Өндөр байшин, өргөн замууд л их хотын өнгө төрхийг тодорхойлдог гэвэл өрөөсгөл ойлголт болно. Нийслэлийн төвд "чигжиж", давхралдах нь холгүй сүндэрлэж буй байшингууд нүд хужирлаж, сэтгэл сэргээх цэцэрлэгт хүрээлэн, ногоон байгууламжуудыг маань "хулгайлсаар". Үнэндээ хотын бут, сөөг, мод, цэцэгт санаа тавих сэтгэл, бодлого дутагдсаар өдий хүрсний гэрч нь энэ билээ.

Өнгөрсөн жил хот тохижилтод зориулж дүүрэг тус бүрт нэг тэрбум төгрөг төсөвлөсөн бол энэ онд хоёр тэрбум болж өссөн байна. Хот тохижилтын нэг хэсэгт ногоон байгууламж, цэцэрлэгт хүрээлэн ордог. Тус бүрдээ хоёр тэрбумыг "халаасласан" дүүргүүд энэ мөнгөнөөс хэчнээнийг нь ногоон байгууламжийг нэмэгдүүлэхэд зарцуулах бол гэсэн асуулт анхаарал татлаа.

Нийслэлийн ногоон байгууламж хариуцсан мэргэжилтэн  Н.Батсүхээс энэ талаар тодруулснаа хүргэе.

-Энэ жилийн хот тохижилтын төсөв дүүргүүдэд өмнөх оныхоос хоёр дахин өссөн байна, Ногоон байгууламжийг сайжруулах сайн төлөвлөгөөнүүд гарсан байх гэж бодож байна?
-Дүүргүүд тодорхой гудамж, талбайгаа тохижуулахаар зураг төслөө гаргаж энэ мөнгийг батлуулсан. Хуучин ногоон байгууламж байсан газруудаа нөхөн сэргээнэ, шинээр бий болгоно. Хөрсийг нь бүрэн сольж, мод суулгацыг нь нэмнэ гэх мэт ажлуудыг төлөвлөж байгаа.

Өнгөрсөн жилийн туршлагаас харахад тохижилтын ажлуудыг ихэнхдээ цогц байдлаар нь хийж байна. Тиймээс барилга, замын ажлыг гүйцэтгэж байгаа компаниуд голдуу тендер авчихдаг. Иймд энэ жил дүүргүүд ногоон байгууламжийг сайжруулах ажлын төлөвлөгөөг тусгайлан гаргаж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, үүнд тодорхой хэмжээний хөрөнгө "зоож" өгч байгаа юм.

-Хэн дуртай нь мөнгө авч мод тарьсан болоод өнгөрдөг учраас ямар ч үр дүн гарахгүй байна гэсэн шүүмжлэл гардаг шүү дээ?
-ТББ-ууд нийлсэн 60 гаруй мэргэжлийн байгууллага, компанийн жагсаалтыг бид гаргаад байна. Тэдэнтэй ногоон байгууламжийн ажлыг хийхэд туслан гүйцэтгэх, эсвэл түншлэлийн гэрээ байгуулна. Мэргэжлийн байгууллагууд нь оролцож, тендер авч чаддаггүй гэсэн гомдол их байдаг.

-Мэргэжлийн байгууллагууд ажил авсан ч хяналт сул байвал ялгаагүй байх болов уу?
-Өнгөрсөн жил манайхаас 16 стандартыг шинээр баталсан. Үүнд цэцэрлэгжүүлсэн талбайг шалгаж, ашиглалтыг хүлээн авах стандарт бий.

Мод суулгац, хөрс бэлтгэлийн стандартуудыг ч шинээр баталсан. Тэгэхээр мэргэжлийн бус байгууллагууд зүгээр л гудамж, талбайд худалдаж байгаа мод, суулгац аваад тарьдгаа болино гэсэн үг. Тухайн ажлыг хийж буй байгууллагынхан нэг жилийн хугацаанд ашиглалт, арчилгааг хариуцах юм. Дараа нь улсын комисс хүлээж авна. Тухайн ногоон байгууламжийн тарьц, суулгацыг аль мод үржүүлгийн газраас авсан, хэддүгээр зэргийн тарьц, суулгац байна гэдгийг актаар хүлээлцдэг болох учраас хяналт сайжирна.

-Урьд нь ингэдэггүй байсан юм уу?
-1990 оноос хойш систем алдагдсан. Дуртай нь мод, cyyлгац оруулж ирж байна. асуудал зогсоно. Ногоон байгууламж, цэцэрлэгжүүлэлтийн зардлыг дүүргүүд тусд нь тусгаж эхэлж ба Менежментийн энэ мэт олон зохицуулалт хийж байгаа учраас ирэх жил цэгцэрчих байх.

-Цаашид ямар хэмжээний мод, бут, сөөг тарих шаардлагатай нарийвчлан тогтоосон судалгаа байдаг уу?
-Өнгөрсөн жил ШУА-ийн Ботаникийн хүрээлэн, Газарзүйн хүрээлэнтэй хамтарч Улаанбаатар хотын нийт эзэмшлийн гудамж талбайд хийсэн ногоон байгууламжийн тооллого хийсэн. Үүгээрээ мэдээллийн сан байгууллаа. Аль гудамжинд хэдий хир хэрийн мод тарих вэ гэдэг тооцоог хийх боломжтой болсон.

Энэ жил ногоон байгууламждаа хамгийн их хөрөнгө зарцуулах гэж байгаа нь Баянгол, Баянзүрх, Чингэлтэй дүүргүүд байна. Ойролцоогоор 500 сая орчмыг зарцуулна. Хөрөнгө гэх юм төсөвлөөгүй дүүргүүд ч байна. Сонгинохайрхан л гэхэд барилга байшин, нэг цэгийн үйлчилгээний газар барих төлөвлөгөөтэй байгаа.

-Өнгөрсөн жил төсвөөс хэчнээн хувийг ногоон байгууламжид хуваарилсан бэ?
-Нийт төсвийн тав хүрэхгүй хувь. Нэг тэрбумаас 100 сая нь зарцуулагдах үгүйтэй л байлаа. Ногоон байгууламжид маш бага зардал гаргаж байсан. Түүнчлэн хүмүүсийн мэдлэг, ухамсар дутмаг байгаа нь ногоон байгууламжтай болоход саад болдог.

Өвс, ногоо, ургамал гэдэг амьд организм. Хүч хөдөлмөр зарж ургуулсан юмыг нэг өдрийн л дотор гишгээд сүйтгэчих энүүхэнд. Тиймээс манайханд экологийн боловсрол хэрэгтэй байна.

Нийслэлийн нийти\йн эзэмшлийн гудамж, талбайд хийхээр төлөвлөж буй тохижилтын ажил



Дүүргүүдийн цэцэрлэгжүүлэлт ногоон байгууламжийн арчилгааны зардал



Х.Хулан