Энэ дугаараар нийгэмд тулгамдсан асуудал болж буй угаарын хий хүний биед хордлого хэрхэн үүсгэдэг талаар өгүүлнэ.

Түүхий нүүрс болон сайжруулсан нүүрс түлэхэд угаарын хий үүснэ.

Нүүрсийг ашиглаж дулаан үүсгэхээс гадна гэр ахуйн зориулалтаар өргөн ашигладаг. Нүүрс бол нүүрстөрөгч бүхий түүхий эд гэдгийг та мэдэх биз ээ. Нүүрстөрөгч нь агаарт агуулагдах хүчилтөрөгчийн тусламжтайгаар шатаж нүүрсхүчлийн хийг үүсгэдэг. Нүүрсхүчлийн хий агаарт тодорхой хэмжээгээр агуулагдаж байдаг ч хүний биед хоруу шинж чанаргүй. Яагаад гэвэл бид хүчилтөрөгчөөр амьсгалж нүүрсхүчлийн хийг ялгаруулдаг.

Мөн түлшээр ажиллах машин механизм ялгаруулахаас гадна бидний сайн мэдэх кока кола ундааг хийжүүлэхэд ашигладаг. Харин угаарын хий буюу карбон моноксид бол нүүрсний дутуу шаталтаас үүсэх буюу хүчилтөрөгч багатай орчинд нүүрс шатахад үүсдэг. Иймд түүхий нүүрс болон сайжруулсан нүүрс түлэхэд угаарын хий тодорхой хэмжээгээр үүснэ.

Улмаар угаарын хийнд гүн хордоход ухаан алдах, таталт өгөх зэрэг амь насанд аюултай шинэ илэрч эхэлнэ.

Угаарын хий буюу карбон моноксидтой агаараар бид амьсгалахад карбон моноксид агаартай уушгинд орно. Амьсгалсан агаар уушгинд хийн солилцоонд ороход агаарын хүчилтөрөгчийн биш, харин угаарын хий улаан эсэд агуулагдах гемоглобинтой холбогдоно. Хэвийн үед агаарт агуулагдах хүчилтөрөгч нь улаан эсийн гемоглобинтой холбогдон цусаар зөөвөрлөгдөн, улмаар эд эсэд очиж бодисын солилцоонд оролцож, хэвийн үйл ажиллагааг хангадаг.

Гэтэл угаарын хий гемоглобинтой холбогдож карбоксигемоглобин үүсгэснээр хүчилтөрөгчийг холбох чадваргүй болгодог. Амьсгалсан агаараар орж ирсэн хүчилтөрөгчийг холбох гемоглобины тоо цөөрч улмаар эд эс хүчилтөрөгчийн дутагдалд орох аюул бий болно. Иймээс тархи, зүрхэнд очих хүчилтөрөгчийн хэмжээ буурч, угаарын хийн хордлого үүсэж эхэлдэг. Тархинд очих хүчилтөрөгчийн хэмжээ багассанаар толгой эргэх, толгой өвдөх, бөөлжих, дотор муухайрч, ядарч сульдана. Харин зүрхэнд очих хүчилтөрөгчийн хэмжээ буурахад хэм алдагдах, цээжээр өвдөх, амьсгал бачуурах шинж илэрдэг. Улмаар угаарын хийнд гүн хордоход ухаан алдах, таталт өгөх зэрэг амь насанд аюултай шинж илэрч эхэлнэ.

Угаарын хийгээр хордсон хүний гол эмчилгээ бол хүчилтөрөгчөөр амьсгалах юм. Хэрвээ угаарын хийн хордлого үүссэн гэж сэжиглэвэл угаарын хийтэй орчноос гарч, цэвэр агаарт гарах, шингэн зүйл сайн уух, дулаан байх хэрэгтэй. Хэрвээ эмнэлзүйн шинж тэмдэг илэрвэл эмнэлгийн тусламж авах шаардлагатай.

Угаарын хийгээр хордсон эсэхийг баттай тогтоохын тулд цусанд угаарын хийтэй холбогдсон карбоксигемоглобины агууламжийг хэмждэг. Карбоксигемоглобины эзлэх хувиас шалтгаалж авах арга хэмжээ, эмчилгээ өөр байна.

Угаарын хийн хордлогоос сэргийлж иргэд гэртээ угаарын хийн мэдрэгч тавих, агаарын солилцоог сайн явуулах нөхцөлийг бүрдүүлэх, зуух ашигладаг бол яндан, зуухыг сайн хөөлж утаа гаргах замыг чөлөөтэй болгох хэрэгтэй. Өвөлд дулаанаа алдахаас сэргийлж цонх, хаалгаа хаан агаарын солилцоо явуулахгүй байх нь угаарын хий үүсгэх эх сурвалж болдог.

Мөн угаарын хийн хордлогыг ханиад томуутай андуурах тохиолдол байдаг. Ханиад томуу, хордлогын үед толгой өвдөх, ядарч сульдах, амьсгаадах, дотор муухайрах зэрэг адилхан шинж илэрдэг. Тиймээс иргэд эрүүл мэндийн боловсролоо дээшлүүлж, цаг алдахгүй арга хэмжээ авч, шаардлагатай үед эмчид хандах хэрэгтэй. Дээрх мэдээллийг бэлтгэхэд Harvard Health Publishing эх сурвалжийг ашиглав.

Угаарын хий эрүүл мэндэд хэрхэн сөргөөр нөлөөлж хордлого үүсгэдэг талаар дараах подкастаас дэлгэрүүлж сонсоорой.

Unsick podcast
Apple podcast
Google podcast
Spotify Stitcher
Anchor
Castbox