Номын дууг нь сонсож, ногоотой шөлийг нь уусан хүмүүсийн хувьд эдийн засгийн хэллэгүүдийг ойлгож цөхөөд байх юмгүй. Харин эдийн засгийг тэр бүр шимтэж сонирхоод байдаггүй хүмүүсийн хувьд зарим гадаад үг хэллэгийн нарийн утгыг ойлгодоггүй. Тиймээс энэхүү булангаар эдийн засгийн хэллэгийг энгийн үгээр тайлбарлаж байна. Энэ удаад хөрөнгийн биржийн талаар тайлбарлая.

Компанийн хувьцааг борлуулж, худалдан авдаг газрыг хэлнэ. Хөрөнгийн бирж нь зах зээлийн эдийн засагт хоёр чухал үүрэг гүйцэтгэнэ. Нэгдүгээрт, хөрөнгө оруулагчдын үзүүлэлтийг гаргадаг. Хоёрдугаарт хөрөнгө оруулах сангийн эх сурвалж болдог.

Хөгжингүй орнуудын зах зээлд хүмүүс бэлэн мөнгөөр компанийн хувьцаа худалдан авдаг. Жишээлбэл, Монголын архины нэгэн үйлдвэр үндсэн хөрөнгийнхөө 60 хувийг нийтэд худалдах шийдвэр гарган хувьцаа хэвлүүлсэн байна. Хадгаламжиндаа мөнгөтэй хүмүүс тус компанийн ногдол ашиг хүртэх зорилгоор хувьцаа худалдан авдаг. Хувьцаагаа худалдсанаар тус компани хөрөнгө оруулах, эсвэл бусад зорилгоор ашиглах бэлэн мөнгөтэй болдог аж.

Хэрэв хувьцаа эзэмшигч нь жилийн эцсийг хүлээн ногдол ашгаа авах сонирхолгүй байвал хувьцаагаа бусдад үнэ тохирон худалддаг. Энэ байдал эдийн засгийн ерөнхий хандлагыг тодорхойлдог байна.

Хэрэв хувьцаа авч байгаа хүн өндөр ногдол ашиг олно гэсэн итгэлтэй байвал тэрбээр хувьцаагаа өндөр үнээр худалдан авч болох агаад энэ нь зах зээлд эергээр нөлөөлдөг байна. Харин ногдол ашиг олж авч чадахгүй гэж бодож байвал мөнгөө Засгийн газрын бонд зэрэг эрсдэл багатай үнэт цаас худалдан авахад зориулдаг.

Тиймээс хөрөнгө оруулагч хомсддог учраас компаниудын үнэ цэнэ буурч, үйл ажиллагаанд нь сөргөөр нөлөөлдөг байна.

Г.Батзориг http://www.niigmiintoli.mn/