Монголын эрс тэс уур амьсгалтай нөхцөлд барилгын дулаалгын материалын чанар, хүртээмж нэн чухал. Тэр дундаа барилгын гадна дулаалгад ашиглаж буй дулаан тусгаарлагч материал нь дулаан сайн тусгаарладаг байх, галын аюулгүй байх шаардлагатай.

Сүүлийн үед дулаан тусгаарлах материалтай холбоотой маш олон мэдээллүүд цахим орчноор тархах болсон. Тиймээс Монголын анхны хөөсөнцөр хавтангийн үйлдвэр болох, үндэсний үйлдвэрлэгч "Пирамид Индастри" ХХК-ийн бүтээгдэхүүнийг сонирхлоо. Тус компани нь хөөсөнцөр хавтан болон гадна фасадны материалыг цогцоор нь үйлдвэрлэн зах зээлд нийлүүлдэг байна.

Европын орнуудаас гаралтай хөөсөнцрийг барилгад ашиглаад өдгөө 60 гаруй жил өнгөрчээ. Улмаар төрөл зүйл, хэрэглээний хувьд олон янз болж хөгжсөн байна.

Хөөсөнцөр хавтан нь  хэлбэрт оруулахад хялбар, бат бэх, дуу дулаан сайн тусгаарладаг, хөнгөн зэрэг олон давуу талтай ч галд тэсвэргүй байдал нь сул тал болдог аж.

Өдгөө Монгол улс дахь барилгын дулаалгад "Ш3" ангиллын цагаан хөөсөнцрийг түлхүү ашигладаг. Уг ангилал нь  материалын галд тэсвэртэй байдлыг хэмждэг бөгөөд "Ш4" ангилалд хамаарах цагаан хөөсөнцөр дүрэлзэн шатдаг сул талтай.

Харин "Ш3" зэрэглэлийн цагаан хөөсөнцөр гал дэмждэггүй буюу хайлдаг байна. Энэ нь одоогийн барилгуудад нийтлэг ашиглаж буй дулаан тусгаарлагч материал юм.

Энэ талаар "Пирамид Индастри" ХХК-ийн ахлах менежер Б.Анударьтай ярилцлаа.

-Юун түрүүнд хөөсөнцөр хавтангийн тухай илүү дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөөч. Танай бүтээгдэхүүнтэй танилцахад хөөсөнцөр хавтан маш олон төрөл байдаг аж. Хоорондоо ямар ялгаатай вэ?
-Дулаалгын материал нь маш олон төрөл байдаг. Тэр дундаа хөөсөнцөр хавтан ч гэсэн дотроо марк, нягт буюу жингийн үзүүлэлт, дуу дулаан тусгаарлах чадвар, галын ангилал зэргээсээ шалтгаалаад олон төрөл бий. Энэ нь хүний хэрэгцээ шаардлага, технологийн дэвшил зэрэг нийгмийн олон хүчин зүйлээс хамааран тасралтгүй хөгжсөөр ирсний баталгаа бас үр дүн юм. Хөөсөнцөр хавтангийн хувьд энгийн цагаан EPS хавтангаас эхлээд хар саарал хөөсөнцөр хавтан, non flammable EPS, мөн ховилтой угсардаг гээд маш олон төрөл байдаг. Эдгээрээс аль ч хөөсөнцөр хавтангийн хувьд дулаан тусгаарлах чадвар сайтай, хөнгөн бас бусад дулаалгатай харьцуулахад хямд өртөгтэй байдаг. Харин өөр хоорондоо түрүүн хэлсэнчлэн галын үзүүлэлт, дулаан тусгаарлах үзүүлэлтийн хувьд, жингийн хувьд ялгаатай байдаг тул өнгө, ширхэглэг бүтцээрээ ялгаатай, өөр өөр нэршилтэй байдаг.

-Та сая галын үзүүлэлт ангиллаараа хоорондоо ялгаатай байдаг гэлээ. Хүмүүс хөөсөнцөр хавтан галын аюултай гэж их ярьдаг. Ер нь галын үзүүлэлтийг хэрхэн тодорхойлдог вэ?
-Манай оронд аливаа материалын галын үзүүлэлт, ангилал, чанар байдлыг ШҮ болон Ш1-Ш4 гэсэн ангиллуудад хуваан авч үздэг. Үүнийг тодорхойлохдоо Цельсийн 650 хэмийн галаар тасралтгүй 10минут үлээлгэсний эцэст тухайн бүтээгдэхүүний массын алдагдал, дөлний тархалтын хэмжээ, авалцан асаж буйгаас хамааран ийнхүү 5 ангилдаг. Хөөсөнцөр хавтангийн тухайд Ш1-Ш4 хүртэлх ангиллуудад хамаарах олон төрлийн хөөсөнцөр хавтан бий. Түрүүн хэлсэнчлэн хөөсөнцөр хавтан дуу дулаан сайн тусгаарладаг. Өөрөөр хэлбэл үндсэн зорилго нь дулаан тусгаарлах. Иймдээ ч дулаалгын салбартаа хэрэглээ ихтэй, илүү түгээмэл ашиглагддаг. Техник технологийн дэвшил, хүний хэрэгцээ шаардлага, олон төрлийн судалгаа шинжилгээний дүнд галын эрсдэлийг маш бага түвшинд аваачиж чадсан. Хуурамч, чанаргүй бүтээгдэхүүнээс болоод хүмүүс хөөсөнцөр хавтангийн тухай буруу ташаа ойлголттой болсон харагддаг.

-Хөөсөнцөр хавтангийн Ш1-Ш4 хүртэлх ангиллын ялгаа нь юу вэ? Энгийнээр хэрхэн тодорхойлж, ялган таньж болох вэ?
-Ш1 гэдэг бол галын дөлний тархалт багатай буюу гал өгч буй хэсгээс илүү цааш дөл тархахгүй, галыг унтраасан үед бие даан шатахгүй байгаа тохиолдолд энэ ангилалд багтдаг. Харин эсрэгээрээ гал унтарсны дараа цааш бие даан шатах, гал өгсөн хэсгээс цааш дөл их хэмжээгээр тархаж байвал үүнийг Ш4 ангилалд оруулдаг. Мэдээж лабораторийн орчинд илүү нарийн тодорхойлдог. Бид хөөсөнцөр хавтанг сонгохдоо Ш3 буюу бидний хэлж заншсанаар гал дэмждэггүй хөөсөнцөр хавтанг сонгон хэрэглэх хэрэгтэй. Энэ нь гал өгсөн хэсгээрээ хайлж гал унтраамагц унтардаг. Цааш авалцан асаж дүрэлзэн тархахгүй, бие даан шатахгүй гэсэн үг юм. Дийлэнх үйлдвэрүүд Ш3 ангиллын хөөсөнцөр хавтан үйлдвэрлэдэг. Зах зээлд ч элбэг хүрэлцээтэй. Харин зарим нэг чанаргүй, стандартын шаардлага хангахгүй бүтээгдэхүүнүүд мэр сэр худалдаалагдаж байгаа харагддаг. Үүнийг л ялган таньдаг байх нь чухал.

-Энэ нь түүхий эдээсээ хамаараад ийм ялгаатай байдаг уу?
-Гал, дулааны үзүүлэлт нь үйлдвэрлэлд ашиглаж байгаа түүхий эдийн марк төрөл, ашиглаж буй техник технологиосоо хамаараад өөр өөр байдаг. Иймд бид найдвартай газраас, чанартай бүтээгдэхүүнийг нь л сонгон хэрэглэдэг байх хэрэгтэй. Ер нь ямар ч бүтээгдэхүүн, бараа материалд сайн муу гэж байдаг шүү дээ. Гол нь зөв бүтээгдэхүүнийг сонгох. Үүний тулд тухайн бүтээгдэхүүнийхээ тухай мэдлэг мэдээлэлтэй байх нь чухал. Хүн болгон математикч, инженер биш болохоор тухайн мэдээллээ баталгаатай эх сурвалжаас авах, мэргэжлийн байгууллагаас зөвлөгөө авч сонголтоо хийхийг бид зөвлөдөг.

-Дулаалгын маш олон төрлийн материалууд бий. Эдгээр нь өөр хоорондоо ямар ялгаатай байдаг вэ?
-Аливаа дулаалгын материалыг тухайн барилгын зориулалт, үндсэн хийцлэл, гадна талын фасадны шийдэл зэргээс хамааран дулаан хамгааллын норм, стандартын шаардлагын дагуу сонгон хэрэглэдэг. Энэ бүтээгдэхүүн сайн эсвэл муу үүнийг хэрэглэж болохгүй гэсэн зүйл байхгүй. Харин завсрын дулаалга уу? Агаар сэлгэлттэй юу? ДТНС ашиглаж хийгдэж буй дулаалга уу ? гэх зэргээс хамааран тохирох тохирохгүй дулаалгын материал гэж бий. Зарим нэг төрлийн дулаалгын материал хананд бэхэлснээс хойш суулт өгч, зай завсар гарах улмаар уг зайгаар дулаан алдагдал бий болох, чийгт тэсвэргүй байх зэрэг олон асуудлууд үүсэж болдог. Энэ нь дээр хэлсэнчлэн барилгын хийцлэл, хэлбэр хэмжээнээс хамаарч байгаа юм. Хөөсөнцөр хавтангийн хувьд ийм асуудал байдаггүй. Иймд байшин барилгаа дулаалах гэж байгаа бол үнэтэй бүхэн сайн гэдэг ойлголтоос илүү тохирохыг нь л сонгох хэрэгтэй.

-Хүмүүс барилгын чанар, ашиглагдаж байгаа материалд маш их анхаарах болсон байна. Эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөлөл гэх мэт. Тэгвэл Хөөсөнцөр хавтангийн галын үзүүлэлтээс гадна өөр шинж чанар, сайн муу зэргийг хэрхэн ялгах вэ?
-Хөөсөнцөр хавтан нь бетон зуурмагтай адил өөрийн гэсэн марктай байдаг. Манай MNS-EN 13163:2011стандартын дагуу стандартын чанар байдлыг тодорхойлдог. Ингэхдээ зөвхөн жингийн үзүүлэлт бус гулзайлтын бат бэх, дулаан тусгаарлах коэффициент зэргээс хамаараад М50-М500 хүртэл марктай байдаг. Хөөсөнцөр хавтан дулаан тусгаарлагч материал дундаа хамгийн хөнгөн атлаа дулаан тусгаарлах чадвар сайтай бүтээгдэхүүн. Марк, түүхий эдийн төрлөөсөө хамаараад 0,032-0,040 хүртэл бий.

-Саяхан Барилгад шингэсэн эрчим хүч Ногоон барилга сэдэвт уулзалт болсон. Тэр үеэр харж байхад барилгын эрчим хүчийг хэмнэх болон барилгын материалын тухай хэлэлцүүлэг болсон. Ер нь барилгын эрчим хүчийг хэмнэхэд дулаалгын материал ямар ач холбогдолтой вэ?
-Барилгын салбар хөгжин дэвшсээр байна. Энэ нь хүний хэрэгцээ шаардлага, нийгмийн олон хүчин зүйлийн нөлөөлөл юм. Бид одоо дан ганц бие хүн гэдэг ойлголтоос илүү байгаль эх дэлхийтэй хэрхэн зөв харьцах уу, яавал байгальд ээлтэй байх вэ гэдэгт илүү анхаарлаа хандуулдаг болсон. Барилга байгууламж ихсэхийн хэрээр эрчим хүчний зарцуулалт хэрэглээ төдий хэмжээнд нэмэгдэж байгаа. Энэ их эрчим хүчний хэрэглээнээс үүдэлтэй хүлэмжийн хийн ялгарал маш их ихсэж байна. Энэ талаар бид Монголын хамгийн анхны ногоон санхүүжилтийн чуулга уулзалт 2017 онд болоход панелаар оролцож туршлага, олж мэдсэн мэдээллээ бусадтай хуваалцаж байсан. Манай оронд Ногоон барилга гэдэг ойлголт харьцангуй залуу салбар. Товчоор хэлбэл ногоон барилга гэдэг нь эрчим хүчний зарцуулалт багатай барилга байгууламжийн тухай ойлголт юм. Байгалийн нөөц өөрөө хязгаартай нөгөө талаас хүний хэрэглээ хязгааргүй шүү дээ. Тэгэхээр бидний үйлдвэрлэж буй бүтээгдэхүүн, үйлдвэрлэлийн процесс нь өөрөө байгаль орчны тэрхүү хязгаарлагдмал нөөцийн зохистой хэрэглээтэй байх асуудал юм. Дулаалгын материалыг зөв сонгож, технологийн дагуу зөв угсралт суурилуулалт хийгдсэнээр дулааныг сайн тусгаарлаж төдий хэмжээнд эрчим хүчний хэмнэлтийг бий болгож чадна. Энэ ч утгаараа хөөсөнцөр хавтан нь ногоон барилгын нэг чухал бүтээгдэхүүн юм.

Туршилтаар галын "Ш3" зэрэглэлийн цагаан, "Ш2" зэрэглэлийн хар, "Ш1" зэрэглэлийн шар хөөсөнцрүүдийг харьцуулж үзэв.

Ингэхэд цагаан хөөсөнцөр нь галд дүрэлзэн шатахгүй ч богино хугацаанд умайж цоорсон бол хар хөөсөнцөр нь цоорохгүй ч бага зэрэг умайж байгаа нь ажиглагдав. Харин шар хөөсөнцөр умайгаагүй буюу хэлбэрт нь өөрчлөлт ороогүй ч гал унтарсны дараа шатсан хэсгүүдэд хүрэхэд бутарч унасан юм. Хөөсөнцөр бүр гал дэмжихгүй буюу галыг унтраах үед үргэлжлэн асахгүй байгаа нь харагдлаа.