул уг байд­лаас өөрийгөө татаж, эмчид хандахыг зөвлөж бай­на.

-Сүүлийн үед охид, бүс­гүйчүүд өдөр тутмын ариун цэврийн хэрэглэл тогтмол хэрэглэдэг болсон. Энэ нь эрүүл мэндэд нөлөөлөх үү?
-Төрөл бүрийн анхилам үнэртэй гэгдээд байгаа өдөр тутмын хэрэглэлүүд архаг үрэвсэл мөөгөнцрийг сэд­рээдэг муу талтай. Тиймээс харшилтай охид, бүсгүйчүүд хэрэглэхэд тохиромжгүй гэд­гийг сануулмаар байна. Түү­нээс гадна бүсгүйчүүд бэлэг эрхтнээ төрөл бүрийн шингэн саван, бодисоор угаа­даг бол­сон. Олон жил эмэг­тэй­чүү­дийн эмчээр ажиллаж бай­гаагийн хувьд үүнийг бу­руушаадаг. Учир нь эмэгтэй хүний үтрээн дотор ашигтай микроб байдаг бөгөөд тэр нь гаднаас орж ирсэн микробыг устгаж хүчийг нь бууруулах үүрэгтэй. Гэтэл энэ микробыг элдэв бодисоор устгачихдаг болсон. Хүн хүчил төрөгчтэй орчинд амьдардгийн адил ашигтай микроб ч тодорхой орчинд байх ёстой. Тиймээс ямар нэгэн бэлгийн замын өвчнөөр өвчлөөгүй тохиол­долд зүгээр усаар угаахад хангалттай.

Чапаевын Анна