Маргааш буюу арванхоёрдугаар сарын 22-ноос ес эхэлнэ. Монголчууд эрт дээр үеэс өвлийн цаг агаарын төлөв байдлыг есөн ес 81 хоногоор ангилж ирсэн билээ. Ингэхдээ өвлийн туйл нар буцах өдрөөс  эхлэн 81 хоногийг Балчир гурав, Идэр гурав, Өтөл гурав гэж хуваадаг ажээ. 

Өвлийн туйл болоход хүйтний ес эхэлнэ. Энэ өдөр салхи их, үүлтэй хүйтэн байвал ирэх жил дулаан сайхан болно хэмээн зурхайч Л.Тэрбишийн зурхай дээр бичжээ. 

Нэг есөөс эхлэн есөн ес хүртэл хүйтний эрч чангарч оргилдоо хүрээд зөөлөрч хавартай золгодог гэж үздэг байсан нь Ус цаг уур орчны шинжилгээний хүрээлэн байгуулагдахаас өмнөх цаг агаарын байдлыг тодорхойлдог нэгэн арга байжээ. Мөн ес эхэлдэг өдөр жилийн хамгийн богино өдөр, урт шөнө болдог онцлогтой.

ЕСӨН ЕС

Нэг есөд яах вэ? XII/22-XII/30
Нэрмэл архи хөлдөнө

Хоёр есөд яах вэ? XII/31-I/8
Хорз архи хөлдөнө

Гурван есөд яах вэ? I/9-I/17
Гунан үхрийн эвэр хуга хөлдөнө

Дөрвөн есөд яах вэ? I/18-I/26
Дөнөн үхрийн эвэр хуга хөлдөнө

Таван есөд яах вэ? I/27-II/4
Тавьсан будаа хөлдөхгүй

Зургаан есөд яах вэ? II/5-II/13
Зурайсан зам гарна

Долоон есөд яах вэ? II/14-II/22
Довын толгой борлоно

Найман есөд яах вэ? II/23-III/2
Нал, шал болно

Есөн есөд яах вэ? III/3-III/12
Ерийн дулаан болно

Харин Л.Тэрбишийн зурхайд дараах байдлаар бичжээ.

Нэг есөд нимгэн хувцас дааруулна
Хоёр есөд хонины хороо хөлдөнө
Гурван есөд гунан үхрийн эвэр хөлдөнө
Дөрвөн есөд дөнжин үнээний сүүл хөлдөнө
Таван есөд тавьсан будаа хөлдөхгүй
Зургаан есөд  явган зам эрээшнэ
Долоон есөд дов толгод эрээнтэнэ
Найман есөд нал шал болно
Есөн есөд цас байхгүй

Та ойрын өдрүүдийн цаг агаарын мэдээллийг ЭНД дарж харах боломжтой.