Нэг сонгуулийн мөчлөгт хугацаа дуусгавар болсонтой холбогдуулан өмнөх сонгуу­лийн дэлгэрэнгүй бичиг ба­римт хэрэггүй болон устгагд­даг журамтай. Одоо 2008 оны сонгууль хаяанд ирсэн тул өмнөх сонгуулийн санал өг­сөн хуудсуудыг архиваас зайчилж устгаж байгаа.

Энэ ажлын дундуур нэг хачирхалтай явдал болжээ. УИХ-ын сонгуулийн 51-р той­рог буюу Хэнтий аймгийн сонгогчид тэр жил хэрхэн саналаа өгсөн хуудсуудын зарим нь алга болчихсон байна. Сонгуулийн дүн гар­магц саналын хуудсуудыг хаяглан багцлан боож нягтлан олны нүдэн дээр лацдаад далд хийдэг. Ер нь сонгууль өнгөн дээрээ их сүртэй байдаг биз дээ. Саналын хайрцгийг хүр­тэл олны өмнө дээш доош нь харуулаад л.

Тэгсэн чинь хуудас нь дутуу, нөгөө сүржин гэрч мэрч болсон лац нь бүр алга бол­чихсон саналын хуудсууд сая гарч ирлээ. Аль дөрвөн жилийн өмнө улсын архивт байх ёстой баримт хэдхэн хоногийн өмнө улс төрийн нэгэн намын байрны под­вальд хэвтэж байсныг нь олжээ. Тэр нам нь мэдээж МАХН.

Энийг яагаад одоо хүртэл байх ёстой газар нь хүргэж өгөөгүй юм гэж тэр үеийн сонгуулийн хороонд ажиллаж байсан МАХН-ын зүтгэлтнээс асуухад

-Мартчихаж гэсэн гэнэ. Ингэж хэлж байгаа хүн нь тухайн үед аймгийн ИТХТ-ын нарийн бичгийн дарга, сон­гуулын хороон дарга байсан Г.Гантогоо гэдэг нөхөр аж. Тэрээр одоо хувиараа хөдөл­мөр эрхэлж, махны зоорь ажиллуулдаг гэсэн.

Тэр жил “Тавин нэг” дээр Ардчилсан намаас одоогийн Хэнтийн Засаг дарга С.Жар­гал, МАХН-аас У.Хүрэлсүх гишүүн хоёр өрсөлдсөн юм. У.Хүрэлсүх 50.1 хувийн санал авч, С.Жаргал нь 49.9 хувиар ялагджээ. Ердөө 100 орчим хүнээр ялагдсан тоо байдаг. Гадуур хүмүүс болохоор уг нь би Жаргалд л саналаа өгсөн юмсан. Ямар сонин юм гэс­хийгээд өнгөрчээ. Сонгуулийн дараа Ардчилсан намынхан хэл ам хийж, саналын хуу­д­суудыг дахиж нэг сайн нягталж тоолмоор байна гэ­хэд аймгийн цагдаагийн дарга н.Дорж:

-Дээрээс битгий дахиж тоолуул гэсэн үүрэг өгсөн гээд саналын хуудсуудыг зохих газар илгээжээ. Хожим саналын хуудсуудыг хаа байгаа талаар нэлээд хайж тандсан боловч олдоогүй аж. Архив юмуу сонгуулийн хо­роон дээр очихоор ирээгүй гээд байдаг. Гэтэл яах аргагүй саяын устгалаар гаргаж авч­ра­хаас өөр аргагүй болохгүй юу. Бүр алга болсон гэвэл эрүүгийн хэрэгт татаг­да­на. Тэгэхээр авчрахаас яахав. Хамгийн гайтай нь хүлээж авах албан тушаалтан нь Хэнтий аймагт орон нутгийн сонгуулиар гарч ирсэн Ард­чилсан намын нөхдүүд бай­даг. Хэрэв Хэнтийн удирдла­гад Ардчилсан намынхан байгаагүй бол уг хэргийг хэн ч мэдэлгүй өнгөрөх байж. Одоо бусад хорин аймагт МАХН засаглал барьж байгаа. Тэнд өмнөх сонгуулийн бичиг баримт устгах явцад ямар нэгэн хэл ам гарахгүй байна.

Энэ талаар Хэнтий айм­гийн Засаг дарга С.Жаргалаас тодруулахад:
-Тухайн үед би аймгийн Засаг болоогүй байсан. Тэр үед аймгийн удирдлага МАХН-ын гарт байлаа. На­маасаа сонгуульд нэр дэв­шээд жаахан гомдолтой ялагд­­сан нь үнэн. Гэхдээ би шүүхдэж барьж яваагүй. Тэ­гээд энэ асуудлыг хаяж харин орон нутгийн сонгуульд өр­сөлдсөн. Энэний үр дүн гарч аймаг орон, уугуул нутагтаа зөндөө юм хийх сайхан бо­ломж гарсанд бараг ол­зуур­хаж байна” гэлээ.

Сонгуулийн баримт бич­гийн лацыг нь мулт татахдаа хүрснийг бодоход өмнөх сон­гууль ер нь цагаандаа гарсан үйлдлээр арвин байжээ. Одоо нэгэнт бүрэн эрхийн дөрвөн жилийн хугацаа дуусч сон­гогдсон гишүүн нь “ажил”-аа хийгээд дуусч буй тул хэл ам гаргах оройтсон. Харин одоо­гийн сонгуульд л ийм алдаа завхрал дахих вий гэдгийг сайн хянамаар юм байна.

Г.Мандуул