Өнгөрч буй долоо хоногийн онцлох үйл явдлуудаас тоймлон хүргэж байна.  

Оюу толгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх үүрэг бүхий хянан шалгах түр хорооноос нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголыг 2025 оны 12 дугаар сарын 08-12-ны өдрүүдэд Төрийн ордонд зохион байгууллаа. Гурван өдрийн турш үргэлжилсэн сонсголд энэ төсөлд холбогдох цаг үеийн Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга, Ерөнхий сайд нар тэргүүтэй 300 хүнийг гэрчээр дуудсан бөгөөд сонсголд оролцсон гэрчүүдийн ирц гурван өдрийн дунджаар 70 хувьтай байсан нь өмнө болсон бусад сонсголоос хамгийн өндөр ирцтэй болсныг УИХ-ын 2025 оны 62 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан тус хянан шалгах түр хорооны дарга УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал онцлов.



2025.12.08.
Эхний өдрийн сонсголоор “Жавхлант” (MV-15225), “Шивээ толгой” (MV-15226) ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийн талбайн нөөцийг тогтоож, үнэлгээг тодорхойлсон болон холбогдох бусад баримтад үндэслэн төрийн эзэмшлийн хувь, хэмжээг тогтоохтой холбоотой асуудлаар нотлох баримтуудыг шинжлэн судлав.

• Н.Энхбаяр: Ерөнхий сайд асан С.Баяр Хөрөнгө оруулалтын гэрээг байгуулахдаа улайрсан байдалтай байв
• С.Баярцогт: "Оюутолгой" ТЭЗҮ-гүйгээр ажлаа эхэлсэн гэдэг нь ташаа мэдээлэл
• С.Мөнхсүх: Хянан шалгах түр хорооны зургаан хуралд ирэхгүй байх шийдвэрийг хамт олноороо гаргасан
• Д.Зоригт: Материалтай танилцах боломж олгоогүй атлаа 20 жилийн өмнөхийг асууж байна
• Б.Баярбаатар: "Оюутолгой" 16 жил шилний цаанаас чихэр долоолголоо

2025.12.10.
“Оюу толгой” ХХК-ийн Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ /Нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, дахин тодотгосон/-ний санхүүжилтийн хүүгийн хувь, түүнийг олон улсын зах зээлийн жишигт нийцүүлэн бууруулах талаар авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, холбогдох үр дагаварын асуудлаар нотлох баримтуудыг шинжлэн судалсан юм. 

• "Гадаадад зангиагаа зүүгээд, гутлаа тослоод явж байгаа хүнийг ч сонсголд дуудах хэрэгтэй"
• Д.Дэмбэрэл: Хуулийн зүйл, заалтыг үл хэрэгссэн гэрээ хийсэн, үүнийг шалгах хэрэгтэй шүү
• Д.Лүндээжанцан: Гүний уурхай ашиглалтад орчихвол сайхан болно гээд бид хүлээгээд л байсан
• Э.Баясгалан: Оюутолгой 20 тэрбумын зээлээ төлж байж ногдол ашиг авна
• Оюутолгой компани зээлээ төлж чадахгүй бол барьцаанд хураагдах уу?

2025.12.12.
"Оюу толгой” ХХК-ийн Хувь нийлүүлэгчдийн гэрээ /Нэмэлт, өөрчлөлт оруулж, дахин тодотгосон/-ний санхүүжилтийн хүүгийн хувь, түүнийг олон улсын зах зээлийн жишигт нийцүүлэн бууруулах талаар авч хэрэгжүүлсэн арга хэмжээ, холбогдох үр дагавар сэдвээр шинжээчийн дүгнэлт, хянан шалгагч нарын тайланг сонсож, нотлох баримтыг танилцуулах, холбогдох гэрчүүдээс асуулт асууж, хариулт авах, гэрч, шинжээч, хянан шалгагчаас тайлбар авав. 

• С.Баяр: 34 хувьтай байгаа нөхцөлд өр зээлийн тухай яриа зогсохгүй
• С.Баярцогт: Хөрөнгө оруулалтын гэрээ сайн хийгдсэн, хэрэгжилтийг муу хангасан гэж боддог
• С.Баяр: Би 2009 оны хавраас хойш Ерөнхий сайдын ажлыг эмнэлгээс хийж байсан...
• Б.Солонго: 2040 онд ногдол ашиг авахаас илүүтэй өнөөдөр бид ашгаа хүртэх ёстой
• Д.Ганболд: Оюу толгой Өмнөговьд өөрийн хөрөнгөөр цахилгаан станц баръя гэхэд нь манайх өөрсдөө барина гээд болиулсан

Ерөнхий сайд С.Баярын Засгийн газрын үед 2009 оны аравдугаар сард байгуулсан 30 жилийн хугацаатай хөрөнгө оруулалтын гэрээний талаас илүү нь буюу 16 жил өнгөрчээ. Монгол Улсад оруулсан гадаадын хамгийн том хөрөнгө оруулалт бүхий уул уурхайн энэ төсөлд өнөөдөр 18 мянган монголчууд  ажиллаж буй юм.

УИХ-ын 2025 оны 62 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан тус хянан шалгах түр хороо 2025 оны тавдугаар сард байгуулагдаж, Оюутолгой төслийн хөрөнгө оруулалтын гэрээг сайжруулах, зээлийн хүүг бууруулах зэрэг асуудлыг хөндөж байв. Гурван өдрийн турш зохион байгуулсан нээлттэй сонсголд хөрөнгө оруулалтын гэрээг төсөл байхаас ажилласан ажлын хэсгийнхэн үе үеийн Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын дарга нар, гишүүд, салбарын яамны удирдах ажилтнууд, төрийн өмчит компанийн удирдлагуудаас гадна хөрөнгө оруулагч талыг төлөөлж Оюу толгой ХХК-ийн ТУЗ-ийн дарга Шон Хинтон, Гүйцэтгэх захирал С.Мөнхсүх, Санхүү эрхэлсэн захирал Б.Дуламсүрэн тэргүүтэй албаны хүмүүс хүрэлцэн ирж, сонсголд оролцогчдын асуултад хариуллаа.

Хөрөнгө оруулалтын гэрээг байгуулах үеийн Засгийн газрын тэргүүн С.Баяр цахим хуудсаараа дамжуулан “Сонсголд оролцохгүй” гэж мэдэгдэж байсан бол сонсголын сүүлчийн өдөр хүрэлцэн ирэв.



Оюутолгойн хөрөнгө оруулалтын гэрээнд ямар алдаа гарсан, алдаагаа хэрхэн засах боломж байгааг тодруулахад, 25 дахь Ерөнхий сайд С.Баяр, Төслийн 34-өөс доошгүй хувийг төр эзэмших тухай УИХ-ын 57-р тогтоол гарсанд би Ерөнхий сайдын хувьд сэтгэл хангалуун бус байсан. 34 хувьтай байвал төслийн өгөөж тэр үеийн үнэлгээгээр 53-58 хувь, хэрэв 34 хувийг авахгүй бол өгөөж 70 гаруй хувьтай байхаар байв. Уг тогтоол нь хуулийн зөрчилтэй гэдгийг би тухайн үед УИХ-ын удирдлага болон гишүүдэд хэлж байсан.

Улсын төсвийн оролцоогүй хайгуул хийсэн талбайд 34 хүртэл хувийг төр эзэмшинэ гэж заасан. Гэтэл анхны хөрөнгө оруулалтаа нөхсөний дараа төрийн эзэмшлийн хувийг 50 хүртэл болгоно гэсэн хуулиас давсан шаардлагыг 57-р тогтоолоор тавьсан байсан. 

Бид Хөрөнгө оруулалтын гэрээ хийсэн ч 34 хувийг авах болсноос явсаар байгаад энэ гэрээ зээлийн гэрээ болсон л доо.  Зээл, зээлийн хүү өндөр байна гэдэг асуудал сүүлийн 10 жил яригдлаа. 34 хувьтай байгаа нөхцөлд өр зээлийн тухай яриа зогсохгүй. Буулгалаа буулгалаа гээд 6-7 хувиас буухгүй гэв. 

ОЮУТОЛГОЙ 2010-2024 ОНД 32 ТЭРБУМ АМ.ДОЛЛАР ЗАРЦУУЛСАН

Оюутолгой ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Мөнхсүх, Оюутолгой 2010-2024 онд 32 тэрбум ам.доллар зарцуулсан. Үүний 70 хувь нь худалдан авалт, татвар хураамж, цалин хөлс зэргээр Монголын эдийн засагт шингэсэн. Үүний 16 тэрбум ам.доллар нь борлуулалтын орлого байсан бол Рио Тинто 16 тэрбум ам.долларын хөрөнгө оруулалт хийсэн. Оюутолгой Монголын эдийн засагт өр үүсгэхгүйгээр 13.7 их наяд төгрөгийг татвар, хураамж хэлбэрээр улсын төсөвт төвлөрүүлсэн гэж танилцуулсан.  

Энэхүү сонсголоор хөрөнгө оруулагчдыг болон хөрөнгө оруулалтын гэрээ байгуулсан тухайн үеийн албан тушаалтнуудыг буруутгах зорилгогүй бөгөөд гуравдагч хөрөнгө оруулалттай хамгийн том төслийн талаар ард түмэндээ мэдээллтийг ил тод хүргэх, хөрөнгө оруулалтын гэрээг сайжруулахад юуг анхаарах талаар сонсголд оролцогчид байр сууриа илэрхийлж, нэгдсэн ойлголт авсныг сонсголд оролцогчид хэлж байв.



Оюу толгой 2030 оноос дэлхийн гуравдагч том зэс олборлогч болох талаар сонсгол даргалагч УИХ-ын гишүүн О.Батнайрамдал дурдаад, 2006 он буюу 20-иод жилийн өмнөөс уул уурхайн чиглэлээрх дэлхийн том компанийн нэг “Рио Тинто” групп Монгол Улсад энэ бүтээн байгуулалтыг эхлүүлсэн, бид үүнд талархалтай хандах учиртай. Цаашаа олон арван жил түншилж, хамтдаа урагшилна гэдэгт итгэлтэй байна. Нөгөөтээгүүр, 30 жилийн хугацаатай хөрөнгө оруулалтын гэрээний 16 жил буюу талаас илүү нь өнгөрсөн байна.

Иймд бид гэрээ, хэрэгжилт, холбогдох үйл явц, үр дагаварт үнэлэлт, дүгнэлт хийж, шийдвэр гаргах цаг болсонтой маргах аргагүй. Монголчууд үүнийг ойлголоо. Асуудлаа хамтдаа, олон талаас, углуургаар нь ярилцаж, зөв тодорхойлж чадвал шийдэл, гарц нь олддог. Гол нь ард түмнийхээ өмнө, ил тод ярих ёстой.

Өнгөрсөн хугацааны нэг алдаа бол мэдээллээ дандаа нууж хаасаар, бүх талд өдөр шөнө шиг ялгаатай, мэдээллийн маш тэнцвэргүй байдал бий болгожээ.

Оюу толгой бүлэг ордын ашиглалтад Монгол Улсын эрх ашгийг хангуулах, хүртэх өгөөжийг нэмэгдүүлэхтэй холбоотой баримт бичиг, үйл ажиллагаанд хяналт шалгалт хийх үүрэг бүхий хянан шалгах түр хорооны энэхүү нотлох баримтыг шинжлэн судлах сонсголоос, Улсын Их Хурлын 2025 оны 62 дугаар тогтоолоор байгуулагдсан тус хянан шалгах түр хорооны үйл ажиллагааны үр дүнд Оюу толгой төслийн итгэлцэл дээр тулгуурласан, харилцан ашигтай шинэ эрин эхлээсэй хэмээн хүсэж буйгаа илэрхийлэв. Өнгөрсөн 20 гаруй жилийн үйл явдлын талаар гурван өдрийн сонсголын турш нээлттэйгээр, олон талаас нь хамтдаа ярилцахдаа Монгол Улсын эрх ашгийг тэргүүнд тавьж байснаа Улсын Их Хурлын гишүүн, сонсгол даргалагч О.Батнайрамдал хэллээ.