МАНАЙ УЛС СҮРЬЕЭГИЙН ӨВЧЛӨЛӨӨР ДЭЛХИЙД ЭХНИЙ ТАВД БИЧИГДЭЖ БАЙНА
Хан-Уул дүүргийн 15-р сургуулийн 38 сурагч сүрьеэгээр өвчилж, 530 орчим хүүхэд уг өвчний халдвар авсан дуулиан намжих биш, улам өндрөө авсаар байна. Энэ асуудал аль 2017 онд мэргэжлийн байгууллагынхны сонорт хүрсэн ч үүнээс хойш олон нийтэд мэдэгдэлгүй нуун дарсаар өнөөг хүргэсэн нь эцэг, эхчүүдийг хамгийн их бухимдуулж байгаа юм. Хамгийн инээдтэй нь тус сургуульд хүүхдүүд сүрьеэгээр өвчилсөн талаар анх мэдээлсэн байгууллага шүүх дээр очин буруутаж, бусдын нэр хүндэд халдсан гэмд унаж байжээ. Тухайлбал, 2018 онд “Монголын өрхийн анагаах ухааны мэргэжилтнүүдийн нэгдсэн холбоо”-ны тэргүүн Ш.Хажидмаа тус сургуулийн 20 гаруй хүүхэд сүрьеэтэй хэмээн мэдээлэл гарган анхааруулж байж.
Гэвч үүнийгээ мэдэлгүй бусдад халдвар тарааж яваа гэж үзэх бүрэн үндэстэй. Эхнээсээ ч халдварын тохиолдлууд илэрч байна.
Гэвч сургуулийн удирдлагууд түүнийг албаны нэр хүндэд халдсан хэргээр шүүхэд өгч, улмаар ялалт байгуулсан баримт байна. Тэр ч байтугай тус байгууллагаас 4.7 сая төгрөг нэхэмжилсэн боловч шүүгч үүнийг нь хэрэгсээгүй аж. Хэрэв сургуулийн удирдлага тухайн үед бидний нэр хүндэд халдлаа гэж гомдоллохын оронд халдвар тархаахгүйн төлөө олигтой ажилласан бол байдал иймдээ хүрэхгүй ч байж мэднэ. Харамсалтай нь буруутнууд огт гэм зэмгүй мэт мэлзэж, шүүх түүнийг нь дэмжсэн хуудуутай шийдвэрийн үр дүн өнөөдрийн дуулианаар илэрч байна.
Үнэнийг хэлэхэд сүрьеэгийн халдвар олноороо илэрч, шуугиан дэгдээсэн нь л 15-р сургууль. Бусад сургууль, цэцэрлэгийг сайн шалгавал сүрьеэтэй хүүхэд бишгүй л байгаа. Гэвч үүнийгээ мэдэлгүй бусдад халдвар тарааж яваа гэж үзэх бүрэн үндэстэй. Эхнээсээ ч халдварын тохиолдлууд илэрч байна.
Тухайлбал, 97-р сургуулийн 70 гаруй хүүхэд сүрьеэгийн халдвартай гэж гарсан бол Төв аймгийн Сүмбэр суманд 200 хүүхэд сүрьеэгийн халдвартайгаас зургаа нь өвчилсөн талаар хэвлэлүүд мэдээлж байна. Хэрэв шинжилгээнд хамруулж, оношлоод байвал энэ жагсаалт цаашаа улам тэлэх нь хэнд ч ойлгомжтой.
“Бид өөрсдөдөө байдаг халдварыг гэнэт гараад ирчихсэн юм шиг ойлгоод байна. Дэлхий дахинд гурван хүн тутмын нэг нь сүрьеэгийн халдвартай гэсэн судалгаа бий. Монгол улсад ч ялгаагүй. Африкийн зарим оронд бүр хүн амынх нь 50 хувь халдвар авсан байдаг. Гэхдээ халдвар авсан бүхэн сүрьеэгээр өвчилсөн гэсэн үг. Тэдний 10 орчим хувь нь өвчлөх эрсдэлтэй байдаг. Дархлаа сул, архи уудаг, тамхи татдаг, хүнд хүчир ажил хийж ядардаг бол халдвар нь өвчлөл болж хүндэрнэ.
Хүүхдийн байгууллага буюу сургууль, цэцэрлэгт энэ өвчин тархах эрсдэл өндөр гэдгийг хүмүүс одоо л ойлгож эхэлж байна. Тиймээс үзлэг шинжилгээг өргөн цар хүрээнд зохион байгуулж, урьдчилан сэргийлэх нь бидний хийх гол ажил. Үүнээс гадна сургуулийн орчинд агаарын солилцоог сайжруулах ажлыг бодогын түвшинд хийх ёстой” хэмээн ХӨСҮТ-ийн Сүрьеэ өвчний тандалт судалгааны албаны дарга Д.Энхмандах тайлбарласан.
Сүрьеэгийн халдвар дэлхий дахин ямархуу байдгийг сонирхож үзлээ. 100 мянган хүн амд сүрьеэгийн өвчлөл 45 болон түүнээс доош байвал хэвийн гэж үздэг. Ерөнхийдөө дэлхийн улс орнуудын 70 гаруй хувь нь энэ ангилалд багтжээ. Харин 100 мянган хүнд 326 буюу түүнээс дээш тохиолдол бүртгэгдвэл онц аюултай гэж үздэг аж. Энэхүү жагсаалтыг ӨАБНУ (567) тэргүүлж, Филиппин (554), Мозамбик (551), Папуа Шинэ Гвиней (432) удаалсан бол манай Монгол 428 тохиолдлоор “айргийн тав”-д оржээ.
БИД ӨӨРСДӨДӨӨ БАЙДАГ ХАЛДВАРЫГ ГЭНЭТ ГАРААД ИРЧИХСЭН ЮМ ШИГ ОЙЛГООД БАЙНА ГЭВ
Өвөл нь нүүрсний угаараар хордож, хавар, намартаа тоос шороонд нүдүүлсэн, гурван хүн тутмын нэг нь ядуу гэсэн ангилалд багтдаг улсын хувьд энэ нь тийм ч гайхахаар дүн биш ээ. Харин ч сүрьеэ ямар аюултай түвшинд хүрснийг, бид энэ өвчинтэй тун ч хөөрхийлөлтэй аргаар тэмцэж буйг 15-р сургуулийн хэрэг явдал харуулаад өглөө. Одоо бид энэ тохиолдлоос сургамж авч, цаашид төр засгийн зүгээс бодлогын түвшинд дэмжиж ажиллахгүй бол нөхцөл байдал үнэхээр ноцтой болжээ.
Бүр үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд анхаарч, зохих зөвлөмж шийдвэрийг гаргавал илүү үр дүнтэй болно. Тиймээс Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын түвшинд санал санаачилгатай ажиллахыг уриалъя. Үгүй бол бид сүрьеэгийн тохиолдлыг тоолж суусаар балчир үрсээ энэ аюулт өвчнөөр алдах эрсдэл ойрхон байна.
МАНАЙ УЛС СҮРЬЕЭГИЙН ӨВЧЛӨЛӨӨР ДЭЛХИЙД ЭХНИЙ ТАВД БИЧИГДЭЖ БАЙНА
Хан-Уул дүүргийн 15-р сургуулийн 38 сурагч сүрьеэгээр өвчилж, 530 орчим хүүхэд уг өвчний халдвар авсан дуулиан намжих биш, улам өндрөө авсаар байна. Энэ асуудал аль 2017 онд мэргэжлийн байгууллагынхны сонорт хүрсэн ч үүнээс хойш олон нийтэд мэдэгдэлгүй нуун дарсаар өнөөг хүргэсэн нь эцэг, эхчүүдийг хамгийн их бухимдуулж байгаа юм. Хамгийн инээдтэй нь тус сургуульд хүүхдүүд сүрьеэгээр өвчилсөн талаар анх мэдээлсэн байгууллага шүүх дээр очин буруутаж, бусдын нэр хүндэд халдсан гэмд унаж байжээ. Тухайлбал, 2018 онд “Монголын өрхийн анагаах ухааны мэргэжилтнүүдийн нэгдсэн холбоо”-ны тэргүүн Ш.Хажидмаа тус сургуулийн 20 гаруй хүүхэд сүрьеэтэй хэмээн мэдээлэл гарган анхааруулж байж.
Гэвч үүнийгээ мэдэлгүй бусдад халдвар тарааж яваа гэж үзэх бүрэн үндэстэй. Эхнээсээ ч халдварын тохиолдлууд илэрч байна.
Гэвч сургуулийн удирдлагууд түүнийг албаны нэр хүндэд халдсан хэргээр шүүхэд өгч, улмаар ялалт байгуулсан баримт байна. Тэр ч байтугай тус байгууллагаас 4.7 сая төгрөг нэхэмжилсэн боловч шүүгч үүнийг нь хэрэгсээгүй аж. Хэрэв сургуулийн удирдлага тухайн үед бидний нэр хүндэд халдлаа гэж гомдоллохын оронд халдвар тархаахгүйн төлөө олигтой ажилласан бол байдал иймдээ хүрэхгүй ч байж мэднэ. Харамсалтай нь буруутнууд огт гэм зэмгүй мэт мэлзэж, шүүх түүнийг нь дэмжсэн хуудуутай шийдвэрийн үр дүн өнөөдрийн дуулианаар илэрч байна.
Үнэнийг хэлэхэд сүрьеэгийн халдвар олноороо илэрч, шуугиан дэгдээсэн нь л 15-р сургууль. Бусад сургууль, цэцэрлэгийг сайн шалгавал сүрьеэтэй хүүхэд бишгүй л байгаа. Гэвч үүнийгээ мэдэлгүй бусдад халдвар тарааж яваа гэж үзэх бүрэн үндэстэй. Эхнээсээ ч халдварын тохиолдлууд илэрч байна.
Тухайлбал, 97-р сургуулийн 70 гаруй хүүхэд сүрьеэгийн халдвартай гэж гарсан бол Төв аймгийн Сүмбэр суманд 200 хүүхэд сүрьеэгийн халдвартайгаас зургаа нь өвчилсөн талаар хэвлэлүүд мэдээлж байна. Хэрэв шинжилгээнд хамруулж, оношлоод байвал энэ жагсаалт цаашаа улам тэлэх нь хэнд ч ойлгомжтой.
“Бид өөрсдөдөө байдаг халдварыг гэнэт гараад ирчихсэн юм шиг ойлгоод байна. Дэлхий дахинд гурван хүн тутмын нэг нь сүрьеэгийн халдвартай гэсэн судалгаа бий. Монгол улсад ч ялгаагүй. Африкийн зарим оронд бүр хүн амынх нь 50 хувь халдвар авсан байдаг. Гэхдээ халдвар авсан бүхэн сүрьеэгээр өвчилсөн гэсэн үг. Тэдний 10 орчим хувь нь өвчлөх эрсдэлтэй байдаг. Дархлаа сул, архи уудаг, тамхи татдаг, хүнд хүчир ажил хийж ядардаг бол халдвар нь өвчлөл болж хүндэрнэ.
Хүүхдийн байгууллага буюу сургууль, цэцэрлэгт энэ өвчин тархах эрсдэл өндөр гэдгийг хүмүүс одоо л ойлгож эхэлж байна. Тиймээс үзлэг шинжилгээг өргөн цар хүрээнд зохион байгуулж, урьдчилан сэргийлэх нь бидний хийх гол ажил. Үүнээс гадна сургуулийн орчинд агаарын солилцоог сайжруулах ажлыг бодогын түвшинд хийх ёстой” хэмээн ХӨСҮТ-ийн Сүрьеэ өвчний тандалт судалгааны албаны дарга Д.Энхмандах тайлбарласан.
Сүрьеэгийн халдвар дэлхий дахин ямархуу байдгийг сонирхож үзлээ. 100 мянган хүн амд сүрьеэгийн өвчлөл 45 болон түүнээс доош байвал хэвийн гэж үздэг. Ерөнхийдөө дэлхийн улс орнуудын 70 гаруй хувь нь энэ ангилалд багтжээ. Харин 100 мянган хүнд 326 буюу түүнээс дээш тохиолдол бүртгэгдвэл онц аюултай гэж үздэг аж. Энэхүү жагсаалтыг ӨАБНУ (567) тэргүүлж, Филиппин (554), Мозамбик (551), Папуа Шинэ Гвиней (432) удаалсан бол манай Монгол 428 тохиолдлоор “айргийн тав”-д оржээ.
БИД ӨӨРСДӨДӨӨ БАЙДАГ ХАЛДВАРЫГ ГЭНЭТ ГАРААД ИРЧИХСЭН ЮМ ШИГ ОЙЛГООД БАЙНА ГЭВ
Өвөл нь нүүрсний угаараар хордож, хавар, намартаа тоос шороонд нүдүүлсэн, гурван хүн тутмын нэг нь ядуу гэсэн ангилалд багтдаг улсын хувьд энэ нь тийм ч гайхахаар дүн биш ээ. Харин ч сүрьеэ ямар аюултай түвшинд хүрснийг, бид энэ өвчинтэй тун ч хөөрхийлөлтэй аргаар тэмцэж буйг 15-р сургуулийн хэрэг явдал харуулаад өглөө. Одоо бид энэ тохиолдлоос сургамж авч, цаашид төр засгийн зүгээс бодлогын түвшинд дэмжиж ажиллахгүй бол нөхцөл байдал үнэхээр ноцтой болжээ.
Бүр үндэсний аюулгүй байдлын хэмжээнд анхаарч, зохих зөвлөмж шийдвэрийг гаргавал илүү үр дүнтэй болно. Тиймээс Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд, УИХ-ын түвшинд санал санаачилгатай ажиллахыг уриалъя. Үгүй бол бид сүрьеэгийн тохиолдлыг тоолж суусаар балчир үрсээ энэ аюулт өвчнөөр алдах эрсдэл ойрхон байна.