Цахилан одож буй он цагийг үнэлэн дүгнэх нь хүмүүний ёсон. XVII жарны хамгийг номхотгогч гал гахай жилд эх орныхоо хөгжил дэвшлийн төлөө ихийг бүтээн, оюун бодол чилээж, хүч хөлс дуслуулсан Монголын сайхан хөвгүүдэд алдартны өргөмжлөл гардуулах ёслол өчигдөр “Улаанбаатар” зочид буудлын Хүндэтгэлийн танхимд боллоо.
   
Олны танил 150 хүн тухайн жилийн амжилтын эздийг хэрхэн нэрлэснийг “Өнөөдөр” сонинд ил тод нийтэлдэг уламжлалтай. Энэхүү шалгаруулалтын дүн нь нийгмийн бодол санааны бодитой тусгал болдгийг долоон жилийн арга хэмжээний турш монголчууд мэддэг, үнэлдэг болжээ.
   
Гал гахай жилд ихийг бүтээсэн эрхмүүдийн жагсаалтыг Ерөнхий сайд С.Баяр тасархай тэргүүлсэн билээ. “Тэргүүн алдартан”-ы мөнгөн цомыг түүнд “Монгол ньюс” компанийн Ерөнхий захирал Б.Нандинтүшиг гардуулав. УИХ-ын сонгуулийн болоод олимпийн жилийг угтуулаад ард олны санал энэ удаа улстөрчид, спортынхны нэрийг онцлох хандлагатай байсныг Б.Нандинтүшиг дурдаад, оны алдартнаар шалгарсан эрхмүүдэд өргөмжлөл хүртээн, алд цэнхэр хадгаа амжилтын сайхан ерөөлийн хамт дэлгэлээ.

Ерөнхий сайд С.Баяр:
Энэ их итгэлийг зүтгэлээр хариулах ёстой

“Өнөөдөр” сониноос тухайн жилд амжилтаараа тэргүүлсэн алдартнуудыг тодруулдаг уламжлал тогтоод удаж байна.  Уламжлалыг дагадаг, дамжуулдаг, шинэ цагтайгаа нийцүүлэн хэрэглэдэг нь жам. Монголчуудынхаа дундаас гал гахай жилийн алдартнаар тодорсондоо их баяртай байна. Үүнийг том  хүндэтгэл, том хариуцлага хэмээн хүлээж авлаа. Энэ бүх итгэлийг зүтгэлээр хариулах ёстой.
   
Тухайн жилийн алдартнуудын дунд манай урлаг, спорт, оюун ухааны охь болсон эрдэмтэд, төрийн бодлогыг боловсруулахад оролцдог улстөрчид тодорч, хамрах хүрээ нь өргөжиж байна. Хулгана жил Монгол Улсад гэрэлт, дардан замыг нээж өгнө гэсэн сүсэг, мөрөөдлөөр шинэ оны босгыг алхсан. Шороон хулгана жилийн алтартнаар хэн тодрохыг одоо таах боломжгүй ч зөв хүн тодорно гэдэгт итгэж байна.

Гавьяат тамирчин Э.Бадар-Ууган:
Олны танил хүмүүс сонгосон гэдгээрээ бэлэг болсон

1997 онд гавьяат тамирчин Т.Үйтүмэн ДАШТ-д дэд байр эзэлснээс хойш Монголын боксчид дэлхийн дэвжээнээс ганзага хоосон ирсээр өнгөрсөн жилийг хүрсэн. Чикагод болсон ДАШТ-д Э.Бадар-Ууган урамтай тоглосоор аваргын төлөө шалгаран, тэнцүү тулааны эцэст мөнгөн медалийн болзол хангасан билээ.

Тэрбээр үүнээс гадна эх орондоо болсон Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд түрүүлж, эдгээр амжилтаараа оны алдартнаар шалгарлаа.
   
-Оны алдартан болсон гэдгээ хэзээ мэдсэн бэ?
-Цагаан сарын өмнөхөн сонссон. Уг нь “Өнөөдөр” сонин дээр гарсан юм билээ. Анх удаа ийм өргөмжлөл авч байгаа болохоор сэтгэл өндөр байна. Олон хүний саналын үр дүнд тодорсон гэдгээрээ надад үнэхээр сюрприз боллоо.

-Жүдо, чөлөөт бөхийнхөн ихэвчлэн хилийн чанадад сар шинээ өнгөрүүлдэг. Харин боксчид энэ үеэр тэмцээнгүй байдаг нь азтай юм аа?
-Тийм ээ. Саяхан Тайландад Эзэн хааны цомын тэмцээнд оролцож, хамтарсан бэлтгэл хийгээд ирлээ.

-Та цагаан сарыг хэрхэн өнгөрүүлдэг вэ?
-Монголчууд яаж тэмдэглэдэг, тэр л жишгээр сар шинээ өнгөрүүлдэг. Гэхдээ тамирчин хүн болохоор их идэж, уугаад байдаггүй. Энэ жил миний хувийг эхнэр маань “хариуцлаа” даа.

-2008 он гарсаар хүн бүр л олимп гэж ярих боллоо. Энэ бүхнийг та хэрхэн тусгаж авч байна вэ?
-Ер нь том тэмцээний өмнө олны яриа сэтгэл зүйд  дарамт болдог. Би ч эхэндээ яах бол гэж бодон өөрийгөө их нервтүүлдэг байсан. Харин одоо энэ бүхнийг анзааралгүй, олимп, ДАШТ гэхгүй зүгээр л нэг олон улсын томхон тэмцээн шүү дээ гэж боддог болсон.

Шадар сайд М.Энхболд:
Амжилтаа бататгаж, алдаагаа залруулах жил байх болно

-Оны 10 алдартны нэгээр шалгараад өргөмжлөл авч байгаа үеийнхээ сэтгэгдлээс манай сонины уншигчидтай хуваалцахгүй юу?
-Миний төлөө саналаа өгч, намайг дэмжсэн хүмүүст талархал илэрхийлье. “Өнөөдөр” бол өөрийн гэсэн өнгө төрх, уншигчидтай,  үйл ажиллагаа  нь жигдэрсэн нэр төртэй том сонин. Энэ сониноос  жил бүр  явуулах болсон санал асуулгад миний нэр долоо дахь жилдээ  багтлаа. Гал гахай жилд миний хийсэн ажлыг Монголын ард түмэн, “Өнөөдөр” сонины уншигчид  үнэлж буйн илэрхийлэл гэж үүнийг  ойлгож байна. Улаанбаатар хотын Засаг даргаар ажиллаж байх жилүүдэд ч “Өнөөдөр”-ийн уншигчид, нийслэлчүүд миний ажил үйлсийг үнэлж байлаа.

-Гал гахай жил Та болоод улс орон маань  ямар ололт, амжилтад хүрэв?
-Миний тэргүүлсэн Засгийн газар гахай жилд нийгмийн шинж чанартай цогц арга хэмжээ авч хэрэгжүүлсэн нь ард түмний амьдралд тодорхой хэмжээгээр тус нэмэр болсон. Гахай жилд төрийн албан хаагчид 300 мянган төгрөгийн цалинтай  боллоо. Энэ талаар бид  зөвхөн ярьдаг л байсан бол  зоригтой алхам хийсэн.            

Мөн тэтгэвэр, тэтгэмж  сүүлийн хоёр жилд 2.5.-2.8 дахин нэмэгдсэн. Улс  орны эдийн засагт чухал өөрчлөлт авчрахуйц татварын шинэ орчин бүрдүүлсэн нь өнгөрсөн жилийн том амжилтын нэг байлаа. Тухайн үед УИХ дээр уг хуулийн төсөл гацаанд орж, асуудлыг хэлэлцэхэд хүнд болсон байв. Тэр үед миний бие АН-ын зөвлөл, МАХН-ын бүлгээс байгуулагдсан ажлын хэсгийнхнийг хүлээн авч уулзаад татварыг 10, 25 хувь болгох тухай саналаа танилцуулж, ярилцсан.

Ажлын хэсэг саналыг маань дэмжсэнээр татварын асуудал гацаанаас гарч хууль батлагдсан. Хуулийг баталснаар 183 тэрбум төгрөгийн татварын орлого буурна гэж тооцсон ч 2007 оны арванхоёрдугаар сарын 31-ний байдлаар гаргасан дүнгээр бараг 60 гаруй тэрбум төгрөгөөр улсын төсөв төлөвлөгөөнөөсөө давсан. Энэ нь бизнес эрхлэгчдэд үйл ажиллагаагаа өргөтгөх, хуримтлал бий болгох, түүгээрээ үйлдвэрлэл эрхлэх боломж бүрдүүлсэн,  орчин цагтай нийцсэн бодлого болсон. Ийм шийдвэр гаргаснаар Монгол Улс бүс нутагтаа хамгийн бага татвартай улс болсон шүү дээ.

Мөн их бүтээн байгуулалтын ажил өрнүүлж, хамгийн урт авто зам барьж, олон сумыг эрчим хүчтэй болгосон. Энэ бүхэн нь монголчуудын амьдралд шинэ гэрэл авчирч, амьжиргаанд нь дэвшил гарахад нөлөөлсөн.  Шороон хулгана жилдээ эдгээр амжилтаа бататгаж, гарсан алдаа дутагдлаа залруулах ёстой. Гахай жилд олон ахиц, дэвшил гарсан ч улс орны хэмжээнд хүнд хэцүү цаг үе бас тохиолдож, олон осол аваар гарлаа. Дахин ийм явдал гаргуулахгүй байхад онцгой анхаарч ажиллана.

-Гал гахай жилд гарсан олон амжилтад таны оруулсан хувь нэмэр их байсныг олон нийтийн эл санал асуулга баталлаа. Гэтэл сөрөг хүчнийхэн таны тэргүүлсэн Засгийн газрыг муу ажилласан хэмээн үзэж байсан.
-Засгийн эрх барьж байгаа хүчний үйл ажиллагаанд парламент дахь сөрөг хүчин шүүмжлэлтэй хандах нь зүй. Тэд ажлаа хийж байгаа нь л тэр. Гэхдээ үүнд нь авах гээхийн ухаанаар хандах байр суурийг би Ерөнхий сайд байхдаа барьсан. Одоо ч шинэ Засгийн газар тийм байр сууринаас ажилладаг. Тэд шинэ санаа, тооцоо дэвшүүлж, бодууштай санал хэлдэг.
Улсын ажлыг сайн, муу хэлүүлж  байж л хийдэг. Ер нь ажил хийсэн хүнд шүүмжлэл их ирдэг шүү дээ. Би тодорхой ажлуудыг зорилт болгон дэвшүүлж, үр дүнг нь үзэхийн  төлөө  ажилладаг зантай хүн. Хийгээгүй байж зарлаад явахыг зохимжгүй гэж үздэг. Нэгэнт хийсэн хойно нь бол хүмүүс дор дороо дүгнэдэг. Гэвч зарим асуудлыг хэт улстөржүүлж байсан явдал бий. Хийсэн ажлыг зөв талаас нь харах мэлмий дутсан, өөлөх, өөнтөглөхийг гол зорилгоо болгосон хүмүүс байдаг. Тэгсэн ч тэдний хэлсэнд гомдох юм юу байх вэ.

-Үндэсний эв нэгдлийн Засгийн газар огцрох үед мөрийн хөтөлбөрийнх нь биелэлт 80 хувьтай байсан. Ерөнхий сайд С.Баярын хүсэлт нэг талаар биелж та түүний Засгийн газарт Шадар сайдаар нь ажиллаж байна. Шинэ Засгийн газар байгуулагдсанаас хойш мөрийн хөтөлбөрийн биелэлтэд ахиц гарсан уу. Одоо та бүхэнд дөрвөн сарын л  хугацаа үлдээд байна шүү дээ?
-2004 онд ард түмний сонголтоор байгуулагдсан УИХ-аас Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийг баталсан. Энэ бол Эвслийн Засгийн газрын  юм уу, эсвэл Ц.Элбэгдоржийнх биш, ард түмний санал, захиалгаар боловсруулсан мөрийн хөтөлбөр байсан учраас 2006 оны нэгдүгээр сарын 25-нд Ерөнхий сайд болохдоо би үүнийг өөрчлөх шаардлагагүйг хэлсэн. Гэхдээ ажлыг эрчимжүүлэхэд анхаарч, тэргүүлэх 10 салбарыг тодруулан ажилласан.  Мөрийн хөтөлбөрийн 80 орчим хувь нь манай Засгийн газрын үед хэрэгжсэн. Үлдсэн богино хугацаанд үлдсэнийг нь  хэрэгжүүлэх боломжтой.

Хакүхогийн ээж Ө.Тамир:
Ард түмний минь итгэл хайрын буян

Хувьтай хүн хулгана жилийг үздэг гэдэг. Энэ жил их сайхан гарч байгаад эгч нь баяртай байна. Хүү минь ийм өндөр шагнал авлаа.

Эцэг нь дэлхий, олимпийн наадмуудад төрийнхөө далбааг өргүүлж явсан хүн. Ард түмний хайр хүндэтгэлийн цагаан сүүний цацал, буянаар хүү минь өдий зэрэгтэй яваа гэж боддог.

Япон, Монгол хоёр орны ард түмэн хүүг минь хүндэтгэн хайрлаж байгаа нь том буян заяа юм даа. Ухаантай ард түмнийхээ энэ их хайр, хүндэтгэлийг хүлээж, ард түмний хийгээд хүүгийн минь буян заяа үргэлж дэлгэрч байгаасай гэж өглөө болгон сүүн цацлаа өргөж суух юм даа эгч нь.

“Өнөөдөр” сонин бол Монголын ард түмэнд итгэгдсэн, шударга, илүү мэргэжлийн  сонин. Та нартаа болон танай сонины мянга мянган уншигчдад сар шинийн өлзий дүүрэн ерөөлийг эгч нь талбья аа.

Асашёорюүгийн ээж Х.Пүрэвбадам:
Ялахын төлөө эрмэлзэл монгол хүн бүрт бий

Хүү минь гахай жилийн алдартнаар шалгарч байгаад их баяртай байна. Юуны өмнө танай сонины хамт олонд эхийн цагаан сүү шиг дэлгэрч яваарай гэж ерөөе. Эгчийнх нь хувьд өнгөрсөн он сэтгэл халгиж цалгиж, бас түгшсэн жил болж өнгөрлөө. Сэтгэл санааны хувьд тайван бус байсан ч баярт үйл явдал тохиож эгч нь ам бүл нэмж ачтай боллоо. Төрийн хар хүн  нэмэгдлээ дээ. Хүний амьдрал сайн муу, хар цагаан хослон байдаг хойно. Хүүгийн минь хувьд их ухаарал сургамж, туршлага суулгасан жил өнгөрлөө гэж бодож байна. Танай сонины шалгаруулалт их бодитой. Анх эхэлсэн цагаас нь хойш хүү минь алдартнаар тодорч ирлээ. Энэ их хайр, монгол түмнийхээ заяа буяныг, хүсэн хүлээж буй өглөгийг нь ач буянаар хүү минь хариулах байх аа гэж боддог.
   
“Өнөөдөр” сонин бол Монголын тэргүүн сонин гэдэгт хэн ч эргэлзэхгүй. Хүү минь сайн барилдах байх аа. Монгол  хүн 30 хүрээд ид бяр хүч тэгширдэг гэж үздэг. Хамгийн гол нь хүү минь хичээх хэрэгтэй. Эзэн хичээвэл заяа түшдэг гэдэг.
  
Залуу сайхан насанд өөрийгөө дайчилбал болохгүй бүтэхгүй юм гэж үгүй шүү дээ. Японы сүмод Хакүхо Даваажаргал аварга боллоо. Бие биеэ ирлэсэн сайхан хөвгүүд минь ард түмнээ олон жил баярлуулаасай гэж хүснэм. Ганцхан Асашёорюүд бус, монгол эр хүн бүрт ялагдахыг үл тэвчин, ялахын төлөө эрмэлзсэн онцлог шинж байдаг юм аа, хүү минь.

Академич Ш.Бира:
Эрдэмтэд оргилд гарчихлаа гэж хөөрдөггүй юм

Академич, Олон улсын Монгол судлалын холбооны ерөнхий нарийн бичгийн дарга Ш.Бира манай сонины гал гахай жилийн алдартан. Монгол Улсын хөдөлмөрийн баатар, төрийн шагналт академичтай шагнал гардсаных нь дараа уулзлаа.

-”Өнөөдөр”-ийн алдартан болсон Танд баяр хүргэе.
-Баярлалаа. Монголын шинжлэх ухааныг төлөөлж энд багтсандаа баяртай байна. Эрдэмтэд гэдэг олны нүдэнд тэр бүр өртөөд байдаггүй хүмүүс. Лаборатори, номын сан, гэртээ суучихдаг. Энэ олон хүнийг төлөөлж байгаа нь сайхан хэрэг.

-Шинжлэх ухаан гэдэг ноён оргилын бэлд нь яваа гэж та “Өнөөдөр”-т өгсөн ярилцлагадаа хэлсэн. Одоо шат ахисан биз?
-Зүйрлэл бол сайхан. Зэрэглэл бол хэцүү юм. Хийж байгаа юмныхаа оргилд хүрнэ гэдэг бүр ч хэцүү. Оргилд хүрнэ гэдэг нэг талаараа шинжлэх ухааны ололт амжилтыг таниулахад, залуу үеийнхэнд сургахад хэрэгтэй байж болно. Өөрийнхөө хэм хэмжээг мэддэггүй хий хөөргөн зантай хүнийг эрдэмтэн болчихлоо, оргилд хүрлээ гэхэд хэцүү. Тэргүүнд нь  гарчихлаа гэж хөөртөл буцаад бүр доор унаж мэднэ.
Үнэхээр насаараа шинжлэх ухааны төлөө зүтгэсэн хүмүүс өөрийгөө сайн мэддэг. Ийм хүмүүст оргилын төлөө тэмүүлэх нь амжилтын шалтгаан эх булаг нь. Хүний ухаан шавхагдашгүй. Өдөр болгон хөдөлмөрлөх хэрэгтэй юм даа.

-Та Монголын эзэнт гүрний түүхийг судалсан хүний нэг. Хүн болгон л судлаач болсон юм шиг санагдаад байх юм?
-Бүгд л Чингис хааныг мэддэг юм шиг, бүр тэр үед нь амьдарч байсан юм шиг барин тавин ярих нь олширч. Жинхэнэ түүхийг судалж, түүнийгээ хүмүүст таниулах нэг хэрэг. Харин басамжилж, доромжилж болохгүй.

-Италид лекц уншихаар уригдсан гэсэн?
-”Чингис хаан ба түүний эрдэнэс” сэдвээр нэг цагийн лекц унших юм. Италийн нэртэй сангийнхан зохион байгуулж байгаа ажил. Хятадын эзэнт гүрний их хаадын  тухай “Торгоны зам” нэртэй  үзэсгэлэнг зохион байгуулахын тулд италичууд Хятадын музейн ажилтнуудтай, түүхч эрдэмтэдтэй уулзаж, маш их юм цуглуулсан. Хөрөнгө ч их зарсан юм билээ. Сонирхолтой үзэсгэлэн хүн арддаа толилуулсан. Үзмэр цуглуулж явахдаа Монголын эзэнт гүрэн Хубилай хааны тухай үзэсгэлэн гаргахаар манай улсад ирсэн юм. Харамсалтай нь манайхан хэл амаа ололцоогүй бололтой. Энд үзмэрээ дэлгэж чадаагүй.

-Та үзэсгэлэнг сонирхох уу?
-Хаалтын ажиллагаан дээр нь лекц унших юм. Гаднынхан лекц их сонсоно. Үнэлгээ, хүлээж авч байгаа нь хүртэл өөр. Сүүлийн үед Монголоос дэлхийн хэмжээнд үнэлэгдэх сайн эрдэмтэд гарч байна. Монголчууд  оюуныхаа хүч чадлаар шинжлэх ухааны салбарт өрсөлдөх боломж ихтэй нь улам бүр тодорхой болсоор байна.

Гавьяат тамирчин Б.Наранбаатарын ээж Ц.Алтансувд:
Бөхийн талаарх мэдлэгээ арвижуулж л байна

Оны алдартнаар хоёр дахиа тодорсон гавьяат тамирчин Б.Наранбаатар АНУ-д олон улсын тэмцээнд оролцож, хамтарсан бэлтгэл хийж байгаа тул түүний ээж Ц.Алтансувд өргөмжлөлийг нь гардан авсан юм.

-Таны хүү 2005 онд оны алдартан болохдоо мөн л хилийн чанадад явж байсан. Тэр үед аав нь өргөмжлөлийг нь авч байсан бол хоёр дахийг нь та гардлаа. Сэтгэгдлээ хуваалцана уу?
-Сэтгэгдэл өндөр, тун баяртай байна. 2005 онд хүү маань ОХУ-д бэлтгэлтэй байсан болохоор энэ ёслолд оролцож чадаагүй. Энэ удаа мөн АНУ-д байна. Тэнд Дэйв Шульцийн нэрэмжит олон улсын тэмцээнд алтан медаль авсан. Давхар давхар баяр тохиож байна даа.

-Утсаар “золголт” хийв үү?
-Тийм ээ. Шинийн 1-ний өглөө ярьсан. Дараа нь алтан медаль авлаа гэж хэлсэн. Ер нь гадаадад явахдаа байнга холбоотой байдаг.

-Бээжингийн олимпод монголчуудын итгэл хүлээлгэж буй тамирчдын нэг нь таны хүү. Эх хүний зөн, бас байнга ойр байдгийн хувьд бэлтгэлийн өнгөөр нь үзүүлэх амжилтыг нь багцаалж байгаа болов уу, Та?
-Ямар ч байсан медаль авах байх аа. Барилдааны арга барил, ур чадвар нь урьдынхаасаа ахиж, дэвшиж байна. Монгол түмнийхээ хүссэн амжилтыг гаргана гэдэгт итгэдэг.

-Одоо та хүүгийнхээ үнэнч дэмжигч. Харин анх барилдаж эхлэх үед нь ямар хандлагатай байсан бэ?
-Бөхөөр битгий хичээллэ гэж ятгадаг байсан. Манайх Биокомбинатад байдаг. Тэр үед унаа ховор ч байж. Хүү бэлтгэл гээд их оройтно. Автобус зогссон үед алхаад харьчихдаг. Нисэхээс Био ороход л долоон километр, долдугаар ангийн хүүхдэд ахадсан зам шүү дээ. Мөрөнгийн даваанд өвөлдөө цасан шуурга их тавина. Тиймээс хүүдээ бөхөө орхи, хичээл номоо хөөгөөд өөр мэргэжил сонго гэж хэлдэг байлаа. Сонирхсон зүйлийнхээ төлөө  шантралгүй тууштай  явсаар сайн багш, өөрийнхөө хичээл зүтгэлийн хүчинд өдий зэрэгт хүрлээ.

-Одоо бол Та бөхийн том мэргэжилтэн болсон биз?
-Монгол  хүн юм чинь үндэсний бөхөө үздэг байсан. Харин хүүгээ дагаад илүү нарийн хардаг болсон гэх үү.

-Тэгвэл хүүгийнхээ барилдаанд ямар ахиц, дэвшил гарсныг хэлж өгөөч?
-Урьд нь нэг талын барилдаантай байсан. Одоо хоёр талаар золгодог болсон. Энэ мэтчилэн бөхийн талаарх мэдлэг минь нэмэгдэж байна аа.