Сүрдэм, бишрэм, гайхам уулсыг би гэрэл зурагчин Б.Эрдэнэбулганы бүтээлээс олж харсан. Хорь гаруйхан настай хэдий ч хэн бүхний зориглоод байдаггүй Алтай таван богдын Хүйтэн, Найрамдал, Цаст Цамбагарав, Сутай, Түргэний ноён оргил Дэглий Цагаан, Хархираан ноён оргил Мөст, Европ тивийн ноён оргил Эльбрус, Хорьдол сарьдагийн нурууны оргил Дэлгэрхаан зэрэгт гарч тэрхүү агшныг гэрэл зургийн хальснаа мөнхөлж амжжээ. Тав дахь жилдээ зураг авч эхэлсэн ч энэхүү салбарт өөрийн өвөрмөц хэв маяг, бүтээлээрээ хэдийнэ танигдсан байна.

Байгалийн гэрэл зургийн “Studio 11” студид ажилладаг тэрбээр 2012 онд “Оюу толгой-Хүмүүс” гэрэл зургийн уралдаан тусгай байр, 2012 онд “Миний сайхан эх орон” гэрэл зургийн уралдаан тэргүүн байр, 2013 онд “Bodi Electronics - Монголын сайхан орон” уралдаанд тусгай байр, 2015 он Хүрээлэн төслөөс зохион байгуулсан уралдаанд тэргүүн байрыг тус тус хүртжээ.

“Хүний хараанд өртөөгүй өөр өнцгөөс зураг авах гэж...”
Манай өвөө зураач байсан болоод ч тэр үү би багадаа байгалийн зураг зурах дуртай хүүхэд байлаа. Отгонтэнгэр хайрхныг ч их зурсан даа. Магад уран зурагт сонирхолтой энэ хүсэл гэрэл зурагт хөтөлсөн байж болох юм. Анх жижиг компакт камераар Богд уулын зураг авсан минь их таалагдаж мөнгөө цуглуулж байгаад Nikon-ны сонирхогчийн камер худалдан авсан. Харин гэрэл зурагт дурлах болсон шалтгаан гэвэл хүмүүсийн магтаал, урмын үгс юм. Хэрэв хүмүүс намайг дэмжээгүй бол гэрэл зурагт гүнзгий орохгүй байсан ч юм бил үү. Байгалийн гэрэл зургаар дагнадаг учраас хүн очиход бэрх үзэсгэлэнт байгаль, уулсын зураг авахыг эрмэлздэг. Тиймээс хүний хараанд өртөөгүй өнцгөөс зураг авах гэж уулын спорт, явган аяллын спортыг сонирхож, хичээллэж эхэлсэн.

“Гараагаа Асралт хайрхнаас...”
Монголын ихэнх уулчин Хэнтийн нурууны ноён оргил Асралт хайрханд авирч спортын гараагаа эхэлдэг. Энэ жишгээр би анх Асралт хайрханд өвлийн авиралт хийж байв. Тухайн үед зураг авах гэж гүйх шахам л яарч билээ. Тэгээд зургаа авсныхаа дараа хажуугийнх нь оргилд гарч Асралт хайрхны зургийг буулгаж байлаа. Дурлаж хийсэн болохоор ер ядраагүй байх. Дараагийн нэг авиралтаар камер царцсан учраас зураг авч чадаагүй. Бас л сүрдэм ”чанга” хайрхан шүү.

“Эльбрус! Үүлнээс дээгүүр цухуйх оргилууд, үүлэнд тусах нарны туяа...”
Хамгийн сүрдэм, гайхалтай мэдрэмжийг төрүүлж байсан Европ тивийн ноён оргил Эльбрус. Үүр туяарах үед 3900 метрт байрласан майхнаасаа гараад дээш 4800 метрт өгсөх үед нар мандсан. Энэ үед үүлс өлмий дор яг л далай шиг харагдаж байсан. Үүлнээс дээгүүр цухуйх оргилууд, үүлэнд тусах нарны туяа гээд үгээр хэлэхийн аргагүй гайхалтай...

“Шантралгүй хүрсний эцэст эрч хүч дахин нөхөгдөх шиг...”
Оргил руу мацаж явахад ядрах, шантрах зүйл их тохиолдоно. Харин оргил дээр гарсны дараа эрч хүч дахин нөхөгдөх шиг л болдог. Өндрөөс энэ дэлхий алган дээр байгаа юм шиг...

“Дараагийн хүрэх оргил бол үзүүрлэсэн харандаа шиг шовх Цагаан суварга... Түүний дараа Эверест...”
Миний мөрөөдөл Эверест. Харин заавал хүрнэ гэж боддог оргил бол Алтай таван богдын Цагаан суварга хэмээх үзүүрлэсэн харандаа шиг шовх, үзэсгэлэнтэй оргил.

“Амьдралын минь оргил... Магадгүй 10 жилийн дараа...”
Амьдралынхаа оргилын дөнгөж бэлд нь яваа байх. Магадгүй 10 жилийн дараа оргилд нь хүрнэ...

“Шилдгийн төлөө суралцсаар л явна...”
Өөрийгөө сайн зурагчин гэж боддог. Гэхдээ шилдэгт хүрэхийн төлөө суралцсаар л явна.

“Агшин бүрийг мөнхөлж, түүхийг бүтээдэг агуу зүйл бол...”
Агшин бүрийг мөнхөлж, түүхийг бүтээдэг агуу зүйл бол гэрэл зураг.

“Алтай таван богд, Цаст Цамбагарав, Сутай, Түргэний ноён оргил Дэглий Цагаан гээд л...”
Алтай таван богд, Цаст Цамбагарав, Сутай, Түргэний ноён оргил Дэглий Цагаан, Хархираан ноён оргил Мөст, Европ тивийн ноён оргил Эльбрус, Хорьдол сарьдагийн нурууны оргил Дэлгэрхаан, Хангайн нурууны ноён оргил Отгонтэнгэр хайрхан, Хангайн нурууны Дуган энгэр оргил, Саяны нурууны ноён оргил Мөнх сарьдаг, Хэнтийн нурууны ноён оргил Асралт хайрхан, Алтан-Өлгийд одоогийн байдлаар авиралт хийгээд байна.

“Төсөөлж байсан зургаа буулгасны дараа л...”
Ууланд авирангаа зураг авахад бэрх юм их. Хүнд дуран үүрч явах, хүйтэн үед камераа царцаахгүй байх, баттерей нурах гэх мэт. Зарим тохиолдолд уулчдаас эрсдэлтэй алхамууд хийх нь ч бий. Дуртай ажлаа хийж яваа болохоор ер бэрх санагддаггүй. Тэр бүр хараад байдаггүй давтагдашгүй орчинд зураг авна гэдэг гайхалтай. Төсөөлж байсан зургаа буулгасны дараа л сэтгэл өег байдаг.

“Нүдэндээ итгэмээргүй үзэсгэлэнт байгаль Хорьдол сарьдагийн нуруунд бий...”
Үргэлж л очмоор санагддаг газар гэвэл Хорьдолсарьдагийн нуруу. Монголд ийм үзэсгэлэнтэй газар байдаг гэхэд итгэмээргүй мэдрэмж төрдөг. Эгц өндөр уулс, ой мод, хамгийн өндөр хүрхрээ тэнд л байна.

ГЭРЭЛ ЗУРАГЧИН Б.ЭРДЭНЭБУЛГАНЫ УРАН БҮТЭЭЛИЙН ЕРТӨНЦӨД ТҮР СААТАХУЙД...