Бидний тухай
Сурталчилгаа байршуулах
Редакцийн ёс зүй
Нууцлалын бодлого
Холбоо барих
Онцлох
Шинэ
Тренд
Буцах
0
2013 оны 12 сарын 20-нд Үндэсний Дата Төвийн байранд төрийн байгууллагуудын жишиг болгомоор нэгэн арга хэмжээ болж өнгөрлөө.
Тодруулбал, энэ онд тус төв хамтрагч байгууллагуудтай юу хийж бүтээснээ салбар нэгт төрийн болон хувийн байгууллагуудын төлөөлөгчдийг хуран цуглуулж, тайлагнасан байна.
Уг арга хэмжээнд нийт 30 гаруй байгууллагын төлөөлөгчид оролцож, Аствишн ХХК, Новасофт ХХК, Софтлайн ХХК, Спүүнмедиа ХХК, Ньюрадианс ХХК-иуд нь үйл ажиллагаа төдийгүй, шинэ технологийн чиг хандлагыг толилуулсан байна.
ТУС ТӨВ 2013 ОНД ХИЙЖ БҮТЭЭСЭН ОНЦЛОХ АЖЛУУДААС:
1. ЦАХИМ ЗАСАГЛАЛ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЖЭЭ:
Шинэчлэлийн Засгийн Газраас хэрэгжүүлж буй Цахим Засаглал үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-ын чиг үүрэгтэйгээр Төрийн Үйлчилгээний Цахим Машин-ыг суурилуулах ажлыг ҮДТ УТҮГ нь Аствишн ХХК, Ньюсоник ХХК-тай хамтран улс даяар нийт 45 цэгт суурилуулсан байна.
Сүүлийн 6-н сарын байдлаар ТҮЦ машинаас үйлчилгээ авсан тоо нь 89 978, нийт үйлчлүүлсэн хэрэглэгчидийн тоо 67 434 гэсэн үзүүлэлттэй гарчээ.
6 сарын хугацаан дахь статистик тоон үзүүлэлтээс харахад оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт нийт эзлэх хувийн 45,2 хувийг эзэлсэн буюу 40409 ширхгийг иргэд авсан байна. Удаах байрыг иргэний үнэмлэхний лавлагаа 38,7 хувь буюу 34797 ширхгийг иргэд авсан байна. Тус машинаар төрийн байгууллагуудаас иргэдэд хамгийн их үзүүлдэг үйлчилгээг оруулсан бөгөөд энэ нь нийгэм эдийн засгийн хувьд асар их хэмнэлтийг гаргасан байна.
Тухайлбал нэг хэрэглэгч төрөл бүрийн лавлагааны үйлчилгээг авахдаа дундажаар 50 минут зарцуулдаг байсныг багасгаж шуурхай болгосон. Олон улсын USAID байгууллагын хийсэн судалгаагаар тус цахим машин мөнгөн дүнгээр нийтдээ 1,1 тэрбумыг хэмнэлтийг АРД ТҮМЭН-д үзүүлээд байна гэж уг хуралд дурдлаа. Энэ үйлчилгээ нь хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлмэгцээ санал үнэлгээг авдаг бөгөөд одоогийн байдлаар 58 681 иргэн уг цахим үйлчилгээнд сэтгэл хангалуун байна гэж үнэлгээ үзүүлжээ.
2. ҮҮЛЭН ТООЦООЛОЛД НЭВТЭРЧ, ҮРГҮЙ ЗАРДАЛАА ХЭМНЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРДҮҮЛЖЭЭ:
Тус төвийн тоног төхөөрөмж, түүний хүчин чадал дээр суурилан Монгол Улсад үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэх ажлын хүрээнд програм хангамжийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудтай хамтран уг технологийн дэд бүтэц, платформын суурь түвшин дээр суурилан үүлэн тооцооллын технологийг нэвтрүүлсэн байна.
Энэ нь програм хангамж үйлдвэрлэгч компаниуд уг өөрийн үйлчилгээний хөгжүүлэлт, ерөнхий удирдлагад л анхаарч техник, систем, нөөц боломжийг Үндэсний Дата төв-д хариуцуулах юм.
Нөгөөтэйгүүр хэрэглэгчид заавал техник тоног төхөөрөмж, програм хангамж худалдан авах шаардлагагүйгээр програм хангамжийн компаниудад хандан уг үйлчилгээг ашиглаж, ашигласан хэмжээгээр төлбөрөө төлөх бүрэн боломжтой болж байна гэсэн үг юм. Ингээд анх удаа “Үүлэн тооцоололд нэвтэрч, Үргүй зардалаа хэмнэх” боломж бий болжээ. http://www.datacenter.gov.mn
Уг технологийн хүрээнд бас нэг шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлсэн нь “Virtual Desktop”, “Thin Application” байсан юм. Хэрэглэгч хаа байгаа газраасаа өөрийн хувийн компьютерт холбогдон ажлаа явуулах боломжтой боллоо. Бүр гэрээсээ ч албан ажлаа явуулах боломжтой болжээ. Үүнийг Топика ХХК-тай хамтран бүтээжээ. www.topica.mn
Ирээдүйд дэлхийд 2020 оны байдлаар үүлэн тооцооллын үйлчилгээг нийт жижиг дунд үйлдвэр, бизнес эрхлэгчдийн 50 хувь нь ашиглаж, хүний амьдралд биелэлээ олно гэсэн нэгэн судалгаа гарсан байна.
Монгол Улсад ч гэсэн уг ажлын бэлтгэл хийж байгаагийн нэг илрэл нь ҮДТ УТҮГ нь Nova Soft ХХК, New Radians ХХК-тай хамтран үүлэн тооцоололд суурилан санхүүгийн програм хангамжийг ашиглах боломж бүрджээ. Иймээс бид санхүүгийн програм хангамж худалдаж авалгүйгээр бүр гар утаснаасаа хүртэл санхүүгийн бүртгэл, тайлангаа хөтлөх бүрэн боломжтой аж. www.baaz.mn
Үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэхэд шаардлагатай судлагааг Новасофт ХХК нь явуулсан байна. Тус судалгаанд “Та үүлэн тооцооллын талаар урд өмнө нь сонсож байсан уу?” гэсэн асуултанд нийт судалгаанд хамрагдагсдын 95,7 хувь үгүй гэсэн хариултыг өгч, үүлэн тооцооллын гол давуу тал юу вэ? Гэсэн асуултанд дараахь байдлаар хэрэглэгчид хариулт тус тус өгсөн байна.
Бизнес эрхлэгч албан байгууллагуудын захирал, нягтлан бодогчид “Та үүлэн тооцоололд нэвтрэхэд бэлэн үү?” гэсэн асуултанд захиралууд 14 хувь нь тийм, 81 хувь нь үгүй, нягтлан бодогчдын хувьд 23 хувь нь тийм, 77 хувь нь үгүй гэсэн хариултыг тус тус өгсөн нь шийдвэр гаргагчдын ойлголтын зөрүү их байгааг харуулж байлаа.
Яагаад нягтлан бодогчид үүлэн тооцооллыг сонгохгүй байна вэ? гэсэн асуултанд ихэнхи хувь нь одоогийн ашиглаж байгаа санхүүгийн програмдаа сэтгэл хангалуун байгаа буюу Microsoft Excel –программыг санхүүгийн ажил үйлчилгээ явуулахад хангалттай гэж үзсэн байна.
Хэрэв жижиг дунд аж ахуйн нэгжүүд үүлэн тооцооллыг сонговол нягтлан бодогчид ажилгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна уу? гэсэн асуултанд 3 хувь нь бүрэн итгэлтэй байна, 19 хувь нь итгэлтэй байна, 30 хувь нь магадгүй, 48 хувь нь итгэхгүй байна гэж тус тус хариулжээ.
Аливаа ажил хэргийг явуулахад цаасанд буулган, хэн нэгэн даргаар гарын үсэг зуруулж баталгаажуулдаг байсан нь ард өнгөрчээ. Учир нь уг арга хэмжээнд нэгэн шинэ технологи бий болсоныг толилуулсны нэг нь яах аргагүй төрийн байгууллагуудын албан хэрэг хөтлөлт түүнд зарцуулах цаг хугацаа, хөдөлмөрийг хөнгөвчилсөн цаасгүй технологи байсан юм.
Энэ нь тухайн байгууллагын онцлог үйл ажиллагаанд нийцсэн “и-оффисийн програм”, албан хаагчид хоорондоо мэдээлэл солилцох зорилготой “Sharepoint” системийг бүтээсэн явдал байлаа. Уг ажлыг тус төв нь Able ХХК-тай хамтран бүтээж, одоогийн байдлаар Монгол улсын 16 яамд, ЗГХЭГ зэрэг төрийн байгууллагууд ашиглаж байгаа юм байна. http://www.able.mn
3.НИЙГМИЙН МЭДЛЭГ БОЛОВСРОЛД ДЭМЖЛЭГ ҮЗҮҮЛЖЭЭ:
Боловсролын салбарын ЕБС-иудын дотоод үйл ажиллагааг цахим системд шилжүүсэн нэгэн ажил нь Ай Ти Зон ХХК-ийн бүтээсэн “Эрдмийн түлхүүр 2.0”, Цахим хичээлийн “Tutor Mate” системүүдийг мөн үүлэн тооцоололд суурилуулсан байна. Энэ нь мөн л хэрэглэгч ашигласан хэмжээгээрээ төлбөрөө төлөх боломжтой ажээ.
Салбар, мэргэжил нэгтэнүүдийнхээ мэдлэг боловсролд бэм болох зорилгоор технологийн шийдэл бүтээгдхүүн үйлчилгээгээр тэргүүлдэг гадаад харилцаагаа бэхжүүлсэнийн нэг илрэл нь Тridium E security ХХК, Софтлайн ХХК, Саммит ХХК зэрэгтэй хамтран дэлхийд шилдэг Thales, Dell, Oracle, Microsoft, HP-ийн сургалт, уулзалт, зөвөлгөөнийг төр болон хувийн хэвшлийн албан хаагчдын дунд зохион байгуулжээ. Уг арга хэмжээнүүдэд нийт 200 гаруй мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд оролцсон байна. Мөн түүнчлэн тус төв 11 сараас эхлэн нийт 150-аад төрийн байгууллагуудын мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүдийг хамруулан Сүлжээ, Cpanel, Мэдээллийн аюулгүй байдал, Vmware гэх зэрэг сургалтуудыг амжилттай зохион байгуулж байгаа юм байна. www.datacenter.gov.mn
Нийгмийн дуу хоолойг илэрхийлэх, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд улам цахимжсаар. Ийнхүү дурдсаны учир нь уг арга хэмжээнээс нэгэн шинэ, соргог зүйл мэдсэн нь дан ганц мэдээллийн сайт, мэдээллийн хөтөлбөрөөс нийгэмд юу болж байгааг мэдэх хандлага яваандаа өөрчлөгдөх аж. Сошиал сайтын тусламжтайгаар мэдээ мэдээллээр зогсохгүй, тухайн албан байгууллага гадаад ПР, үйлчилгээгээ сурталчилах олон боломжит цахим үйлчилгээ бий болсон нь ҮДТ УТҮГ, Webstore ХХК-тай хамтран Монголын хамгийн анхны цахим нийгмийн сүлжээ болох www.oluulaa.mn - ийг бүтээжээ. Олуулаа цахим хуудас нь жирийн цахим хуудастай харьцуулахад хэрэглэгчийн нэг бүртгэлээр олон үйлчилгээ авах, өөрийн анх үүсгэсэн хувилбарыг хөгжүүлэх, тогтмол хяналттай, найдвартай үйл ажиллагаатай юм байна.
Олуулаа цахим хуудас нь цахим худалдааны шийдэл, нийгмийн сошиал сайтуудыг нэгдмэл шийдэл гэдгээрээ өнөөгийн бидний хэрэглэж байгаа бүхий л шийдлүүдээс илүү ажээ. Дэлхийн хөгжингүй улс орнуудад уг шийдэл хэрэгжиж байгаа бөгөөд Монгол Улсад уг шийдэл, ялангуяа цахим үйлчилгээ төдийлөн нэвтрээгүй улсын хэмжээнд 945 цэцэрлэг, 755 ЕБС-иуд, 152 хороонд уг үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр нэн тэргүүнд зорьж байгаа юм байна.
4.ДЭЛХИЙД МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙГ ГАРГАЖЭЭ:
2013 оны 4 сард Үндэсний Дата Төв УТҮГ ёс зүйт хакерийн “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээнийг зохион байгуулжээ. Уг тэмцээн нь цахим аюулгүй байдлын мэдлэгийг дэлгэрүүлэх, бүх нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, шинээр гарч ирж буй хүний нөөцийг бэлдэх, чадавхижуулах зорилготой аж. Тухайн үед 103 баг, 206 тамирчид оролцож, 4-н үе шаттайгаар зохион байгуулагдсан байна. Тэмцээний тэргүүн байранд “nom@d$” баг, дэд байранд Team1, гуравдугаар байранд “Chonos” дөрөвдүгээр байранд “Sesi” тус тус шагналт байруудыг эзэлж, оюун ухааны хурд, хүчийг сорьсон цахим аюулгүй байдлын “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээн урам зориг, ухаарал, хүсэл тэмүүлэл, ур чадварыг илтгэсэн тэмцээн болж өндөрлөсөн билээ. Мөн тэмцээнийг ивээн тэтгэгч Ситинэт ХХК, Эмпасофт ХХК, Ньютелеком ХХК, Саммит ХХК зэрэг компаниуд, зохион байгуулагч байгууллагууд болох Үндэсний Дата Төв УТҮГ, Кибер Аюулгүй Байдлын Газар, Мобиком корпораци, ШУТИС-ийн Компьютер Техник Менежментийн Сургууль нь өөрийн нэр бүхий шагнал, дурсгалын бэлгийг гардуулжээ. http://www.haruulzangi.mn
Харуул Занги тэмцээнийг зохион байгуулж, туршлага хуримтлуулсан Үндэсний Дата Төв УТҮГ-ын HAWK багийн тамирчид, тус тэмцээнд түрүүлсэн Nomads багийнхан дэлхийн ёс зүйт хакерийн Киберлимпекс тэмцээнд амжилттай оролцож, Ази Номхон далайн бүс нутгаас 1-рт шалгаран, улмаар дэлхийн шилдгүүдтэй эн тэнцүү өрсөлдөн
4-р байранд тус тус шалгарч, улс эх орныхоо нэрийг гаргажээ. www.cyberlympics.org
5.ҮНДЭСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛЭЭ ДЭМЖСЭН БАЙНА:
Интернэт хэрэглэгчдийн дотоодын хэрэглээг нэмэгдүүлэх, урлагийн салбар тэр дундаа үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжин ажиллах зорилгоор Аврора Чэт ХХК –тай хамтран Үндэсний видео мэдээллийн портал сайт www.rec.mn цахим хуудасны систем, сүлжээг хариуцан ажиллаж байна. Дашрамд дурдахад уг цахим хуудаснаас та олон төрлийн киног шууд үзэх боломжтой юм байна.
Гадаад интернэтийн урсгалыг хэмнэж, үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжсэн нэг ажил байсан нь шинэ төрлийн үйлдлийн систем болох CentOS, Ubuntu үйлдлийн системийн толин серверийг Аравт ХХК-тай хамтран ажиллуулж байгаа явдал байлаа.
Үүний ач холбогдол нь хамгийн ойрхон байгаа толин серверийг автоматаар хайн татаж авдаг ба уг сервер ажилласанаар дотоодоосоо хурдан татаж авах боломжийг өгч байгаа аж.
Тухайлбал: 100 хүн CentOS үйлдлийн системийг гадаадаас татаж авдаг байсан бол үүний оронд эх орноосоо татаж авах бүрэн боломжтой бөгөөд энгийнээр ойлгоход 100 хэрэглэгчийн гадаад руу хандаж буй урсгалыг хэмнэж төдийгүй одоогийн байдлаар 2.8 Tera byte мэдээлэл дамжсан гэж уг хуралд онцолсон юм. www.datacenter.gov.mn
“Үндэсний Дата Төв” УТҮГ-ын үйлчилгээг цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран хаанаас ч хэзээд ч авах боломжийг хэрэглэгчдэдээ олгожээ. Уг төвөөс үйлчилгээ авдаг хэрэглэгчид үйлчилгээний холбогдолтой бүхий л хүсэлтүүдийг цахим системээр дамжуулан шийдэж байгаа аж. Энэ нь тухайн байгууллага дээр ирж, мэргэжилтэнтэй уулзах шаардлагагүйгээр үйлчилгээний баримт бичиг төдийгүй техникийн шийдлийг давхар шийдсэн оновчтой шийдэл ажээ. www.online.datacenter.gov.mn
Дашрамд дурдахад одоогийн байдлаар тус байгууллага нь 400 гаруй төрийн байгууллагуудад үнэ төлбөргүй, бусад байгууллагуудад зах зээлийн үнээр цахим хуудас байршуулах, зогсуур түрээс, зохиомол сервер түрээс, мэдээллийн аюулгүй байдлын үйлчилгээг хүргэсээр байна. Мөн түүнчлэн энэ оноос үүлэн тооцооллын үйлчилгээ, реселлер хостинг, цахим шуудангаас факс илгээх үйлчилгээ, төрийн байгууллагуудын өгөгдөл мэдээ мэдээлэл дамжуулах үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлжээ.
Ийнхүү өнгөрсөн оны хийсэн бүтээсэн ажлаа үр дүнтэйгээр дүгнэн хэлэлцэж, олныг хамарч чадсан сайхан арга хэмжээ болж өнгөрлөө. Үүнээс дүгнэхэд Монгол Улсын мэдээллийн технологийн салбарт төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хамтран улс орны хэмжээнд далайцтай ажил хийх чухал бөгөөд тус салбар бусад салбаруудтай хамтран хөгжих нь зөв зүйтэй мэт санагдлаа. Наргиж цэнгэхийг урьтал болголгүйгээр хийж бүтээсэн ажлаа хамтран ажилладаг, удирдах дээд алба байгууллагууддаа танилцуулсан үлгэр жишээ арга хэмжээ болж өнгөрсөнийг цохон тэмдэглэх хэрэгтэй болов уу.
Тодруулбал, энэ онд тус төв хамтрагч байгууллагуудтай юу хийж бүтээснээ салбар нэгт төрийн болон хувийн байгууллагуудын төлөөлөгчдийг хуран цуглуулж, тайлагнасан байна.
Уг арга хэмжээнд нийт 30 гаруй байгууллагын төлөөлөгчид оролцож, Аствишн ХХК, Новасофт ХХК, Софтлайн ХХК, Спүүнмедиа ХХК, Ньюрадианс ХХК-иуд нь үйл ажиллагаа төдийгүй, шинэ технологийн чиг хандлагыг толилуулсан байна.
ТУС ТӨВ 2013 ОНД ХИЙЖ БҮТЭЭСЭН ОНЦЛОХ АЖЛУУДААС:
1. ЦАХИМ ЗАСАГЛАЛ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЖЭЭ:
Шинэчлэлийн Засгийн Газраас хэрэгжүүлж буй Цахим Засаглал үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-ын чиг үүрэгтэйгээр Төрийн Үйлчилгээний Цахим Машин-ыг суурилуулах ажлыг ҮДТ УТҮГ нь Аствишн ХХК, Ньюсоник ХХК-тай хамтран улс даяар нийт 45 цэгт суурилуулсан байна. Сүүлийн 6-н сарын байдлаар ТҮЦ машинаас үйлчилгээ авсан тоо нь 89 978, нийт үйлчлүүлсэн хэрэглэгчидийн тоо 67 434 гэсэн үзүүлэлттэй гарчээ.
6 сарын хугацаан дахь статистик тоон үзүүлэлтээс харахад оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт нийт эзлэх хувийн 45,2 хувийг эзэлсэн буюу 40409 ширхгийг иргэд авсан байна. Удаах байрыг иргэний үнэмлэхний лавлагаа 38,7 хувь буюу 34797 ширхгийг иргэд авсан байна. Тус машинаар төрийн байгууллагуудаас иргэдэд хамгийн их үзүүлдэг үйлчилгээг оруулсан бөгөөд энэ нь нийгэм эдийн засгийн хувьд асар их хэмнэлтийг гаргасан байна.
Тухайлбал нэг хэрэглэгч төрөл бүрийн лавлагааны үйлчилгээг авахдаа дундажаар 50 минут зарцуулдаг байсныг багасгаж шуурхай болгосон. Олон улсын USAID байгууллагын хийсэн судалгаагаар тус цахим машин мөнгөн дүнгээр нийтдээ 1,1 тэрбумыг хэмнэлтийг АРД ТҮМЭН-д үзүүлээд байна гэж уг хуралд дурдлаа. Энэ үйлчилгээ нь хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлмэгцээ санал үнэлгээг авдаг бөгөөд одоогийн байдлаар 58 681 иргэн уг цахим үйлчилгээнд сэтгэл хангалуун байна гэж үнэлгээ үзүүлжээ.
2. ҮҮЛЭН ТООЦООЛОЛД НЭВТЭРЧ, ҮРГҮЙ ЗАРДАЛАА ХЭМНЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРДҮҮЛЖЭЭ:
Тус төвийн тоног төхөөрөмж, түүний хүчин чадал дээр суурилан Монгол Улсад үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэх ажлын хүрээнд програм хангамжийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудтай хамтран уг технологийн дэд бүтэц, платформын суурь түвшин дээр суурилан үүлэн тооцооллын технологийг нэвтрүүлсэн байна.
Энэ нь програм хангамж үйлдвэрлэгч компаниуд уг өөрийн үйлчилгээний хөгжүүлэлт, ерөнхий удирдлагад л анхаарч техник, систем, нөөц боломжийг Үндэсний Дата төв-д хариуцуулах юм.
Нөгөөтэйгүүр хэрэглэгчид заавал техник тоног төхөөрөмж, програм хангамж худалдан авах шаардлагагүйгээр програм хангамжийн компаниудад хандан уг үйлчилгээг ашиглаж, ашигласан хэмжээгээр төлбөрөө төлөх бүрэн боломжтой болж байна гэсэн үг юм. Ингээд анх удаа “Үүлэн тооцоололд нэвтэрч, Үргүй зардалаа хэмнэх” боломж бий болжээ. http://www.datacenter.gov.mn
Уг технологийн хүрээнд бас нэг шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлсэн нь “Virtual Desktop”, “Thin Application” байсан юм. Хэрэглэгч хаа байгаа газраасаа өөрийн хувийн компьютерт холбогдон ажлаа явуулах боломжтой боллоо. Бүр гэрээсээ ч албан ажлаа явуулах боломжтой болжээ. Үүнийг Топика ХХК-тай хамтран бүтээжээ. www.topica.mn Ирээдүйд дэлхийд 2020 оны байдлаар үүлэн тооцооллын үйлчилгээг нийт жижиг дунд үйлдвэр, бизнес эрхлэгчдийн 50 хувь нь ашиглаж, хүний амьдралд биелэлээ олно гэсэн нэгэн судалгаа гарсан байна.
Монгол Улсад ч гэсэн уг ажлын бэлтгэл хийж байгаагийн нэг илрэл нь ҮДТ УТҮГ нь Nova Soft ХХК, New Radians ХХК-тай хамтран үүлэн тооцоололд суурилан санхүүгийн програм хангамжийг ашиглах боломж бүрджээ. Иймээс бид санхүүгийн програм хангамж худалдаж авалгүйгээр бүр гар утаснаасаа хүртэл санхүүгийн бүртгэл, тайлангаа хөтлөх бүрэн боломжтой аж. www.baaz.mn
Үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэхэд шаардлагатай судлагааг Новасофт ХХК нь явуулсан байна. Тус судалгаанд “Та үүлэн тооцооллын талаар урд өмнө нь сонсож байсан уу?” гэсэн асуултанд нийт судалгаанд хамрагдагсдын 95,7 хувь үгүй гэсэн хариултыг өгч, үүлэн тооцооллын гол давуу тал юу вэ? Гэсэн асуултанд дараахь байдлаар хэрэглэгчид хариулт тус тус өгсөн байна.
Бизнес эрхлэгч албан байгууллагуудын захирал, нягтлан бодогчид “Та үүлэн тооцоололд нэвтрэхэд бэлэн үү?” гэсэн асуултанд захиралууд 14 хувь нь тийм, 81 хувь нь үгүй, нягтлан бодогчдын хувьд 23 хувь нь тийм, 77 хувь нь үгүй гэсэн хариултыг тус тус өгсөн нь шийдвэр гаргагчдын ойлголтын зөрүү их байгааг харуулж байлаа. Яагаад нягтлан бодогчид үүлэн тооцооллыг сонгохгүй байна вэ? гэсэн асуултанд ихэнхи хувь нь одоогийн ашиглаж байгаа санхүүгийн програмдаа сэтгэл хангалуун байгаа буюу Microsoft Excel –программыг санхүүгийн ажил үйлчилгээ явуулахад хангалттай гэж үзсэн байна.
Хэрэв жижиг дунд аж ахуйн нэгжүүд үүлэн тооцооллыг сонговол нягтлан бодогчид ажилгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна уу? гэсэн асуултанд 3 хувь нь бүрэн итгэлтэй байна, 19 хувь нь итгэлтэй байна, 30 хувь нь магадгүй, 48 хувь нь итгэхгүй байна гэж тус тус хариулжээ.
Аливаа ажил хэргийг явуулахад цаасанд буулган, хэн нэгэн даргаар гарын үсэг зуруулж баталгаажуулдаг байсан нь ард өнгөрчээ. Учир нь уг арга хэмжээнд нэгэн шинэ технологи бий болсоныг толилуулсны нэг нь яах аргагүй төрийн байгууллагуудын албан хэрэг хөтлөлт түүнд зарцуулах цаг хугацаа, хөдөлмөрийг хөнгөвчилсөн цаасгүй технологи байсан юм. Энэ нь тухайн байгууллагын онцлог үйл ажиллагаанд нийцсэн “и-оффисийн програм”, албан хаагчид хоорондоо мэдээлэл солилцох зорилготой “Sharepoint” системийг бүтээсэн явдал байлаа. Уг ажлыг тус төв нь Able ХХК-тай хамтран бүтээж, одоогийн байдлаар Монгол улсын 16 яамд, ЗГХЭГ зэрэг төрийн байгууллагууд ашиглаж байгаа юм байна. http://www.able.mn
3.НИЙГМИЙН МЭДЛЭГ БОЛОВСРОЛД ДЭМЖЛЭГ ҮЗҮҮЛЖЭЭ:
Боловсролын салбарын ЕБС-иудын дотоод үйл ажиллагааг цахим системд шилжүүсэн нэгэн ажил нь Ай Ти Зон ХХК-ийн бүтээсэн “Эрдмийн түлхүүр 2.0”, Цахим хичээлийн “Tutor Mate” системүүдийг мөн үүлэн тооцоололд суурилуулсан байна. Энэ нь мөн л хэрэглэгч ашигласан хэмжээгээрээ төлбөрөө төлөх боломжтой ажээ.
Салбар, мэргэжил нэгтэнүүдийнхээ мэдлэг боловсролд бэм болох зорилгоор технологийн шийдэл бүтээгдхүүн үйлчилгээгээр тэргүүлдэг гадаад харилцаагаа бэхжүүлсэнийн нэг илрэл нь Тridium E security ХХК, Софтлайн ХХК, Саммит ХХК зэрэгтэй хамтран дэлхийд шилдэг Thales, Dell, Oracle, Microsoft, HP-ийн сургалт, уулзалт, зөвөлгөөнийг төр болон хувийн хэвшлийн албан хаагчдын дунд зохион байгуулжээ. Уг арга хэмжээнүүдэд нийт 200 гаруй мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд оролцсон байна. Мөн түүнчлэн тус төв 11 сараас эхлэн нийт 150-аад төрийн байгууллагуудын мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүдийг хамруулан Сүлжээ, Cpanel, Мэдээллийн аюулгүй байдал, Vmware гэх зэрэг сургалтуудыг амжилттай зохион байгуулж байгаа юм байна. www.datacenter.gov.mn Нийгмийн дуу хоолойг илэрхийлэх, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд улам цахимжсаар. Ийнхүү дурдсаны учир нь уг арга хэмжээнээс нэгэн шинэ, соргог зүйл мэдсэн нь дан ганц мэдээллийн сайт, мэдээллийн хөтөлбөрөөс нийгэмд юу болж байгааг мэдэх хандлага яваандаа өөрчлөгдөх аж. Сошиал сайтын тусламжтайгаар мэдээ мэдээллээр зогсохгүй, тухайн албан байгууллага гадаад ПР, үйлчилгээгээ сурталчилах олон боломжит цахим үйлчилгээ бий болсон нь ҮДТ УТҮГ, Webstore ХХК-тай хамтран Монголын хамгийн анхны цахим нийгмийн сүлжээ болох www.oluulaa.mn - ийг бүтээжээ. Олуулаа цахим хуудас нь жирийн цахим хуудастай харьцуулахад хэрэглэгчийн нэг бүртгэлээр олон үйлчилгээ авах, өөрийн анх үүсгэсэн хувилбарыг хөгжүүлэх, тогтмол хяналттай, найдвартай үйл ажиллагаатай юм байна. Олуулаа цахим хуудас нь цахим худалдааны шийдэл, нийгмийн сошиал сайтуудыг нэгдмэл шийдэл гэдгээрээ өнөөгийн бидний хэрэглэж байгаа бүхий л шийдлүүдээс илүү ажээ. Дэлхийн хөгжингүй улс орнуудад уг шийдэл хэрэгжиж байгаа бөгөөд Монгол Улсад уг шийдэл, ялангуяа цахим үйлчилгээ төдийлөн нэвтрээгүй улсын хэмжээнд 945 цэцэрлэг, 755 ЕБС-иуд, 152 хороонд уг үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр нэн тэргүүнд зорьж байгаа юм байна.
4.ДЭЛХИЙД МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙГ ГАРГАЖЭЭ:
2013 оны 4 сард Үндэсний Дата Төв УТҮГ ёс зүйт хакерийн “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээнийг зохион байгуулжээ. Уг тэмцээн нь цахим аюулгүй байдлын мэдлэгийг дэлгэрүүлэх, бүх нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, шинээр гарч ирж буй хүний нөөцийг бэлдэх, чадавхижуулах зорилготой аж. Тухайн үед 103 баг, 206 тамирчид оролцож, 4-н үе шаттайгаар зохион байгуулагдсан байна. Тэмцээний тэргүүн байранд “nom@d$” баг, дэд байранд Team1, гуравдугаар байранд “Chonos” дөрөвдүгээр байранд “Sesi” тус тус шагналт байруудыг эзэлж, оюун ухааны хурд, хүчийг сорьсон цахим аюулгүй байдлын “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээн урам зориг, ухаарал, хүсэл тэмүүлэл, ур чадварыг илтгэсэн тэмцээн болж өндөрлөсөн билээ. Мөн тэмцээнийг ивээн тэтгэгч Ситинэт ХХК, Эмпасофт ХХК, Ньютелеком ХХК, Саммит ХХК зэрэг компаниуд, зохион байгуулагч байгууллагууд болох Үндэсний Дата Төв УТҮГ, Кибер Аюулгүй Байдлын Газар, Мобиком корпораци, ШУТИС-ийн Компьютер Техник Менежментийн Сургууль нь өөрийн нэр бүхий шагнал, дурсгалын бэлгийг гардуулжээ. http://www.haruulzangi.mn
Харуул Занги тэмцээнийг зохион байгуулж, туршлага хуримтлуулсан Үндэсний Дата Төв УТҮГ-ын HAWK багийн тамирчид, тус тэмцээнд түрүүлсэн Nomads багийнхан дэлхийн ёс зүйт хакерийн Киберлимпекс тэмцээнд амжилттай оролцож, Ази Номхон далайн бүс нутгаас 1-рт шалгаран, улмаар дэлхийн шилдгүүдтэй эн тэнцүү өрсөлдөн
4-р байранд тус тус шалгарч, улс эх орныхоо нэрийг гаргажээ. www.cyberlympics.org
5.ҮНДЭСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛЭЭ ДЭМЖСЭН БАЙНА:
Интернэт хэрэглэгчдийн дотоодын хэрэглээг нэмэгдүүлэх, урлагийн салбар тэр дундаа үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжин ажиллах зорилгоор Аврора Чэт ХХК –тай хамтран Үндэсний видео мэдээллийн портал сайт www.rec.mn цахим хуудасны систем, сүлжээг хариуцан ажиллаж байна. Дашрамд дурдахад уг цахим хуудаснаас та олон төрлийн киног шууд үзэх боломжтой юм байна.
Гадаад интернэтийн урсгалыг хэмнэж, үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжсэн нэг ажил байсан нь шинэ төрлийн үйлдлийн систем болох CentOS, Ubuntu үйлдлийн системийн толин серверийг Аравт ХХК-тай хамтран ажиллуулж байгаа явдал байлаа. Үүний ач холбогдол нь хамгийн ойрхон байгаа толин серверийг автоматаар хайн татаж авдаг ба уг сервер ажилласанаар дотоодоосоо хурдан татаж авах боломжийг өгч байгаа аж.
Тухайлбал: 100 хүн CentOS үйлдлийн системийг гадаадаас татаж авдаг байсан бол үүний оронд эх орноосоо татаж авах бүрэн боломжтой бөгөөд энгийнээр ойлгоход 100 хэрэглэгчийн гадаад руу хандаж буй урсгалыг хэмнэж төдийгүй одоогийн байдлаар 2.8 Tera byte мэдээлэл дамжсан гэж уг хуралд онцолсон юм. www.datacenter.gov.mn
“Үндэсний Дата Төв” УТҮГ-ын үйлчилгээг цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран хаанаас ч хэзээд ч авах боломжийг хэрэглэгчдэдээ олгожээ. Уг төвөөс үйлчилгээ авдаг хэрэглэгчид үйлчилгээний холбогдолтой бүхий л хүсэлтүүдийг цахим системээр дамжуулан шийдэж байгаа аж. Энэ нь тухайн байгууллага дээр ирж, мэргэжилтэнтэй уулзах шаардлагагүйгээр үйлчилгээний баримт бичиг төдийгүй техникийн шийдлийг давхар шийдсэн оновчтой шийдэл ажээ. www.online.datacenter.gov.mn Дашрамд дурдахад одоогийн байдлаар тус байгууллага нь 400 гаруй төрийн байгууллагуудад үнэ төлбөргүй, бусад байгууллагуудад зах зээлийн үнээр цахим хуудас байршуулах, зогсуур түрээс, зохиомол сервер түрээс, мэдээллийн аюулгүй байдлын үйлчилгээг хүргэсээр байна. Мөн түүнчлэн энэ оноос үүлэн тооцооллын үйлчилгээ, реселлер хостинг, цахим шуудангаас факс илгээх үйлчилгээ, төрийн байгууллагуудын өгөгдөл мэдээ мэдээлэл дамжуулах үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлжээ.
Ийнхүү өнгөрсөн оны хийсэн бүтээсэн ажлаа үр дүнтэйгээр дүгнэн хэлэлцэж, олныг хамарч чадсан сайхан арга хэмжээ болж өнгөрлөө. Үүнээс дүгнэхэд Монгол Улсын мэдээллийн технологийн салбарт төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хамтран улс орны хэмжээнд далайцтай ажил хийх чухал бөгөөд тус салбар бусад салбаруудтай хамтран хөгжих нь зөв зүйтэй мэт санагдлаа. Наргиж цэнгэхийг урьтал болголгүйгээр хийж бүтээсэн ажлаа хамтран ажилладаг, удирдах дээд алба байгууллагууддаа танилцуулсан үлгэр жишээ арга хэмжээ болж өнгөрсөнийг цохон тэмдэглэх хэрэгтэй болов уу.
2013 оны 12 сарын 20-нд Үндэсний Дата Төвийн байранд төрийн байгууллагуудын жишиг болгомоор нэгэн арга хэмжээ болж өнгөрлөө.
Тодруулбал, энэ онд тус төв хамтрагч байгууллагуудтай юу хийж бүтээснээ салбар нэгт төрийн болон хувийн байгууллагуудын төлөөлөгчдийг хуран цуглуулж, тайлагнасан байна.
Уг арга хэмжээнд нийт 30 гаруй байгууллагын төлөөлөгчид оролцож, Аствишн ХХК, Новасофт ХХК, Софтлайн ХХК, Спүүнмедиа ХХК, Ньюрадианс ХХК-иуд нь үйл ажиллагаа төдийгүй, шинэ технологийн чиг хандлагыг толилуулсан байна.
ТУС ТӨВ 2013 ОНД ХИЙЖ БҮТЭЭСЭН ОНЦЛОХ АЖЛУУДААС:
1. ЦАХИМ ЗАСАГЛАЛ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЖЭЭ:
Шинэчлэлийн Засгийн Газраас хэрэгжүүлж буй Цахим Засаглал үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-ын чиг үүрэгтэйгээр Төрийн Үйлчилгээний Цахим Машин-ыг суурилуулах ажлыг ҮДТ УТҮГ нь Аствишн ХХК, Ньюсоник ХХК-тай хамтран улс даяар нийт 45 цэгт суурилуулсан байна.
Сүүлийн 6-н сарын байдлаар ТҮЦ машинаас үйлчилгээ авсан тоо нь 89 978, нийт үйлчлүүлсэн хэрэглэгчидийн тоо 67 434 гэсэн үзүүлэлттэй гарчээ.
6 сарын хугацаан дахь статистик тоон үзүүлэлтээс харахад оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт нийт эзлэх хувийн 45,2 хувийг эзэлсэн буюу 40409 ширхгийг иргэд авсан байна. Удаах байрыг иргэний үнэмлэхний лавлагаа 38,7 хувь буюу 34797 ширхгийг иргэд авсан байна. Тус машинаар төрийн байгууллагуудаас иргэдэд хамгийн их үзүүлдэг үйлчилгээг оруулсан бөгөөд энэ нь нийгэм эдийн засгийн хувьд асар их хэмнэлтийг гаргасан байна.
Тухайлбал нэг хэрэглэгч төрөл бүрийн лавлагааны үйлчилгээг авахдаа дундажаар 50 минут зарцуулдаг байсныг багасгаж шуурхай болгосон. Олон улсын USAID байгууллагын хийсэн судалгаагаар тус цахим машин мөнгөн дүнгээр нийтдээ 1,1 тэрбумыг хэмнэлтийг АРД ТҮМЭН-д үзүүлээд байна гэж уг хуралд дурдлаа. Энэ үйлчилгээ нь хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлмэгцээ санал үнэлгээг авдаг бөгөөд одоогийн байдлаар 58 681 иргэн уг цахим үйлчилгээнд сэтгэл хангалуун байна гэж үнэлгээ үзүүлжээ.
2. ҮҮЛЭН ТООЦООЛОЛД НЭВТЭРЧ, ҮРГҮЙ ЗАРДАЛАА ХЭМНЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРДҮҮЛЖЭЭ:
Тус төвийн тоног төхөөрөмж, түүний хүчин чадал дээр суурилан Монгол Улсад үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэх ажлын хүрээнд програм хангамжийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудтай хамтран уг технологийн дэд бүтэц, платформын суурь түвшин дээр суурилан үүлэн тооцооллын технологийг нэвтрүүлсэн байна.
Энэ нь програм хангамж үйлдвэрлэгч компаниуд уг өөрийн үйлчилгээний хөгжүүлэлт, ерөнхий удирдлагад л анхаарч техник, систем, нөөц боломжийг Үндэсний Дата төв-д хариуцуулах юм.
Нөгөөтэйгүүр хэрэглэгчид заавал техник тоног төхөөрөмж, програм хангамж худалдан авах шаардлагагүйгээр програм хангамжийн компаниудад хандан уг үйлчилгээг ашиглаж, ашигласан хэмжээгээр төлбөрөө төлөх бүрэн боломжтой болж байна гэсэн үг юм. Ингээд анх удаа “Үүлэн тооцоололд нэвтэрч, Үргүй зардалаа хэмнэх” боломж бий болжээ. http://www.datacenter.gov.mn
Уг технологийн хүрээнд бас нэг шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлсэн нь “Virtual Desktop”, “Thin Application” байсан юм. Хэрэглэгч хаа байгаа газраасаа өөрийн хувийн компьютерт холбогдон ажлаа явуулах боломжтой боллоо. Бүр гэрээсээ ч албан ажлаа явуулах боломжтой болжээ. Үүнийг Топика ХХК-тай хамтран бүтээжээ. www.topica.mn
Ирээдүйд дэлхийд 2020 оны байдлаар үүлэн тооцооллын үйлчилгээг нийт жижиг дунд үйлдвэр, бизнес эрхлэгчдийн 50 хувь нь ашиглаж, хүний амьдралд биелэлээ олно гэсэн нэгэн судалгаа гарсан байна.
Монгол Улсад ч гэсэн уг ажлын бэлтгэл хийж байгаагийн нэг илрэл нь ҮДТ УТҮГ нь Nova Soft ХХК, New Radians ХХК-тай хамтран үүлэн тооцоололд суурилан санхүүгийн програм хангамжийг ашиглах боломж бүрджээ. Иймээс бид санхүүгийн програм хангамж худалдаж авалгүйгээр бүр гар утаснаасаа хүртэл санхүүгийн бүртгэл, тайлангаа хөтлөх бүрэн боломжтой аж. www.baaz.mn
Үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэхэд шаардлагатай судлагааг Новасофт ХХК нь явуулсан байна. Тус судалгаанд “Та үүлэн тооцооллын талаар урд өмнө нь сонсож байсан уу?” гэсэн асуултанд нийт судалгаанд хамрагдагсдын 95,7 хувь үгүй гэсэн хариултыг өгч, үүлэн тооцооллын гол давуу тал юу вэ? Гэсэн асуултанд дараахь байдлаар хэрэглэгчид хариулт тус тус өгсөн байна.
Бизнес эрхлэгч албан байгууллагуудын захирал, нягтлан бодогчид “Та үүлэн тооцоололд нэвтрэхэд бэлэн үү?” гэсэн асуултанд захиралууд 14 хувь нь тийм, 81 хувь нь үгүй, нягтлан бодогчдын хувьд 23 хувь нь тийм, 77 хувь нь үгүй гэсэн хариултыг тус тус өгсөн нь шийдвэр гаргагчдын ойлголтын зөрүү их байгааг харуулж байлаа.
Яагаад нягтлан бодогчид үүлэн тооцооллыг сонгохгүй байна вэ? гэсэн асуултанд ихэнхи хувь нь одоогийн ашиглаж байгаа санхүүгийн програмдаа сэтгэл хангалуун байгаа буюу Microsoft Excel –программыг санхүүгийн ажил үйлчилгээ явуулахад хангалттай гэж үзсэн байна.
Хэрэв жижиг дунд аж ахуйн нэгжүүд үүлэн тооцооллыг сонговол нягтлан бодогчид ажилгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна уу? гэсэн асуултанд 3 хувь нь бүрэн итгэлтэй байна, 19 хувь нь итгэлтэй байна, 30 хувь нь магадгүй, 48 хувь нь итгэхгүй байна гэж тус тус хариулжээ.
Аливаа ажил хэргийг явуулахад цаасанд буулган, хэн нэгэн даргаар гарын үсэг зуруулж баталгаажуулдаг байсан нь ард өнгөрчээ. Учир нь уг арга хэмжээнд нэгэн шинэ технологи бий болсоныг толилуулсны нэг нь яах аргагүй төрийн байгууллагуудын албан хэрэг хөтлөлт түүнд зарцуулах цаг хугацаа, хөдөлмөрийг хөнгөвчилсөн цаасгүй технологи байсан юм.
Энэ нь тухайн байгууллагын онцлог үйл ажиллагаанд нийцсэн “и-оффисийн програм”, албан хаагчид хоорондоо мэдээлэл солилцох зорилготой “Sharepoint” системийг бүтээсэн явдал байлаа. Уг ажлыг тус төв нь Able ХХК-тай хамтран бүтээж, одоогийн байдлаар Монгол улсын 16 яамд, ЗГХЭГ зэрэг төрийн байгууллагууд ашиглаж байгаа юм байна. http://www.able.mn
3.НИЙГМИЙН МЭДЛЭГ БОЛОВСРОЛД ДЭМЖЛЭГ ҮЗҮҮЛЖЭЭ:
Боловсролын салбарын ЕБС-иудын дотоод үйл ажиллагааг цахим системд шилжүүсэн нэгэн ажил нь Ай Ти Зон ХХК-ийн бүтээсэн “Эрдмийн түлхүүр 2.0”, Цахим хичээлийн “Tutor Mate” системүүдийг мөн үүлэн тооцоололд суурилуулсан байна. Энэ нь мөн л хэрэглэгч ашигласан хэмжээгээрээ төлбөрөө төлөх боломжтой ажээ.
Салбар, мэргэжил нэгтэнүүдийнхээ мэдлэг боловсролд бэм болох зорилгоор технологийн шийдэл бүтээгдхүүн үйлчилгээгээр тэргүүлдэг гадаад харилцаагаа бэхжүүлсэнийн нэг илрэл нь Тridium E security ХХК, Софтлайн ХХК, Саммит ХХК зэрэгтэй хамтран дэлхийд шилдэг Thales, Dell, Oracle, Microsoft, HP-ийн сургалт, уулзалт, зөвөлгөөнийг төр болон хувийн хэвшлийн албан хаагчдын дунд зохион байгуулжээ. Уг арга хэмжээнүүдэд нийт 200 гаруй мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд оролцсон байна. Мөн түүнчлэн тус төв 11 сараас эхлэн нийт 150-аад төрийн байгууллагуудын мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүдийг хамруулан Сүлжээ, Cpanel, Мэдээллийн аюулгүй байдал, Vmware гэх зэрэг сургалтуудыг амжилттай зохион байгуулж байгаа юм байна. www.datacenter.gov.mn
Нийгмийн дуу хоолойг илэрхийлэх, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд улам цахимжсаар. Ийнхүү дурдсаны учир нь уг арга хэмжээнээс нэгэн шинэ, соргог зүйл мэдсэн нь дан ганц мэдээллийн сайт, мэдээллийн хөтөлбөрөөс нийгэмд юу болж байгааг мэдэх хандлага яваандаа өөрчлөгдөх аж. Сошиал сайтын тусламжтайгаар мэдээ мэдээллээр зогсохгүй, тухайн албан байгууллага гадаад ПР, үйлчилгээгээ сурталчилах олон боломжит цахим үйлчилгээ бий болсон нь ҮДТ УТҮГ, Webstore ХХК-тай хамтран Монголын хамгийн анхны цахим нийгмийн сүлжээ болох www.oluulaa.mn - ийг бүтээжээ. Олуулаа цахим хуудас нь жирийн цахим хуудастай харьцуулахад хэрэглэгчийн нэг бүртгэлээр олон үйлчилгээ авах, өөрийн анх үүсгэсэн хувилбарыг хөгжүүлэх, тогтмол хяналттай, найдвартай үйл ажиллагаатай юм байна.
Олуулаа цахим хуудас нь цахим худалдааны шийдэл, нийгмийн сошиал сайтуудыг нэгдмэл шийдэл гэдгээрээ өнөөгийн бидний хэрэглэж байгаа бүхий л шийдлүүдээс илүү ажээ. Дэлхийн хөгжингүй улс орнуудад уг шийдэл хэрэгжиж байгаа бөгөөд Монгол Улсад уг шийдэл, ялангуяа цахим үйлчилгээ төдийлөн нэвтрээгүй улсын хэмжээнд 945 цэцэрлэг, 755 ЕБС-иуд, 152 хороонд уг үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр нэн тэргүүнд зорьж байгаа юм байна.
4.ДЭЛХИЙД МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙГ ГАРГАЖЭЭ:
2013 оны 4 сард Үндэсний Дата Төв УТҮГ ёс зүйт хакерийн “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээнийг зохион байгуулжээ. Уг тэмцээн нь цахим аюулгүй байдлын мэдлэгийг дэлгэрүүлэх, бүх нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, шинээр гарч ирж буй хүний нөөцийг бэлдэх, чадавхижуулах зорилготой аж. Тухайн үед 103 баг, 206 тамирчид оролцож, 4-н үе шаттайгаар зохион байгуулагдсан байна. Тэмцээний тэргүүн байранд “nom@d$” баг, дэд байранд Team1, гуравдугаар байранд “Chonos” дөрөвдүгээр байранд “Sesi” тус тус шагналт байруудыг эзэлж, оюун ухааны хурд, хүчийг сорьсон цахим аюулгүй байдлын “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээн урам зориг, ухаарал, хүсэл тэмүүлэл, ур чадварыг илтгэсэн тэмцээн болж өндөрлөсөн билээ. Мөн тэмцээнийг ивээн тэтгэгч Ситинэт ХХК, Эмпасофт ХХК, Ньютелеком ХХК, Саммит ХХК зэрэг компаниуд, зохион байгуулагч байгууллагууд болох Үндэсний Дата Төв УТҮГ, Кибер Аюулгүй Байдлын Газар, Мобиком корпораци, ШУТИС-ийн Компьютер Техник Менежментийн Сургууль нь өөрийн нэр бүхий шагнал, дурсгалын бэлгийг гардуулжээ. http://www.haruulzangi.mn
Харуул Занги тэмцээнийг зохион байгуулж, туршлага хуримтлуулсан Үндэсний Дата Төв УТҮГ-ын HAWK багийн тамирчид, тус тэмцээнд түрүүлсэн Nomads багийнхан дэлхийн ёс зүйт хакерийн Киберлимпекс тэмцээнд амжилттай оролцож, Ази Номхон далайн бүс нутгаас 1-рт шалгаран, улмаар дэлхийн шилдгүүдтэй эн тэнцүү өрсөлдөн
4-р байранд тус тус шалгарч, улс эх орныхоо нэрийг гаргажээ. www.cyberlympics.org
5.ҮНДЭСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛЭЭ ДЭМЖСЭН БАЙНА:
Интернэт хэрэглэгчдийн дотоодын хэрэглээг нэмэгдүүлэх, урлагийн салбар тэр дундаа үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжин ажиллах зорилгоор Аврора Чэт ХХК –тай хамтран Үндэсний видео мэдээллийн портал сайт www.rec.mn цахим хуудасны систем, сүлжээг хариуцан ажиллаж байна. Дашрамд дурдахад уг цахим хуудаснаас та олон төрлийн киног шууд үзэх боломжтой юм байна.
Гадаад интернэтийн урсгалыг хэмнэж, үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжсэн нэг ажил байсан нь шинэ төрлийн үйлдлийн систем болох CentOS, Ubuntu үйлдлийн системийн толин серверийг Аравт ХХК-тай хамтран ажиллуулж байгаа явдал байлаа.
Үүний ач холбогдол нь хамгийн ойрхон байгаа толин серверийг автоматаар хайн татаж авдаг ба уг сервер ажилласанаар дотоодоосоо хурдан татаж авах боломжийг өгч байгаа аж.
Тухайлбал: 100 хүн CentOS үйлдлийн системийг гадаадаас татаж авдаг байсан бол үүний оронд эх орноосоо татаж авах бүрэн боломжтой бөгөөд энгийнээр ойлгоход 100 хэрэглэгчийн гадаад руу хандаж буй урсгалыг хэмнэж төдийгүй одоогийн байдлаар 2.8 Tera byte мэдээлэл дамжсан гэж уг хуралд онцолсон юм. www.datacenter.gov.mn
“Үндэсний Дата Төв” УТҮГ-ын үйлчилгээг цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран хаанаас ч хэзээд ч авах боломжийг хэрэглэгчдэдээ олгожээ. Уг төвөөс үйлчилгээ авдаг хэрэглэгчид үйлчилгээний холбогдолтой бүхий л хүсэлтүүдийг цахим системээр дамжуулан шийдэж байгаа аж. Энэ нь тухайн байгууллага дээр ирж, мэргэжилтэнтэй уулзах шаардлагагүйгээр үйлчилгээний баримт бичиг төдийгүй техникийн шийдлийг давхар шийдсэн оновчтой шийдэл ажээ. www.online.datacenter.gov.mn
Дашрамд дурдахад одоогийн байдлаар тус байгууллага нь 400 гаруй төрийн байгууллагуудад үнэ төлбөргүй, бусад байгууллагуудад зах зээлийн үнээр цахим хуудас байршуулах, зогсуур түрээс, зохиомол сервер түрээс, мэдээллийн аюулгүй байдлын үйлчилгээг хүргэсээр байна. Мөн түүнчлэн энэ оноос үүлэн тооцооллын үйлчилгээ, реселлер хостинг, цахим шуудангаас факс илгээх үйлчилгээ, төрийн байгууллагуудын өгөгдөл мэдээ мэдээлэл дамжуулах үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлжээ.
Ийнхүү өнгөрсөн оны хийсэн бүтээсэн ажлаа үр дүнтэйгээр дүгнэн хэлэлцэж, олныг хамарч чадсан сайхан арга хэмжээ болж өнгөрлөө. Үүнээс дүгнэхэд Монгол Улсын мэдээллийн технологийн салбарт төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хамтран улс орны хэмжээнд далайцтай ажил хийх чухал бөгөөд тус салбар бусад салбаруудтай хамтран хөгжих нь зөв зүйтэй мэт санагдлаа. Наргиж цэнгэхийг урьтал болголгүйгээр хийж бүтээсэн ажлаа хамтран ажилладаг, удирдах дээд алба байгууллагууддаа танилцуулсан үлгэр жишээ арга хэмжээ болж өнгөрсөнийг цохон тэмдэглэх хэрэгтэй болов уу.
Тодруулбал, энэ онд тус төв хамтрагч байгууллагуудтай юу хийж бүтээснээ салбар нэгт төрийн болон хувийн байгууллагуудын төлөөлөгчдийг хуран цуглуулж, тайлагнасан байна.
Уг арга хэмжээнд нийт 30 гаруй байгууллагын төлөөлөгчид оролцож, Аствишн ХХК, Новасофт ХХК, Софтлайн ХХК, Спүүнмедиа ХХК, Ньюрадианс ХХК-иуд нь үйл ажиллагаа төдийгүй, шинэ технологийн чиг хандлагыг толилуулсан байна.
ТУС ТӨВ 2013 ОНД ХИЙЖ БҮТЭЭСЭН ОНЦЛОХ АЖЛУУДААС:
1. ЦАХИМ ЗАСАГЛАЛ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨРИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЖЭЭ:
Шинэчлэлийн Засгийн Газраас хэрэгжүүлж буй Цахим Засаглал үндэсний хөтөлбөрийн хүрээнд МТШХХГ-ын чиг үүрэгтэйгээр Төрийн Үйлчилгээний Цахим Машин-ыг суурилуулах ажлыг ҮДТ УТҮГ нь Аствишн ХХК, Ньюсоник ХХК-тай хамтран улс даяар нийт 45 цэгт суурилуулсан байна. Сүүлийн 6-н сарын байдлаар ТҮЦ машинаас үйлчилгээ авсан тоо нь 89 978, нийт үйлчлүүлсэн хэрэглэгчидийн тоо 67 434 гэсэн үзүүлэлттэй гарчээ.
6 сарын хугацаан дахь статистик тоон үзүүлэлтээс харахад оршин суугаа хаягийн тодорхойлолт нийт эзлэх хувийн 45,2 хувийг эзэлсэн буюу 40409 ширхгийг иргэд авсан байна. Удаах байрыг иргэний үнэмлэхний лавлагаа 38,7 хувь буюу 34797 ширхгийг иргэд авсан байна. Тус машинаар төрийн байгууллагуудаас иргэдэд хамгийн их үзүүлдэг үйлчилгээг оруулсан бөгөөд энэ нь нийгэм эдийн засгийн хувьд асар их хэмнэлтийг гаргасан байна.
Тухайлбал нэг хэрэглэгч төрөл бүрийн лавлагааны үйлчилгээг авахдаа дундажаар 50 минут зарцуулдаг байсныг багасгаж шуурхай болгосон. Олон улсын USAID байгууллагын хийсэн судалгаагаар тус цахим машин мөнгөн дүнгээр нийтдээ 1,1 тэрбумыг хэмнэлтийг АРД ТҮМЭН-д үзүүлээд байна гэж уг хуралд дурдлаа. Энэ үйлчилгээ нь хэрэглэгчдэд үйлчилгээ үзүүлмэгцээ санал үнэлгээг авдаг бөгөөд одоогийн байдлаар 58 681 иргэн уг цахим үйлчилгээнд сэтгэл хангалуун байна гэж үнэлгээ үзүүлжээ.
2. ҮҮЛЭН ТООЦООЛОЛД НЭВТЭРЧ, ҮРГҮЙ ЗАРДАЛАА ХЭМНЭХ БОЛОМЖИЙГ БҮРДҮҮЛЖЭЭ:
Тус төвийн тоног төхөөрөмж, түүний хүчин чадал дээр суурилан Монгол Улсад үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэх ажлын хүрээнд програм хангамжийн чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг компаниудтай хамтран уг технологийн дэд бүтэц, платформын суурь түвшин дээр суурилан үүлэн тооцооллын технологийг нэвтрүүлсэн байна.
Энэ нь програм хангамж үйлдвэрлэгч компаниуд уг өөрийн үйлчилгээний хөгжүүлэлт, ерөнхий удирдлагад л анхаарч техник, систем, нөөц боломжийг Үндэсний Дата төв-д хариуцуулах юм.
Нөгөөтэйгүүр хэрэглэгчид заавал техник тоног төхөөрөмж, програм хангамж худалдан авах шаардлагагүйгээр програм хангамжийн компаниудад хандан уг үйлчилгээг ашиглаж, ашигласан хэмжээгээр төлбөрөө төлөх бүрэн боломжтой болж байна гэсэн үг юм. Ингээд анх удаа “Үүлэн тооцоололд нэвтэрч, Үргүй зардалаа хэмнэх” боломж бий болжээ. http://www.datacenter.gov.mn
Уг технологийн хүрээнд бас нэг шинэ үйлчилгээ нэвтрүүлсэн нь “Virtual Desktop”, “Thin Application” байсан юм. Хэрэглэгч хаа байгаа газраасаа өөрийн хувийн компьютерт холбогдон ажлаа явуулах боломжтой боллоо. Бүр гэрээсээ ч албан ажлаа явуулах боломжтой болжээ. Үүнийг Топика ХХК-тай хамтран бүтээжээ. www.topica.mn Ирээдүйд дэлхийд 2020 оны байдлаар үүлэн тооцооллын үйлчилгээг нийт жижиг дунд үйлдвэр, бизнес эрхлэгчдийн 50 хувь нь ашиглаж, хүний амьдралд биелэлээ олно гэсэн нэгэн судалгаа гарсан байна.
Монгол Улсад ч гэсэн уг ажлын бэлтгэл хийж байгаагийн нэг илрэл нь ҮДТ УТҮГ нь Nova Soft ХХК, New Radians ХХК-тай хамтран үүлэн тооцоололд суурилан санхүүгийн програм хангамжийг ашиглах боломж бүрджээ. Иймээс бид санхүүгийн програм хангамж худалдаж авалгүйгээр бүр гар утаснаасаа хүртэл санхүүгийн бүртгэл, тайлангаа хөтлөх бүрэн боломжтой аж. www.baaz.mn
Үүлэн тооцооллыг нэвтрүүлэхэд шаардлагатай судлагааг Новасофт ХХК нь явуулсан байна. Тус судалгаанд “Та үүлэн тооцооллын талаар урд өмнө нь сонсож байсан уу?” гэсэн асуултанд нийт судалгаанд хамрагдагсдын 95,7 хувь үгүй гэсэн хариултыг өгч, үүлэн тооцооллын гол давуу тал юу вэ? Гэсэн асуултанд дараахь байдлаар хэрэглэгчид хариулт тус тус өгсөн байна.
Бизнес эрхлэгч албан байгууллагуудын захирал, нягтлан бодогчид “Та үүлэн тооцоололд нэвтрэхэд бэлэн үү?” гэсэн асуултанд захиралууд 14 хувь нь тийм, 81 хувь нь үгүй, нягтлан бодогчдын хувьд 23 хувь нь тийм, 77 хувь нь үгүй гэсэн хариултыг тус тус өгсөн нь шийдвэр гаргагчдын ойлголтын зөрүү их байгааг харуулж байлаа. Яагаад нягтлан бодогчид үүлэн тооцооллыг сонгохгүй байна вэ? гэсэн асуултанд ихэнхи хувь нь одоогийн ашиглаж байгаа санхүүгийн програмдаа сэтгэл хангалуун байгаа буюу Microsoft Excel –программыг санхүүгийн ажил үйлчилгээ явуулахад хангалттай гэж үзсэн байна.
Хэрэв жижиг дунд аж ахуйн нэгжүүд үүлэн тооцооллыг сонговол нягтлан бодогчид ажилгүй болно гэдэгт итгэлтэй байна уу? гэсэн асуултанд 3 хувь нь бүрэн итгэлтэй байна, 19 хувь нь итгэлтэй байна, 30 хувь нь магадгүй, 48 хувь нь итгэхгүй байна гэж тус тус хариулжээ.
Аливаа ажил хэргийг явуулахад цаасанд буулган, хэн нэгэн даргаар гарын үсэг зуруулж баталгаажуулдаг байсан нь ард өнгөрчээ. Учир нь уг арга хэмжээнд нэгэн шинэ технологи бий болсоныг толилуулсны нэг нь яах аргагүй төрийн байгууллагуудын албан хэрэг хөтлөлт түүнд зарцуулах цаг хугацаа, хөдөлмөрийг хөнгөвчилсөн цаасгүй технологи байсан юм. Энэ нь тухайн байгууллагын онцлог үйл ажиллагаанд нийцсэн “и-оффисийн програм”, албан хаагчид хоорондоо мэдээлэл солилцох зорилготой “Sharepoint” системийг бүтээсэн явдал байлаа. Уг ажлыг тус төв нь Able ХХК-тай хамтран бүтээж, одоогийн байдлаар Монгол улсын 16 яамд, ЗГХЭГ зэрэг төрийн байгууллагууд ашиглаж байгаа юм байна. http://www.able.mn
3.НИЙГМИЙН МЭДЛЭГ БОЛОВСРОЛД ДЭМЖЛЭГ ҮЗҮҮЛЖЭЭ:
Боловсролын салбарын ЕБС-иудын дотоод үйл ажиллагааг цахим системд шилжүүсэн нэгэн ажил нь Ай Ти Зон ХХК-ийн бүтээсэн “Эрдмийн түлхүүр 2.0”, Цахим хичээлийн “Tutor Mate” системүүдийг мөн үүлэн тооцоололд суурилуулсан байна. Энэ нь мөн л хэрэглэгч ашигласан хэмжээгээрээ төлбөрөө төлөх боломжтой ажээ.
Салбар, мэргэжил нэгтэнүүдийнхээ мэдлэг боловсролд бэм болох зорилгоор технологийн шийдэл бүтээгдхүүн үйлчилгээгээр тэргүүлдэг гадаад харилцаагаа бэхжүүлсэнийн нэг илрэл нь Тridium E security ХХК, Софтлайн ХХК, Саммит ХХК зэрэгтэй хамтран дэлхийд шилдэг Thales, Dell, Oracle, Microsoft, HP-ийн сургалт, уулзалт, зөвөлгөөнийг төр болон хувийн хэвшлийн албан хаагчдын дунд зохион байгуулжээ. Уг арга хэмжээнүүдэд нийт 200 гаруй мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүд оролцсон байна. Мөн түүнчлэн тус төв 11 сараас эхлэн нийт 150-аад төрийн байгууллагуудын мэдээллийн технологийн мэргэжилтнүүдийг хамруулан Сүлжээ, Cpanel, Мэдээллийн аюулгүй байдал, Vmware гэх зэрэг сургалтуудыг амжилттай зохион байгуулж байгаа юм байна. www.datacenter.gov.mn Нийгмийн дуу хоолойг илэрхийлэх, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүд улам цахимжсаар. Ийнхүү дурдсаны учир нь уг арга хэмжээнээс нэгэн шинэ, соргог зүйл мэдсэн нь дан ганц мэдээллийн сайт, мэдээллийн хөтөлбөрөөс нийгэмд юу болж байгааг мэдэх хандлага яваандаа өөрчлөгдөх аж. Сошиал сайтын тусламжтайгаар мэдээ мэдээллээр зогсохгүй, тухайн албан байгууллага гадаад ПР, үйлчилгээгээ сурталчилах олон боломжит цахим үйлчилгээ бий болсон нь ҮДТ УТҮГ, Webstore ХХК-тай хамтран Монголын хамгийн анхны цахим нийгмийн сүлжээ болох www.oluulaa.mn - ийг бүтээжээ. Олуулаа цахим хуудас нь жирийн цахим хуудастай харьцуулахад хэрэглэгчийн нэг бүртгэлээр олон үйлчилгээ авах, өөрийн анх үүсгэсэн хувилбарыг хөгжүүлэх, тогтмол хяналттай, найдвартай үйл ажиллагаатай юм байна. Олуулаа цахим хуудас нь цахим худалдааны шийдэл, нийгмийн сошиал сайтуудыг нэгдмэл шийдэл гэдгээрээ өнөөгийн бидний хэрэглэж байгаа бүхий л шийдлүүдээс илүү ажээ. Дэлхийн хөгжингүй улс орнуудад уг шийдэл хэрэгжиж байгаа бөгөөд Монгол Улсад уг шийдэл, ялангуяа цахим үйлчилгээ төдийлөн нэвтрээгүй улсын хэмжээнд 945 цэцэрлэг, 755 ЕБС-иуд, 152 хороонд уг үйлчилгээг нэвтрүүлэхээр нэн тэргүүнд зорьж байгаа юм байна.
4.ДЭЛХИЙД МОНГОЛ УЛСЫН НЭРИЙГ ГАРГАЖЭЭ:
2013 оны 4 сард Үндэсний Дата Төв УТҮГ ёс зүйт хакерийн “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээнийг зохион байгуулжээ. Уг тэмцээн нь цахим аюулгүй байдлын мэдлэгийг дэлгэрүүлэх, бүх нийтийн оролцоог нэмэгдүүлэх, шинээр гарч ирж буй хүний нөөцийг бэлдэх, чадавхижуулах зорилготой аж. Тухайн үед 103 баг, 206 тамирчид оролцож, 4-н үе шаттайгаар зохион байгуулагдсан байна. Тэмцээний тэргүүн байранд “nom@d$” баг, дэд байранд Team1, гуравдугаар байранд “Chonos” дөрөвдүгээр байранд “Sesi” тус тус шагналт байруудыг эзэлж, оюун ухааны хурд, хүчийг сорьсон цахим аюулгүй байдлын “ХАРУУЛ ЗАНГИ” тэмцээн урам зориг, ухаарал, хүсэл тэмүүлэл, ур чадварыг илтгэсэн тэмцээн болж өндөрлөсөн билээ. Мөн тэмцээнийг ивээн тэтгэгч Ситинэт ХХК, Эмпасофт ХХК, Ньютелеком ХХК, Саммит ХХК зэрэг компаниуд, зохион байгуулагч байгууллагууд болох Үндэсний Дата Төв УТҮГ, Кибер Аюулгүй Байдлын Газар, Мобиком корпораци, ШУТИС-ийн Компьютер Техник Менежментийн Сургууль нь өөрийн нэр бүхий шагнал, дурсгалын бэлгийг гардуулжээ. http://www.haruulzangi.mn
Харуул Занги тэмцээнийг зохион байгуулж, туршлага хуримтлуулсан Үндэсний Дата Төв УТҮГ-ын HAWK багийн тамирчид, тус тэмцээнд түрүүлсэн Nomads багийнхан дэлхийн ёс зүйт хакерийн Киберлимпекс тэмцээнд амжилттай оролцож, Ази Номхон далайн бүс нутгаас 1-рт шалгаран, улмаар дэлхийн шилдгүүдтэй эн тэнцүү өрсөлдөн
4-р байранд тус тус шалгарч, улс эх орныхоо нэрийг гаргажээ. www.cyberlympics.org
5.ҮНДЭСНИЙ ҮЙЛДВЭРЛЭЛЭЭ ДЭМЖСЭН БАЙНА:
Интернэт хэрэглэгчдийн дотоодын хэрэглээг нэмэгдүүлэх, урлагийн салбар тэр дундаа үндэсний үйлдвэрлэлийг дэмжин ажиллах зорилгоор Аврора Чэт ХХК –тай хамтран Үндэсний видео мэдээллийн портал сайт www.rec.mn цахим хуудасны систем, сүлжээг хариуцан ажиллаж байна. Дашрамд дурдахад уг цахим хуудаснаас та олон төрлийн киног шууд үзэх боломжтой юм байна.
Гадаад интернэтийн урсгалыг хэмнэж, үндэсний үйлдвэрлэлээ дэмжсэн нэг ажил байсан нь шинэ төрлийн үйлдлийн систем болох CentOS, Ubuntu үйлдлийн системийн толин серверийг Аравт ХХК-тай хамтран ажиллуулж байгаа явдал байлаа. Үүний ач холбогдол нь хамгийн ойрхон байгаа толин серверийг автоматаар хайн татаж авдаг ба уг сервер ажилласанаар дотоодоосоо хурдан татаж авах боломжийг өгч байгаа аж.
Тухайлбал: 100 хүн CentOS үйлдлийн системийг гадаадаас татаж авдаг байсан бол үүний оронд эх орноосоо татаж авах бүрэн боломжтой бөгөөд энгийнээр ойлгоход 100 хэрэглэгчийн гадаад руу хандаж буй урсгалыг хэмнэж төдийгүй одоогийн байдлаар 2.8 Tera byte мэдээлэл дамжсан гэж уг хуралд онцолсон юм. www.datacenter.gov.mn
“Үндэсний Дата Төв” УТҮГ-ын үйлчилгээг цаг хугацаа, орон зайг үл хамааран хаанаас ч хэзээд ч авах боломжийг хэрэглэгчдэдээ олгожээ. Уг төвөөс үйлчилгээ авдаг хэрэглэгчид үйлчилгээний холбогдолтой бүхий л хүсэлтүүдийг цахим системээр дамжуулан шийдэж байгаа аж. Энэ нь тухайн байгууллага дээр ирж, мэргэжилтэнтэй уулзах шаардлагагүйгээр үйлчилгээний баримт бичиг төдийгүй техникийн шийдлийг давхар шийдсэн оновчтой шийдэл ажээ. www.online.datacenter.gov.mn Дашрамд дурдахад одоогийн байдлаар тус байгууллага нь 400 гаруй төрийн байгууллагуудад үнэ төлбөргүй, бусад байгууллагуудад зах зээлийн үнээр цахим хуудас байршуулах, зогсуур түрээс, зохиомол сервер түрээс, мэдээллийн аюулгүй байдлын үйлчилгээг хүргэсээр байна. Мөн түүнчлэн энэ оноос үүлэн тооцооллын үйлчилгээ, реселлер хостинг, цахим шуудангаас факс илгээх үйлчилгээ, төрийн байгууллагуудын өгөгдөл мэдээ мэдээлэл дамжуулах үйлчилгээг шинээр нэвтрүүлжээ.
Ийнхүү өнгөрсөн оны хийсэн бүтээсэн ажлаа үр дүнтэйгээр дүгнэн хэлэлцэж, олныг хамарч чадсан сайхан арга хэмжээ болж өнгөрлөө. Үүнээс дүгнэхэд Монгол Улсын мэдээллийн технологийн салбарт төр болон хувийн хэвшлийн байгууллагууд хамтран улс орны хэмжээнд далайцтай ажил хийх чухал бөгөөд тус салбар бусад салбаруудтай хамтран хөгжих нь зөв зүйтэй мэт санагдлаа. Наргиж цэнгэхийг урьтал болголгүйгээр хийж бүтээсэн ажлаа хамтран ажилладаг, удирдах дээд алба байгууллагууддаа танилцуулсан үлгэр жишээ арга хэмжээ болж өнгөрсөнийг цохон тэмдэглэх хэрэгтэй болов уу.