Марк бол тусгаар тогтносон улсын баталгаа, бэлгэ тэмдэг юм. Манай улс марктай болоод 98 дахь жилтэйгээ золгож буй. Нэгэн зуун жилийн шуудангийн түүхэнд анх удаа Монгол хүүхэлдэйн кино марк гаргалаа.

Тухайлбал өнөөдрөөс “Монгол хүүхэлдэйн кино” сэдэвт 6 нэр, 1 блок маркийг шуудангийн гүйлгээнд гаргаж байна.

“Монгол шуудан”-гийн түүхэнд 1946 оны долоодугаар сарын 1-нд “Ардын хувьсгалын 25 жилийн ой” сэдэвт маркт хүүхдийн дүрийг анх дүрслэн хэвлүүлсэн байдаг. Монголын хүүхэлдэйн киноны урлаг 1961 оноос эхтэй бөгөөд анх удаа ийнхүү монгол хүн бүрийн сэтгэлд хоногшсон хүүхэлдэйн кинонууд марк болон олон нийтийн хэрэглээнд нэвтэрлээ.

“Монгол хүүхэлдэйн кино” сэдэвт 6 нэр, 1 блок маркт дараах уран бүтээлүүд багтжээ. Үүнд:

“ХОЁР НАЙЗ”-Монголын анхны хүүхэлдэйн киног 1961 онд бүтээсэн. Зохиолч, найруулагч, УГЗ Ц.Зандраа, зураач Д.Рэнцэн, зураглаач Д.Нямсүрэн нар ажилласан. Энэ бүтээлд малчин хүү болон түүний хайртай тугал, ишиг хоёр найзын адал явдал гарна.

“ЭРХ ЦАГААН”-Уг киног “Телекино” үйлдвэрт 1985 онд бүтээсэн. Зохиолч М.Чойжил, найруулагч УГЗ Д.Хишигт, зураач Ц.Дашиймаа, зураглаач УГЗ М.Мөрөнгуа нар ажилласан. Энэ бүтээлд хөдөөгийн хүү Батаа, хотын хөвгүүд Болдоо, Зоригоо гурвын эрх цагаан ишиг нь алга болж гурван найз эрэлд гарна.

“БОРОЛДОЙН ЦАГ”- Киног Мэдээлэл радио, телевизийн улсын хороо, ЗХУ-ын “Союзмультцильм” нэгдэл хамтран 1985 онд бүтээсэн. Зохиолч, найруулагч, зураглаачаар С.Мягмар, хөгжмийн зохиолч нь УГЗ Г.Алтанхуяг ажилласан. Энэ хүүхэлдэйн кино нь Монголын үндэсний телевизийн хүүхэлдэйн кинонуудыг нэгтгэсэн эхлэл байв.

“АРВАН ХОЁР ЖИЛ”-Уг киног Мэдээлэл, радио, телевизийн улсын хороо, ЗХУ-ын “Союзмультцильм” нэгдэл хамтран 1987 онд бүтээсэн. Зохиолч, найруулагчаар С.Мягмар, В.Пекарь нар, зураач Б.Буяндэлгэр, хөгжмийн зохиолч А.Артемьев нар ажилласан. Шинэ жил эхлэхэд хэдхэн хором үлдэж, цаг тооллыг 12 амьтны нэрээр эхлүүлэх тов тодорхойгүй байв. Хулгана, тэмээ хоёр нэрээ дэвшүүлэхэд аль амьтан нь урьдаж нар харах болзол тавьдаг.

“АЗАР, БАЗАР, ТАЗАР”-Уг киног 1991 онд бүтээсэн. Зохиолч С.Надмид, Найруулагч Ц.Дашиймаа, ерөнхий зураач Р.Батсайхан, зураглаач УГЗ М.Мөрөнгуа нар ажилласан. Уг бүтээлд Азар, Базар, Тазар гурав сайхан сэтгэлтэй өглөгч хааныг чадахаар очдог.

“МААМУУ”-Уг цуврал хүүхэлдэйн киног “Монгол Контент” ХХК 2017 онд бүтээсэн. Зохиолч И.Өнөболд, ерөнхий найруулагч, аниматор Л.Ганболд нар ажилласан.

“МӨНХ ТУНХ”-Тус цуврал хүүхэлдэйн киног “Gertoon” анимэйшн студид 2020 онд бүтээсэн. Зохиолч, найруулагч Ц.Бат-Оргил, ерөнхий аниматор Л.Тэмүүлэн нар ажилласан.

• Маркийг бүтээхэд:
• Монгол Улсын УГЗ, кино оператор М.Мөрөнгуа,
• УГЗ, Ардын жүжигчин, кино найруулагч Г.Жигжидсүрэн,
• СГЗ, зураач С.Цогтбаяр,
• “Боролдой” студийн захирал, найруулагч С.Мягмар,
• Аниматор Л.Ганболд,
• Найруулагч Ц.Бат-Оргил нар мэргэжлийн зөвлөгөө өгч, зураг, материалаар ханган ажилласан байна.

Цахим хөгжил, харилцаа холбооны сайд Н.Учрал маркийг нээх ажиллагаанд үг хэллээ. Тэрбээр “Хүн бүрийн дурсамж, сэтгэл зүрхэнд хүрсэн олон сайхан хүүхэлдэйн киног марк болгох үйлсэд сэтгэл зүтгэл гарган ажилласан бүх хүмүүст хувиасаа болон Монгол Улсын засгийн газар, Цахим хөгжил, харилцаа холбооны яамны нэрийн өмнөөс чин сэтгэлийн талархал илэрхийлж, баяр хүргэе” хэмээлээ.

“МАРК ДАХИЖ ХЭВЛЭГДДЭГГҮЙ ГЭДЭГТ ҮНЭ ЦЭН НЬ ОРШДОГ”

-“Монгол шуудан” ХК-ийн Марк, Үнэт цаасны хэлтсийн дарга Б.Дамдинбазар:
-1924 онд анхны марк шуудангийн гүйлгээнд орж байсан. Энэ үеэс хойш өнөөдрийг хүртэл 1107 сэдвээр, 4200 гаруй маркийг шуудангийн гүйлгээнд нэвтрүүлж чадлаа.

Өнөөдөр бид монгол хүүхэлдэйн киноны сэдэвт анхны маркийг танилцууллаа. 1985 оноос хойш “Walt Disney”-н цуврал хүүхэлдэйн киноны марк Монголд гарч байсан.

Шуудангийн марк нь шууданд төлбөр төлөх баримт, тасалбар юм. Өнөөдрийн гаргаж буй 6 нэрийн марк 1000 төгрөгийн үнэтэй, 1 блок марк нь 2000 төгрөгийн үнэтэйгээр бид гүйлгээнд нэвтэрлээ. 6 нэр, 1 блоктой иж бүрдэл болон худалдаалагдах юм. Марк нь төлбөрийн хэрэгсэл болдог. Мөн дахиж хэвлэгддэггүй гэдэгт үнэ цэн нь оршдог.

“МОНГОЛ ХҮҮХДҮҮД ГАДНЫН ХҮҮХЭЛДЭЙН КИНО ҮЗЭЖ, ХҮМҮҮЖИЖ БАЙНА”

-Монгол Улсын УГЗ, кино оператор М.Мөрөнгуа:
-Бидний 60 жилийн өмнө хийсэн “Хоёр найз”, 40-өөд жилийн өмнө хийсэн “Эрх цагаан”, гучаад жилийн өмнө хийсэн “Азар, Базар, Тазар” хүүхэлдэйн кино марктай боллоо. Уламжлалт аргаар хийсэн уг кинонууд хүүхэлдэйн киноны анхдагч билээ.

Цахим ертөнц хөгжсөн энэ эрин зуунд хүүхэлдэйн кино яг л хоолтой ижилхэн ач холбогдолтой болсон байна. Монгол хүүхдийг эх хэл, өв уламжлалаа мэддэг байлгая гэвэл монгол хүүхэлдэйн кино, өөрсдийн гэсэн баатрыг үзэх дуртай болгох ёстой.

Монгол хүүхдүүд гаднын хүүхэлдэйн кино үзэж, хүмүүжиж байна. Тэгэхээр үндэсний тодотголтой хүүхэлдэйн киног дэмжиж хөгжүүлэх хэрэгтэй. Бид жилдээ 5-10 минут л гардаг хүүхэлдэйн кино хийгээд хүүхдүүдийг цэнхэр дэлгэцийн өмнө уяж чадахгүй. Өдөр бүр үзэх юмтай байлгаж байж хүүхдүүддээ нөлөөлнө.

“БИД ЦАГ ҮЕЭ ДАГАН ДАРААГИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮНҮҮДЭЭ ДИЖИТАЛ ХУВИЛБАРААР ГАРГАХААР БЭЛДЭЖ БАЙНА”

-“Монгол Контент” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал С.Чинзориг:
-Олон жил тасраад байсан монгол хүүхэлдэйн кино бүтээх ажлыг манай компани 2017 оноос эхлүүлсэн. Бид “Маамуу” хүүхэлдэйн киноны 16 ангийг 2D, сүүлийн нэг ангийг 3D хувилбараар хийж хүүхэд багачууддаа зориулан бүтээж байна.

Монгол хүүхдүүд монгол хэл, соёл, ёс заншлаа хүүхэлдэйн киногоор дамжуулан танин мэдээсэй гэх гол зорилгыг агуулж энэ ажлыг эхлүүлж байсан. “Маамуу” хүүхэлдэйн киноны дүрүүдийг маркт мөнхөлсөнд баярлалаа. Хүүхэлдэйн киног хөгжүүлэхийн төлөө ажиллаж ирсэн ахмадууддаа маш их баярлалаа. “Монгол Контент” ХХК цаашид энэ үйлсээ үргэлжлүүлсээр байх болно. Бид цаг үеэ даган дараагийн бүтээгдэхүүнүүдээ дижитал хувилбараар гаргахаар бэлдэж байна. Мөн цаашлаад “Маамуу” хүүхэлдэйн киногоо олон улсын зах зээлд гаргахад бэлэн болсныг дуулгамаар байна.

Хүүхэлдэйн киног бүтээхэд олон хүний нөр их хөдөлмөр шаарддаг. Нэг анги киног хийхэд олон уран бүтээлч хэдэн сарын хөдөлмөрөө зориулдаг. Үүнийг дагаад хүүхэлдэйн киногоо бизнес, бүтээгдэхүүн болгож зарах, орлогоороо дараагийн уран бүтээлээ санхүүжүүлэх замаар уран бүтээл гаргаж байна. Хамгийн түрүүнд нийгмийн хариуцлагын хүрээнд бид хүүхдүүдэд зориулсан бүтээгдэхүүнүүдийг гаргаж байна. Нөгөөтээгүүр бидэнд бизнесийн хамтрагч байгууллагууд маш чухал үүрэг гүйцэтгэдэг.

“ШИНИЙГ САНААЧИЛЖ, ХИЙЖ БҮТЭЭХЭД УРАМ БОЛДОГ ҮЕ ҮЕИЙН УРАН БҮТЭЭЛЧДЭДЭЭ БАЯРЛАЛАА”

-“Gertoon” ХХК-ны гүйцэтгэх захирал Ц.Бат-Оргил:
-Өнөөдөр энэ гайхалтай хүмүүстээ уулзах завшаан тохиосонд маш их баярлаж байна. Анх гурван компьютертой эхлүүлж байсан “Мөнх Тунх” төсөл маань бидний хүүхэд насыг бүтээлцсэн домог болох хүүхэлдэйн кинонуудтай зэрэгцэн маркт мөнхлөгдөж буй нь нэр төрийн хэрэг юм.

Биднийг шинийг санаачилж, хийж бүтээхэд урам болдог үе үеийн уран бүтээлчдэдээ баярлалаа.

Бид юуны түрүүнд “Мөнх Тунх” хүүхэлдэйн киногоо 100 ангийг үзэгчдэд хүргэнэ гэж зорилго тавьсан. Одоогийн байдлаар 50 анги, хоёр тусгай анги, 20 клип хийгээд байна. Энэ жилийн сүүлээр монгол бичгийн соёлыг түгээг тусгай ангийг Соёлын яамтай хамтран хийх юм.  

“МАРК БҮТЭЭНЭ ГЭДЭГ БОЛ ГАЙХАМШИГ”

-“Боролдой” студийн захирал, найруулагч С.Мягмар:
-Марк бүтээнэ гэдэг бол гайхамшиг. Энэ бол зарим хүний хобби. Марк цуглуулдаг хүмүүс маш их мэдээллийг агуулагчид юм. Бид энэ ертөнц рүү хүүхэлдэйн киноны агуулгыг оруулж буйдаа баяртай байна.

Хүүхэлдэйн кино цаашид маш сайн хөгжинө. Манай улсад анимэ хөгжих асар том орон зай байна. Анимэ бол хүүхдүүдийн амьдралын нэг хэсэг болчихсон. Энэ бүхнийг монгол киноны хууль, дүрэм, журмууд дэмжихээр болоод байна. Монгол киног дэмжих бүтэн бүлгүүд байна.