Сүүлийн 60 гаруй жилийн хугацаанд дэлхий даяар найман тэрбум тонн хуванцар үйлдвэрлэсэн бөгөөд үүний 90.5 хувийг дахин боловсруулаагүй, байгаль дэлхийд шингэж байна. Дэлхий дахинаа нэг минут тутамд нэг сая гялгар уут, жилд 500 тэрбум гаруй гялгар уут үйлдвэрлэгдэж байна. Үйлдвэрлэлийн энэ эрчээр явбал 2050 он гэхэд 12 тэрбум тонн хуванцар хаягдал хогийн цэг дээр хаягдах болно.

Бид эрүүл, аюулгүй дэлхий дээр амьдрахыг хүсвэл хуванцрын үйлдвэрлэлийг дор хаяж 60 хувиар бууруулах шаардлагатай. Тиймээс дэлхийн 193 орны нэг тэрбум хүн энэ жилийн "Дэлхийн өдөр"-ийг "Хуванцар ба эх дэлхий" сэдвийн хүрээнд тэмдэглэж байна.

Тэгвэл хуванцар хог хаягдлыг бууруулахад иргэд хэрхэн оролцох, сайн туршлага гэж юуг хэлдэг болон бидний дадал хэвшлийн талаар “Өнгө нэм” ТББ-ын үүсгэн байгуулагч Н.Амгалан-Эрдэнээс тодруулаа. Бид түүнийг “Эрүүл аюулгүй дэлхий” уулзалтаар монгол орны нөхцөл байдлыг ярилцаж байх үеэр уулзсан юм. Тус уулзалтад байгаль орчныг хамгаалах сургалт олгодог "Интерньюс" хөтөлбөрийн төгсөгч, сэтгүүлч нар оролцож байв.

Н.Амгалан-Эрдэнэ хэлэхдээ "Манай салбарт явуулж байгаа ажлуудыг харвал олон нийтэд маш их мэдээлэл өгч байгаа. Гэхдээ хэрэгжүүлэх хэмжээний тодорхой мэдээлэл маш бага байдаг. Тиймээс "Дахин боловсруулцгаая" аяныг эхлүүлж байгаа бөгөөд үйлдэл хийхүйц олон нийтэд өгөх зорилготой юм.

Жишээлбэл хүмүүс зургаан төрлийн асуултыг байнга асуудаг. Тодруулбал, ямар хаягдлыг дахин боловсруулах боломжтой байдаг вэ? Би хог хаягдлаа яаж ангилах юм бэ? Ангилсан хаягдлаа хаана өгөх юм бэ? Тухайн хог хаягдлаар ямар бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг юм бэ? Миний ангилсан хогийг зөөвөрлөгч машин бусад хогтой нийлүүлэн ачдаг. Ач холбогдолгүй юм биш үү? гэсэн асуулт маш их ирдэг. Энэ аяныхаа хүрээнд яг л энэ асуултад хариулт өгөхүйц мэдээллийг бэлдэн ажиллаж байна.

Тухайлбал хогийг гэртээ хэрхэн ангилдаг, ангилсан хог хаягдлаа СӨХ-доо яаж хүлээлгэн өгөх, СӨХ нь яаж ажиллах вэ гэдэг шаталсан ажлыг дарааллыг зааж өгнө.

Бид бүхий л харилцах цахим сувгуудыг ашиглаж мэдээллээ өгч байна. Мөн веб хуудастай болох гэж байгаа. Энэ хуудсаар дамжуулан хог хаягдлын тухай мэдээлэл, судалгааг байрлуулна.

Түүнчлэн дээрх дурдсан мэдээллүүдийг багтаасан иргэдэд зориулсан аппликейшнтэй болох төлөвлөж байна. Бид төрийн байгууллагууд болон хуванцар хогийг дахин боловсруулдаг, импортлогч ААН-үүдтэй хамтарч ажиллаж байгаа. Мөн хог хаягдлын салбарт шинэ хөрөнгө оруулагчид бий болсон. Эдгээр бүх байгууллагын уялдаа холбоог хангасан нэгдсэн мэдээллийг иргэдэд хүргэхээр ажиллаж байна" гэв.

Энэ үеэр "Интерньюс" хөтөлбөрийн дэмжлэгтэй Байгаль орчны сэтгүүлчдийг чадавхжуулах хөтөлбөрийн олон улсын гэрчилгээ гардуулах ёслол болсон юм. Тус хөтөлбөрийн төгсөгч, сэтгүүлч Ч.Батцэцэг сурсан зүйлс, цаашид хэрэгжүүлэх ажлынхаа талаар хуваалцлаа.

Тэрбээр "Гурван жилийн өмнөөс байгаль орчныг хамгаалах чиглэлд хүүхдэд зориулсан, мэдээллийн шинж чанартай ямар нэгэн бүтээл хийе гэж зорьж, ном гаргаж эхэлсэн. Гэхдээ мэргэжлийн түвшинд мэдлэг олж авах нь чухал байсан учраас нэг жилийн хугацаанд дээрх сургалтад хамрагдсан. Сургалтын хөтөлбөр ч гэсэн хичээлийн агуулгынхаа хүрээнд хүүхдэд зориулсан ном гаргах, сургалт хийхийг зөвлөдөг. Тиймээс ч санаачлаад хийж байсан ажлаа үргэлжлүүлэн хийж байна.

Сургалтад хамрагдсаныхаа дараа хүмүүсийн хэрэглээнд учир дутагдал байгааг олж анзаарсан. ОУ-ын хэмжээнд, төрийн бодлогын хүрээнд бид хуванцрын хэмжээг бууруулахад дараах ажлуудыг хийнэ гэж яриад байдаг боловч энэ талаарх иргэдийн ойлголт муу.

Жишээлбэл, аяга кофе аваад уухдаа дандаа нэг удаагийн хуванцарт авч байна. Өдөрт хоёр удаа кофе уудаг бол төдий хэмжээгээр хуванцрын хаягдал гарна шүү дээ. Мөн өдрийн цагаар ажил дээрээ хүргэлтийн хоол авбал дахиад л хуванцар оролцсон саванд ирнэ. Ингээд бодохоор бид өдөр тутамдаа маш их хуванцар хэрэглэж байна. Үүнийг анзаараад сүүлийн нэг жилийн хугацаанд би өөрөө ажил дээрээ хүргэлтийн хоол захиалж идэхээ больсон. Хоолны газарт нь очиж идэх эсвэл гэрээсээ хоол бэлдэж ирнэ гэдэг зуршлыг өөртөө бий болгосон.

Кофе шопуудыг үнийн дүн дээрээ 200-300 төгрөг нэмэхийг санал болгосон.

Би Эрдэнэт хотод амьдардаг. Тэндхийн кофе шопуудыг үнийн дүн дээрээ 200-300 төгрөг нэмэхийг санал болгосон. Өөрөөр хэлбэл үйлчлүүлэгчийг өөрийнхөө аягыг барьж ирээд кофе авбал дээрх үнийн дүнгийн хөнгөлөлт эдлэх боломжтой гэдэг зохицуулалтыг санал болгоход нийт таван байгууллага дэмжиж, хэрэгжүүлж байна. Байнга усны сав, аягаа биедээ авч яваад түүндээ кофегоо авбал нэг ч гэсэн хуванцрыг байгальд хаяхгүй байх боломж бүрдэж байгаа юм.

Тэгэхээр иргэд өөрсдөө ийм жижигхэн үйлдлүүдээр өөрчлөлт хийгээд, ухамсартай байвал хуванцрын хэрэглээг багасгахад том хувь нэмэр оруулах юм байна гэдгийг олж харсан.

Цаашид хүүхдэд зориулсан бүтээлүүдээ хийнэ. Гэхдээ хүүхдэд зориулсан номыг том хүмүүс бичээд байдаг шүү дээ. Тэгвэл үүнийг халж, хүүхэд үе тэнгийнхэндээ зориулж ном гаргадаг байдлаар хийх юм. Өөрөөр хэлбэл хүүхдүүд өөрөө зохиолоо гаргаж, зургаа зурах бол би хөрөнгө оруулагч олох байдлаар ажиллана гэсэн үг юм. Одоогоор дотроо арван үлгэртэй зургаан номыг нийт 5600 хувь хэвлүүлж, сайн дурын байгууллагууд, сургуулиудад тарааж өгөөд байна.

Сургуулиудаар орохоор хүүхдүүд маань эгчээ би үлгэрээ бичиж байгаа, номдоо хэвлүүлнэ шүү гэдэг. Үүнийг харах, мэдрэх сайхан байдаг" гэлээ.

Эдгээр бүх үйлдэл нь хуванцаргүй ирээдүйг хойч үедээ үлдээх гэсэн цор ганц зорилго юм.