-Энэ сонгодог жүжгийг Монголд анх удаа Дундговийн театрынхан тайзнаа тавилаа-

Өнгөрсөн долоо хоногт орон нутгийн хөгжимт драмын театрууд сонгодог жүжгээр өрсөлдөж шилдгээ шалгаруулсан билээ. Баруун, зүүн, төвийн бүсийн театруудын энэхүү өрсөлдөөнд төвийн бүсээс Дундговь аймгийн Төв халхын дуулалт жүжгийн театр Ж.Мольерийн "Бэрд" жүжгээр тэргүүн байрт шалгарсан юм. Ж.Мольерийн энэ жүжгийг Монголын театрын тайзнаа анх удаа тавьж буй нь энэ юм. Тус театрын ерөнхий найруулагч СТА Д.Доржсүрэнтэй ярилцлаа.

-Дэлхийн сонгод­гуу­даас Ж.Мольерийн жүжгийг сонгосон сонголт тань чу­хам юутай холбоотой байв. Уралдааныг зохион бай­гуулагчдаас санал болго­сон жүжгүүд байв уу?
-Цаанаасаа 12 сонгодог жүжиг өгсөн юм. Үүнээс "Бууд­лын авхай", "Тартьюф", "Хоёр эзний ганц зарц", "Бэрд" зэрэг таван жүжгийг бид су­далж үзээд Ж.Мольерийн "Бэрд" жүжгийг сонгон тавилаа. Өнөө­дөр манай нийгэмд мөн­гийг хэт тахин шүтэх хандлага ноёлж хүмүүс бие биеэ хайрлах үзэл үгүй болж байна. Энэ бүхэн нийгмийн эрүүл орших үндсийг үгүй болгож байна л даа. Мөн чанартаа мөнгө гэдэг ердөө хэрэг­цээ­ний л зүйл юм шүү дээ. Түүнээс биш тахин шүтэх зүйл биш ээ. Хэрвээ мөнгийг тахин шүтэх юм бол хүн өөрийн мөн чанараа алдана. Өнөөдөр уран бүтээлчийн хувьд надад ийм эмзэглэл байгаа учраас энэ жүжгийг сонгож тавьсан л даа. Ер нь театр урлаг, тайз гэдэг бол амьдралын толь гэж үздэг шүү дээ.

Энэ утгаараа манай театр өнөөгийн нийгэмд байгаа энэ эмзэг асуудлыг "Бэрд" жүж­гээр хөндөж байгаа юм. Энэ нийгмийн шаардлагаар гэж болно. "Хар сарнай" хамт­лагийн нэг дуу байдаг даа. "Бид нар бүгдийг бүтээнэ, Бид нар бүгдийг сөнөөнө" гэж. Энэ үнэхээр үнэн. Нийгэм, улс үндэстэн уруудаж доройтох хийгээд мандан бадрахын аль аль нь тэр нийгэм, тэр хүмүүс амьдралд хэрхэн хандаж байна вэ, түүгээр л шийдэгддэг. Хүү минь хүн шиг хүн байгаарай гэж ээж нар үр хүүхдэдээ захидаг биз дээ. Хүнээр хүн хийнэ гэж ч мон­голчууд маань ярьдаг. Энэ чинь хүн өөрийгөө зөв хөг­жүүлэх юм бол асар ихийг бүтээж чадна гэсэн үг. Ер нь бид нийгэмд болохгүй бүтэх­гүй байгаа юмыг хүмүүст ухааруулахад уран бүтээлээ чиглүүлдэг.

-Орон нутгийн театрууд нэлээд хэсэг хугацаанд хямралтай байлаа. Харин сүүлийн үед овоо сэргэж дуулалт жүжиг мэр сэр тавьдаг болж. Сонгодгийг ч тавьж эхэллээ. Танай театрын хувьд?
-Манайх сүүлийн үед жил­дээ 2-3 жүжиг тавьчихаж бай­гаа. Сонгодог жүжиг гэх юм бол Н.В.Гоголийн "Гэрлэх гэсэн нь", А.П.Чеховын "Бэр гуйсан нь", К.Энникейн "Ху­далч эхнэр" зэрэг сонгодог болон гадаадын хэд хэдэн жүжиг тавьсан. Мөн Л.Лув­сан­дорж, С.Дашням нарын "Эрүү цагаан болжмор" дуулалт жүжгийг сэргээж "Амьдралын хүрд" нэртэйгээр шинээр найруулан тавилаа. Манай Дундговь чинь дуу хуурын нутаг юм. Дуу хуурын их удамшилтай нутаг. Энэ их авьяас, генийг түшиглэж мон­гол дэг жаягаар дуулж жүжиг­лэдэг театрыг бий болгох гээд байгаа юм л даа, бид. Тий­мээс урын сангийн бодлогоо энэ рүү түлхүү чиглүүлж ажиллаж байгаа. Цаашид аймаг­таа уртын дуу, морин хуурын сургалттай коллеж, дээд сургуулийн түвшний сургуультай болох санаа байна. Ийм сургуулийг бий болгосноор бид дуулалт жүж­гийн жинхэнэ мэргэжлийн уран бүтээлчдийг дотроосоо төрүүлэх боломжтой болох юм.

Манайх бас "Уяхан зам­бутивийн наран" гээд бай­га­лийн задгай театртай шүү дээ. Их Монгол Улс байгуу­лагд­саны 800 жилийн ойгоор бай­гуулсан юм. Энэ театрынхаа үйл ажиллагааг бид га­даад, дотоодын жуулчдыг татахад чиглүүлж байгаа. Ямааны ноолуур, нүүрс гэдэг брэн­дээр хэр хол явах вэ, нөөц нь хэр вэ гэдэг нэг асуудал. Тэгвэл хэзээ ч дун­дарч, дуусашгүй дуу хуур гэдэг тэр брэндээрээ бид дэлхийд танигдаж чадна гэж би боддог. Энэ бол манай театрын хувьд нэг гарц нь. Өрөөр хэлбэл, манайх бай­галийн театртай гэдгээрээ дэлхий нийтэд танигдах хөгж­лийн ийм нэг гарц харагдаж байгаа юм.

-Монголын театрын гол тулгуур багана нь байсан дуулалт жүжиг театрын тайз­наас бараг арчигдах дөхөөд эргээд амилж эхэл­лээ л дээ. Одоо дуулалт жүжгийн мэргэжлийн чад­вар­лаг уран бүтээлчийн асуудал бас босч ирэх нь ээ?
-СУИС бол оперын дуу­чин л бэлтгэж байна шүү дээ. Чухам бид яагаад дуучдаа өөрөө бэлдье гээд байна гэвэл монгол дэг жаягаараа задгай дуулж жүжиглэдэг уран бүтээлч бэлдье гэсэн зорилго бидэнд байна л даа. Өнгөрсөн жилийн "Гэгээн муза" наадмаас дуулалт жүж­гийн шилдэг эрэгтэй дүрийн шагналыг манай театрын жүжигчин Д.Төмөр авлаа. Ер нь манай театрт дуулалт жүжиг сэргэж байгаа нь хөгж­мийн зохиолч С.Дашням гэдэг хүнтэй салшгүй холбоотой. Монгол дэг жаягаар монгол хүний дүр, зан заншил, хэв маягийг гайхалтай гаргаж тавьдаг хөгжмийн зохиолч гэвэл манай Дашням л бай­на. Үндэсний цөөхүүл хөг­жимд Дашнямын хийдэг хөгж­мийн драматург үнэхээр гойд.

Гэхдээ манайх одоохон­доо дуулалт жүжгийн театрын хэмжээнд очтол нэлээд зай байна л даа. Бид аж ахуйн ажилтан, ажилчид, уран бү­тээлчид нийлээд 53-уулаа. Дуулалт жүжгийн театр бай­хын тулд дор хаяж 76 уран бүтээлчтэй байх шаард­лага­тай. Ер нь  хөдөө орон нутагт ажиллаж байгаа театрын ам­жилт бүтээлийг үнэлж төр засаг ийм асуудлыг анхаа­ралдаа авах цаг болсон гэж би үздэг. Жишээ нь волей­болын баг гуравхан хүнтэй тоглодоггүй л биз дээ. Үүнтэй адил дуулалт жүжгийн театр 76 уран бүтээлчтэй байж ажиллах ёстой бол тэр хэм­жээндээ зохион байгуулагдах л ёстой. 

-Та найруулагчаас гадна мэргэжлийн жүжигчин байх аа. Бүтээсэн дүр хэр олон бэ?
-Цөөнгүй шүү. Най­руул­сан жүжигтээ бүтээсэн дү­рүүд бий. Өөрөө найруулаад давхар тоглоод явдаг. Сая "Бэрд"-д Ансельм ноёнтны дүрд тоглолоо.

-Энэ жүжиг хэр өртгөөр босов?
-15 саяд боссон доо. Хө­дөө бол энэ их мөнгө. Яагаад гэвэл хөдөөд үзэгчид ховор болохоор эргээд зардлаа нөхнө гэдэг бэрх шүү. Уг нь сонгодог жүжиг тавибал уран бүтээлчид чадваржиж, театр хөгждөг юм л даа.

-Ойрдоо дахин сонго­дог жүжиг тавих боломж, бас төлөвлөгөө бий юу, танд?
-Ер нь сонгодгийг тавихад санхүүгийн бэрхшээл л бай­даг юм. Гэхдээ даруйхан л сонгодог тавих бодол байна. Голдений "Буудлын авхай" жүжгийг аятайхан хөнгөхөөн хэлбэрээр тавчих санаа байгаа.

Н.Пагма