Түүхийн хуудас сөхвөл:
Нийтийн тооллын III-I зуунд Монгол газар нутаг дээр Хүннү гүрэн Монголын анхны төрт улс болон оршин тогтнож байв. Энэ үед Солонгосын хойгт Гу Жу Сон гэдэг айм­гийн холбоо оршин тогтнож байжээ.

Нийтийн тооллын XIII зуунд Их Монгол улс оршин тогтнож байх үеэс Солонгосын хойгт Корей улс оршин тогтнож харилцан элч солилцон сайн харилцааны үндэс тавигдсан гэж үзэж болох…

1262 онд Мөнх хаан Их Монгол улсын хаан байх үед Монголын цэргийн жанжин Хайду Солонгосын хойгийн хойд хэсэгт оршин байсан Киданы үлдэгдлийг хойд та­лаас нь байлдан эзлэх үед Корей улсын цэрэг урд талаас нь дайрч, Киданы үлдэгдлийг устгасны дараа хоёр жанжин “…Бид хамтын хүчээр Ки­даны үлдэгдлийг устгалаа. Цаашид бидний үр хүүхдүүд энэ явдлыг үеийн үед санаж сайн харилцаатай байхыг сануулсугай” хэмээсэн утга­тай үг хадан дээр сийлэн үлдээсэн байдаг.

Хубилай хаан их Юань ул­сыг байгуулан зүүн, Зүүн Өмнөд Азийг бүхэлд нь эзэр­хэж байх үед Корей улс Юань улсад жил бүр татвар төлөн, гүнж нараа Монголын хаадад гэргий болгон бэлэглэдэг байжээ. Их Юань улс мөхсө­нөөр Монгол Солонгосын харилцаа хэсэг хугацаанд сураг тасар­чээ. 1945 онд дэлхийн хоёр­дугаар дайны дараагаар Со­лон­гос улс социалист чиг баримжаатай БНАСАУ(хойд), капиталист чиг баримжаатай БНСУ (өмнөд) болон хоёр хуваагдсан. Тэр цагаас эх­лэн манай улс нэгэн системд багтах БНАСАУ-тай ахан дүү­гийн харилцаа тогтоон одоог хүртэл сайн харилцаатай байна. Харин БНСУ-тай 1990 он буюу системийн ялгаа ярихаа больсон үеэс дипло­мат харилцаа тогтоон өнөөг хүртэл 17 дахь жилдээ хамт­ран ажиллаж байна.

Монгол Солонгосын цаашдын харилцаанд:
БНСУ-тай 17 жил хамтын ажиллагаатай байх энэ бо­гинохон хугацаанд олон та­лаар эрчимтэй холбогдох болсон. Хоёр орны харил­цааны энэхүү шуурхай түргэн ойртолт нь зарим асуудал дээр эргэж харах, дүн шин­жилгээ хийхийг зүй ёсоор шаардаж байгаа юм. Үүнд

1.Төр засгийн хэмжээнд дипломат ёсонд нийцүүлсэн сайн харилцаа явагдаж байна гэж үзэж болохоор байна. Энэ харилцаа цаашид хоёр орны харилцан ашигтай, сайн түн­шийн харилцаа гэсэн логик утгаа алдахгүй явах нь тодор­хой биз. Их гүрний эргэн тойрон дахь улсууд сайн харилцаатай байж бие бие­нийнхээ тусгаар байдлыг дэм­жин хамгаалахад нөмөр нөөлөг болж байвал хэн хэндээ ашигтай байдаг. Но Му Хэн ерөнхийлөгч 2006 онд Монголд айлчлахдаа “…Монгол Улсад газар, ашигт малтмал, түүхий эд байна, манай улсад техник, техно­логи мөнгө нь байна. Цаашид байгаа байхгүйгээ ха­рил­цан нөхөлцөж нэг улс мэт хамт­ран ажиллаж чадвал хоёр улс хамтдаа хөгжих бололцоо­той…” гэж хэлснийг солонгос­чууд их ярьдаг. Мөн Монголын зүүн хэсэг Дор­нодын талд Солонгос хороо­лол байгуу­лах тухай ч эрдэм­тэд нь санал болгож байсан удаатай. Энэ бүхнээс үзэхэд БНСУ-ын жижиг, дунд үйлд­вэрлэлийн технологи манайд хамгийн тохирох нь бөгөөд “Солон­гостой хамтарсан үйлд­вэрлэлийн паркийг чө­лөөт бүсүүдийн аль нэгэнд байгуулбал Монголд жижиг дунд үйлдвэр хөгжих алхам болох билээ.

2. Солонгосоос Монгол руу явж буй аялан жуулч­лагчдын тоо 2005 онд 25 мян­га, 2006 онд 30 мянга, 2007 онд 38 мянга гаруй болсон явдал нь асар хурдтайг илт­гэж буй. Эцсийн үр дүнг тоо­цоход бодох зүйл их байна. Солонгосчууд Монголд ирэх­дээ 40 шахам хувь нь МИАТ компаниар, 60 гаруй хувь нь КАЛ-аар зорчдог. Тэднийг Улаанбаатар хотод буунгуут Солонгосын зочид буудлууд угтан авч, Солонгос хоолны газартаа хооллуулж, хөдөө гадаа явахдаа ч Солонгосын аялал жуулчлалын компаниу­даар үйлчлүүлж байна. Эн­дээс харахад нөгөө ирээд байгаа 40 мянган Солонго­соос чинь Монголд хөрөнгө оруулж байгаа юм алга. Уг нь Тайланд, Польш гэх мэт орнуудын үндэсний орлогын бараг 80 хувийг аялал жуулч­лалаас олдог гэсэн. Гэтэл манайх биеэ үнэлэгч хэдэн охид, бэлэг дурсгалын ганц нэг дэлгүүрээс өөр тэдний халааснаас мөнгө салгаж байгаа газар алга. Эндээс дүгнэхэд аялал жуулчлал Монголд ашгаа маш бага өгч байна. Нөгөө талаар аялагч­дад охидуудаа бузарлуулж, монголчууд хулгайч, худалч гэсэн ойлголт төрүүлээд буцаадаг.

Миний танил Солонгос 2006 оны зун Монголд очоод ирэхдээ “Танай оронд мөнгө өгөөд үзэж, харчих юм алга” хэмээн халагласаар ирснийг бодохоос зовмоор. Манай улс даяарчлал гэж хөөрч давхис­наас биш түүнд биеэ бэлдсэн­гүй нь эндээс харагдаж бай­на. Уг нь гаднаас жуулчдыг урихаас өмнө жуулчид хү­лээн авах байр сав, ая тухтай амралтын газрууд, үйлчил­гээний олон хэлбэрүүд, айх аюулгүй байлгах баталгаат орчин, үзүүлж харуулах сонирхуулах зүйлээ бэлдэх ёстой гэж БНСУ-ын Аялал, жуулчлалын яамны нэгэн түшмэл сургамж айлдангаа зэмлэж билээ. Зүйрлэвэл манай аялал жуулчлалын бодлого “…Хар үүрээр эхнэр хүүхэд нь босоогүй, хог шороогоо шүүрдэж, цайгаа ч чанаагүй байхад гэртээ зочин урьсантай эгээ л адил буюу”. Иймд глобалчлалын энэ эрин үед дотоод нөхцлөө бүрдүүлж байж гаднаас хүмүүс уръя гэсэн бодлогыг төрийн бодлого болгон хэрэгжүүлье.

3. Монголчууд Солонгост ажиллахаар анх 1995 оноос ирж эхэлсэн. Анх тэд ямар ч гэрээ хэлцэлгүй хараар хувиа­раа ажил олж хийдэг байлаа. 2003 оноос дадлага­жигч гэсэн нэрэн дор “Монгол Ньюс” компани ажилчид гар­гаж эхэлсэн. 2005 оноос “Зуучлах төв”, 2007 оноос “Гадаадад ажилчин илээх төв”-үүд гэрээт ажилчин гаргаж байна. Гэрээт болон дадлагажигч ажилчныг БНСУ-ын хөдөл­мөрийн яамнаас Монголын хөдөлмөрийн яамтай гэрээ байгуулан явуулж байгаа ба одоогоор 14 мянга шахам хүн гэрээтэйгээр, 13 мянга гаруй хүн хараар, үлдсэн нь суралцахаар, Солонгос хүн­тэй гэрлэсэн, бизнес эрхэлж байгаа гэх зэрэг шалтгаанаар 5000 шахам хүн, нийтдээ 30 гаруй мянган Монгол хүн БНСУ-д байгаа гэсэн тоо гардаг. Дээр нь 20 мянган хүн гэрээгээр ажиллахаар бүрт­гүүлж Монголдоо хүлээж бай­гаа гэх. Гэтэл Монголд барил­гын, ашигт малтмалын зэрэг салбарт ажиллах хүч дутаад Хятадуудыг импортлож бай­гаа. Ерөнхийлөн дүгнэвэл Монголчууд илүү хөлстэй ажил хайн эхнэр хүүхэд, орон гэр, газар нутгаа орхиод хөлсний ажил хийхээр гадаад явдаг. Орон зайг нь Хятад хүн эзлэн амьдардаг. Монгол улс ажиллах хүчээ экспортлодог, Хятадаас ажиллах хүчээ импортолдог ийм нэг гаж үзэгдэл хэдийнэ тогтоод байна. Өнөөдрийн байдлаар БНСУ-ын эдийн засаг сайн биш байна. Дээр нь гадаадаас орж ирсэн ажиллах хүч нийт 800 мянга хүрчээ. Бараг тал хувь нь хараар ажиллаж байгаа бөгөөд хараар байгаа хүмүү­сийг 2008 ондоо багтаан гар­гана гэсэн төрийн хатуу бод­лого барьж байгаа тул бүх хүчний байгууллага энд анхаарлаа хандуулж байна. Энэ байдал нь Солонгост хараар ажиллаж амьдрах нөхцлийг шууд хааж байгаа тул манайхан хараар ирж ажиллах тухай санахын ч хэрэггүй юм. Харин гэрээгээр бол өөр хэрэг боловч амьд­ралын өртөг өндөр энэ оронд гадаадын бусад орноос илүү мөнгө олох ганц боломж нь “Ажлын байрандаа хооллож, амьдар­дагт байгаа”. Тэрнээс гадуур хооллож, амьдарч буй хүмүүсийн тухайд мөнгө ху­раах ямар ч боломж байхгүй билээ. Иймд ажлын байр­наасаа гарахгүй, архи уухгүй, хагас хориотой байдалд гурван жил болж чадна гэсэн хатуу бодолтой хүн Солонгос руу зүглэж болох юм. Солон­гост ажиллах хүч экспортлох явдал нь нэг талаар хөрөнгө оруулах хэлбэр боловч Монголын төрийн бодлого нь БНСУ-д мэргэжилтэй ажил­чин бэлтгэх, тэднийгээ эр­гээд Монголдоо жижиг дунд үйлдвэрлэл эрхлэх боломж бүрдүүлэх гэдэг талаасаа бодож хар хайрцагнынхаа бодлогыг барина уу гэхээс явна гэсний зоргоор гадагш нь цөлөөд байдаг нь эцсийн эцэст улс орны үндэсний тусгаар тогтнолд аюул учрах боломжийг төр өөрөө бүр­дүүл­сэн болж таарах нь байна.

4.Монголоос Солонгосын төрийн байгууллага, компани, бизнес эрхлэгчидтэй холбоо тогтоон хамтран ажиллах чиглэлээр манай бизнесмэ­нүүд, төрийн захиргааны бо­лон орон нутгийн шат шатны удирдлагууд олноор ирж байна. Тэд маань ирэхдээ өмнөөс тогтсон тохироо, өмнөө тавьсан зорилгоо хэрхэн хэрэгжүүлэх нарийн тооцоо муутай, хэн хэнтэй уулзаж, ямар үр дүнд хүрэх вэ гэсэн бодлого байхгүй хар сохроор ирдгээс урьсан хүнийнхээ хөтөлбөрөөр баа­хан идэж ууж, нүд хужирлаж аваад буцдаг. Бас ч үгүй нэлээд юм гуйж аваад явдаг. Хатуухан хэлбэл, Монгол гэдэг нэрийг барьж бадар бариад буцдаг. Энэ нь гуйлга­чин Монгол гэсэн имижийг бүрдүүлдэг. Энэ байдал нь эдгээр байгууллага, хүмүү­сийг холбож зуучилж чиглүү­лэх үйл ажиллагааг хариуц­сан Манай улсаас БНСУ-д Элчин сайдын яамнаас тусдаа байх шаардлагатайг харуулж байна. Монгол Улсын Элчин сайдын яам нь Монгол төрийг төлөөлөх байгуул­лагын хувьд энэ мэт жижиг сажиг олон асуудалд оролцох боломжгүй бөгөөд хүн хүчний хувьд ч хүрэлцэхгүй юм. Одоогоор Солонгост үйл ажил­лагаа явуулж буй Мон­голын нэртэй 30 гаруй төрийн бус, бизнесийн шашны бай­гууллага нь өөр хоорондоо холбоогүй, Солонгос эзэнтэй, түүнээс санхүүждэг, тэднийн­хээ хувийн эрх ашгийг хам­гаал­сан “Монгол” гэсэн нэ­рийг урдаа барьж бадар барь­сан хэлбэртэйгээр ажиллаж байна. Иймд Монголын өөрийн бие даасан, төрийн бодлогыг хэрэгжүүлж чада­хуйц, соёл, бизнес, аялал жуулчлалын төвийг БНСУ-д байгуулахад Монголын төрөөс хурдан шуурхай арга хэмжээ авах цаг болжээ.

5.БНСУ-д 30 мянга гаруй монголчууд байгаа нь манай багахан аймгийн дайны хүний тоо юм. Гэтэл 30 мянган хүн­тэй аймагт ажиллах захиргаа­ны ажилтнуд хэд байх вэ, хичнээн төгрөгний төсвийг улсаас жил бүр авах вэ гээд бодвол их тоо гарна. Хүн л болсон хойно хүний амьд­ралын бүхий л эрэлт хэрэгцээ энэ хүмүүст бий. Монголдоо хөрөнгө оруулалт хийж, бас ч үгүй хэл соёл, үйлдвэрлэлийн техно­логи, дадлага эзэмшиж буй эдгээр хүмүүстэй үйлчлэх төрийг төлөөлсөн байгуул­лага зайлшгүй хэрэгтэй байна. Эмнэлэг, хууль зүй, соён гэгээрэх асуудлууд, сэтгэл санааны дэм өгөх ажлууд, Монгол төрийн бодлого үйл ажил­лагааг хүргэх асуудлууд асар дутагдаж байна. Эндээс дүгнэхэд мөн л Солонгост байгаа Монголчууддаа үйлчлэх үүрэг бүхий дээр дурьдсан Монголын байгуу­лага хэрэгтэй байна.

Б.Цэрэн

БНСУ. Монгол-УБ Соёлын төв